Αποστολή, Τουρκία
«Ο τυφώνας θα ξεσπάσει τον Ιούνιο», προβλέπει για την οικονομία της Τουρκίας, ο γνωστός πολιτικός αναλυτής Nτουρχάν Μποζκούρ, ο οποίος καθημερινά «πυροβολάει» μέσω twitter -κι από την εκπομπή του στο youtube- ότι έρχονται στην Τουρκία αμετάκλητα capital controls και ένας εκτός ελέγχου εκτροχιασμός της οικονομίας, με παύση πληρωμών, σημειώνοντας ότι ήδη «οι πιστώσεις έχουν σταματήσει, οι εισπράξεις αποτυγχάνουν και η κρίση μετρητών κλιμακώνεται».
Αυτό, την ώρα που τα επιτελεία του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος CHP και του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης AKP επιδίδονται σε έναν αγώνα δρόμου για την επίτευξη της τελικής νίκης, την Κυριακή, στο β΄γύρο των εκλογών, που θα αναδείξει τον νέο πρόεδρο, αλλάζοντας ακόμη και στελέχη στα… μισά της διαδρομής, με «ανασχηματισμούς». Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε χτες ο Αντιπρόεδρος του CHP για τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ντεβρίμ Μπαρίς Τσελίκ «μετά τις εκλογές (14 Μάϊου) έγινε ανασχηματισμός στο Κόμμα μας. Ο υπεύθυνος για τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών Αντιπρόεδρός μας, κ. Ονουρσάλ Αντιγκιουζέλ, αποχώρησε από τη θέση του. Στις 17 Μαΐου, διορίστηκα σε αυτή τη θέση από τον Πρόεδρό μας, κ. Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, μεταξύ των μελών της Συνέλευσης του Κόμματός μας, βάσει του καταστατικού μας».
Κι ενώ ο πρόεδρος του Κόμματος της Νίκης Ουμίτ Εζντά δήλωσε ότι θα υποστηρίξει την Κυριακή τον Κιλιτσντάρογλου, σε αντίθεση με τον υποψήφιο πρόεδρο, Σινάν Ογάν, που υποστήριξε στον ά γύρο, ο οποίος στο μεταξύ τα βρήκε με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τα μάτια όλων είναι στραμμένα στην τουρκική Οικονομία. Ή σχεδον όλων. Περισσότερο πάντως από ό,τι ήταν στην εκλογική αναμέτρηση της 14ης Μαίου. Καθώς ήδη μια μέρα μετά την εκλογική Κυριακή, το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης υπέστη ηλεκτροσόκ και οριακά συγκρατήθηκαν τα capital control, σπέρνοντας πανικό.
Η ανάληψη 100 ή 300 ευρώ (το δεύτερο καταγράφηκε σε υποκατάστημα της Garanti Bank, στην Τούζλα της Κωνσταντινούπολης), δεν ήταν δυνατή.
«Σύντομα θα ξεκινήσει μια αλυσίδα απολύσεων, με απλήρωτα δάνεια, μισθούς, φόρους και χρεοκοπίες. Εάν οι τράπεζες δεν χρηματοδοτήσουν την αγορά, δεν θα μπορέσουν να αποτρέψουν αυτό που θα συμβεί. Η κατάσταση είναι πραγματικά τραγική. Πιστέψτε με, η πιο δύσκολη δουλειά στην Τουρκία αυτή τη στιγμή είναι η διαχείριση των εταιρικών ταμείων και των τραπεζικών εργασιών», συνοψίζει, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου ο Μποζκούρ, ενώ καταρτεί ένα κατάλογο με τους ξένους κολοσσούς που εγκαταλείπουν την Τουρκία, όπως η κινεζική εταιρεία τεχνολογίας OPPO, που πρόσφατα έκλεισε τις εγκαταστάσεις της στην Κωνσταντινούπολη, και τις μετέφερε στην Αίγυπτο.
Αναλυτές στην Τουρκία και οικονομικοί παράγοντες, αγωνιούν για τις τιμές του δολαρίου, του χρυσού αλλά και των κατοικιών μετά τις εκλογές, καταγράφοντας την τρελή ανιούσα στο πετρέλαιο κίνησης, στα τρόφιμα και στα απορρυπαντικά.
«Η κρίση των μετρητών κλιμακώνεται», σχολιάζει ο τούρκος αναλυτής Ντουρχάν Οζκούρ
Κι, όμως. Η οικονομία αποδείχτηκε, τρόπο τινά, «προνομιακό» πεδίο για τον Ερντογάν, αν λάβει κάποιος υπόψη το παρ’ ολίγο 50% που εξασφάλισε στην εκλογική αναμέτρηση της 14ης Μαίου. «Όσον αφορά την οικονομία, το ΑΚΡ κατορθώνει με συνέπεια να αναβάλλει μια μεγάλη κρίση ή κατάρρευση. Ωστόσο, τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η κατάρρευση έχει φτάσει στο σημείο να μην μπορεί πλέον να αναβληθεί», αναφέρει στο Vima.gr ο Μέριτς Σενιούζ, εκ των αρχισυντακτών της τουρκικής έκδοσης της Independent.
«Ο λόγος πίσω από την επίσπευση των εκλογών, που κανονικά θα γίνονταν τον Ιούνιο, τον Μάιο, ήταν η μέριμνα να ολοκληρωθούν πριν από την αναμενόμενη μεγάλη κατάρρευση. Όπως πολλοί οικονομολόγοι, πιστεύω επίσης ότι από τον Ιούνιο θα έρθει μια μεγάλη οικονομική κατάρρευση», καταλήγει.
«Η επίδραση του πληθωρισμού είναι πολύ λιγότερο αισθητή στις μικρές πόλεις της Ανατολίας και ο Ερντογάν πάντα έδινε προσοχή στο γεγονός ότι δεν υπήρξε δραματική αύξηση της ανεργίας κατά τη διάρκεια της κρίσης, παρά την πληθωριστική πολιτική του», σχολιάζει ο τούρκος αναλυτής Αλί Τιραλί, με τους ισχυρούς δεσμούς με το CHP, θεωρώντας μικρό το αποτύπωμα της οικονομίας στο εκλογικό αποτέλεσμα στις συγκεκριμένες περιοχές της ανατολικής Τουρκίας.
«Πολλοί οικονομολόγοι μιλάνε για την κάκιστη κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, που θα επιδεινωθεί εάν νικήσει ο Ερντογάν. Αν κερδίσει κάποιοι περιμένουν ακόμη και χρεοκοπία. Αλλά δεν νομίζω ότι σε δύο εβδομάδες το εκλογικό κίνητρο των ανθρώπων θα αλλάξει ριζικά και θα ψηφίσουν τώρα λαμβάνοντας υπόψη περισσότερο την οικονομία», μας επισημαίνει ο τούρκος ακαδημαϊκός και αναλυτής Ντοάν Τιλίτς.
Στις 23 λίρες το λίτρο εκτοξεύτηκε η βενζίνη στην Τουρκία
«Τα τελευταία χρόνια είδαμε πολλές διαμαρτυρίες εργαζομένων λόγω των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης. Δεν μετατράπηκαν και σε δράση. Ωστόσο, αυτό συνοδεύτηκε από την τάση των ψηφοφόρων που είχαν ψηφίσει στο παρελθόν ΑΚΡ και Ταγίπ Ερντογάν να μην ξαναψηφίσουν», παρατηρεί ο Οζμάν Τζόκαμαν, γνωστός συνδικαλιστής στην Άγκυρα, που επισημαίνει ότι «ορισμένες από αυτές τις ψήφους δεν μετακινήθηκαν προς τα αριστερά, αλλά προς τα δεξιά κόμματα τελικά του AKP».
32 ώρες ο Ερντογάν, 32 λεπτά ο Κιλιτσσντάρογλου στην κρατική τηλεόραση
Οι παράγοντες που επηρέασαν το εκλογικό αποτέλεσμα, αν δεν ήταν για όλους η οικονομία, καθορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό από το αυταρχικό καθεστώς και τη «δύναμη των μονόπλευρα φιλοκυβερνητικών ΜΜΕ» υποστηρίζει o Aλί Τιραλί. Ο ρόλος των τουρκικών media υπήρξε καταλυτικός για τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και στις φετινές κρίσιμες εκλογές, όπως μας αναλύει η δημοσιογράφος της αντιπολιτευτικής Duvar Μεράλ Τζαντάν, η οποία σκιαγραφώντας το χάρτη τους προτάσσει καταρχάς την αριθμητική επιβολή των φιλοκυβερνητικών Μέσων, κάτι που φάνηκε και τη βραδιά των εκλογών, εστιάζοντας και στην αναμετάδοση των αποτελεσμάτων από το πρακτορείο Anatolia (AA), που όμως «εδώ και καιρό βρίσκεται υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης και έχει βρεθεί στο επίκεντρο της κριτικής της αντιπολίτευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Εκρέμ Ιμάμογλου εμφανίστηκε μπροστά στον Τύπο το βράδυ των εκλογών και εκτόξευσε πυρά εναντίον του πρακτορείου», μας θυμίζει η Τζαντάν.
Καταγράφοντας η καλή ρεπόρτερ τον τηλεοπτικό χρόνο που δόθηκε σε κάθε υποψήφιο πρόεδρο από το το κρατικό κανάλι TRT Haber, τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: Μεταξύ 1ης Απριλίου και 1ης Μαΐου 2023, ο τηλεοπτικός χρόνος που ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε στο TRT ήταν 32 ώρες, 42 λεπτά και 47 δευτερόλεπτα. Την ίδια περίοδο, ο πρόεδρος του MHP Ντεβλέτ Μπαχτσελί, εταίρος της Λαϊκής Συμμαχίας υπό τον Ερντογάν, είχε στο TRT 25 ολόκληρες ώρες, 27 λεπτά και 40 δευτερόλεπτα.
Ο χρόνος που διέθεσε το TRT Haber όμως στον έτερο υποψήφιο πρόεδρο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επίσης εντός του ίδιου χρονικού διαστήματος, ήταν μόλις… 32 λεπτά και 23 δευτερόλεπτα. 32 ώρες ο Ερντογάν και 32 λεπτά ο Κιλιτσντάρογλου.
Η τουρκάλα δημοσιογράφος πάντως προς ώρας δεν αισθάνεται κατά τη διάρκεια των εκλογών κυβερνητική πίεση στην εφημερίδα που εργάζεται. «Αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει εάν ο Ερντογάν ξανακερδίσει», σχολιάζει. «Υποθέτω ότι θα υπάρξει πίεση στα μέσα ενημέρωσης που ανήκουν στην αντιπολίτευση».
Μια ακόμη «πληγή» που αναδείχθηκε προεκλογικώς στην Τουρκία ήταν τα fake news και βίντεο. «Οι ψευδείς ειδήσεις ελέγχονται κατά καιρούς από ομάδες όπως η Teyit.org. Πολλά fake news παράγονταν όχι μόνο μέσω των social media, αλλά και μέσω εφημερίδων και τηλεοράσεων που βρίσκονται κοντά στην κυβέρνηση», αναφέρει η Μεράλ Τζαντάν, από τα γραφεία της εφημερίδας της στο πάρκο Γκεζί, που σφύζουν ζωή και στην ανοικτή τηλεόραση σχολιαστές μιλούν για τις εκλογές της Κυριακής. «Είναι πολύ δύσκολο να τα ελέγξεις όλα. Δεν είναι εύκολο να μεταδοθεί η αλήθεια στο κοινό, ακόμα κι αν γίνουν οι έλεγχοι. Έτσι, οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν αυτό που βλέπουν ή ακούν στην τηλεόραση. Στην Τουρκία, είναι πολύ εύκολο να χειραγωγήσεις το κοινό με τη βοήθεια των ΜΜΕ και να δημιουργήσεις μια αντίληψη υπέρ της κυβέρνησης».
