Το παραμύθι του Ντελ Τόρο

Εχει συγκεντρώσει 13 υποψηφιότητες για Οσκαρ, ανάμεσα στις οποίες καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και α’ γυναικείου ρόλου. Ελάχιστοι μπορούν να πουν ότι –τουλάχιστον –δεν τη συμπάθησαν μετά την πρώτη προβολή της στο περασμένο Φεστιβάλ της Βενετίας, απ’ όπου βγήκε κερδισμένη με τον Χρυσό Λέοντα. Εχει τον παράξενο τίτλο «Η μορφή του νερού» («The shape of water») και είναι η τελευταία δημιουργία του ευφάνταστου (αν και συχνά αντιφατικού) μεξικανού σκηνοθέτη Γκιγέρμο ντελ Τόρο, γνωστού βεβαίως από μια μεγάλη, παγκόσμια επιτυχία του, τον «Λαβύρινθο του Πάνα» το 2006.

Η «Μορφή του νερού», που από την ερχόμενη Πέμπτη θα παίζεται και στην Ελλάδα, είναι η ιστορία της Ελάιζα (Σάλι Χόκινς) και ενός αμφίβιου πλάσματος, ενός βιολογικού «ευρήματος» της αμερικανικής κυβέρνησης, καταδικασμένου να παραμείνει φυλακισμένο στις εγκαταστάσεις ενός μυστικού κυβερνητικού εργαστηρίου υψηλής ασφάλειας, στο οποίο η πρώτη εργάζεται ως καθαρίστρια. Η γυναίκα και το πλάσμα αλληλοσυμπληρώνονται. Είναι και οι δύο αμίλητοι, αλλά από την άλλη πλευρά δεν χρειάζεται να μιλήσουν, τα βλέμματά τους τα λένε όλα. Κάποια στιγμή όμως η Ελάιζα θα πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλία για τη σωτηρία του πλάσματος. Ολα αυτά στην Αμερική της δεκαετίας του 1960 και μάλιστα λίγο πριν από τη δολοφονία του προέδρου Τζον Φ. Κένεντι, τον Νοέμβριο του 1963.

Στη «Μορφή του νερού» δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς την αλληγορία –πρόκειται εξάλλου για μια τεχνική που αγαπά πολύ ο Γκιγέρμο ντελ Τόρο. «Μου αρέσουν οι ταινίες που λειτουργούν πλαγίως, κάπως κωδικοποιημένα, για να σε κάνουν να σκεφθείς» έλεγε ο σκηνοθέτης στις Κάννες τη χρονιά του «Πάνα»: σε εκείνη την ταινία, πίσω από την απεικόνιση του δαιδαλώδους σύμπαντος της ιστορίας, όπου ο αρχαίος έλληνας θεός των βοσκών και των κοπαδιών, ο Πάνας, στέκεται φρουρός, διακρίνεις μια πανέξυπνη μεταφορά για τον φασισμό στην Ισπανία. Η ταινία προτάθηκε για έξι Οσκαρ και κέρδισε τα φωτογραφίας, σκηνικών και μακιγιάζ (ο Ντελ Τόρο δεν κέρδισε κανένα).

Εντεκα χρόνια αργότερα, ο ίδιος σκηνοθέτης θέλησε στη «Μορφή του νερού» να δημιουργήσει «μια όμορφη, κομψή ιστορία για την ελπίδα και τη λύτρωση σαν αντίδοτο στον κυνισμό της εποχής μας» όπως ο ίδιος το τοποθέτησε. Το παραμύθι είναι βεβαίως το κυρίαρχο εργαλείο του, γιατί, όταν χειρίζεσαι μια ιστορία μέσα στο πλαίσιο του παραμυθιού, μπορείς να δείξεις έναν ταπεινό άνθρωπο μπλεγμένο σε κάτι μεγαλύτερο και πιο υπερβατικό απ’ οτιδήποτε έχει ποτέ βιώσει. Καταλήγουμε λοιπόν σε μια πολύ ιδιαίτερη ταινία που αντιπαραβάλλει την αγάπη με κάτι πολύ άσχημο και δυσοίωνο, είτε αυτό λέγεται μίσος ανάμεσα στα έθνη είτε Ψυχρός Πόλεμος είτε μίσος γενικότερο ανάμεσα στους ανθρώπους λόγω της φυλής, του φύλου και των ικανοτήτων τους. Το πλάσμα του νερού δεν είναι το τέρας. Το τέρας είναι ο άνθρωπος, ο οποίος εδώ έχει τη μορφή του κυβερνητικού πράκτορα Στρίκλαντ (Μάικλ Σάνον), μια «προέκταση» του λοχαγού Βιδάλ στον «Λαβύρινθο του Πάνα». Για τον Ντελ Τόρο η εποχή που εκτυλίσσεται η ιστορία της «Μορφής» είναι «μια εποχή ρατσισμού, ανισότητας, αγωνίας για την απειλή πυρηνικού πολέμου. Σε λίγους μήνες ο Κένεντι θα δολοφονηθεί. Κατά κάποιον τρόπο είναι απαίσια εποχή για την αγάπη –και όμως η αγάπη γεννιέται».

Η Σάλι Χόκινς, ο Ρίτσαρντ Τζένκινς και η Οκτάβια Σπένσερ διεκδικούν όλοι από ένα Οσκαρ για τους ρόλους τους στη «Μορφή του νερού». Η Χόκινς το α’ ρόλου, οι άλλοι δυο του β’. Ωστόσο, εξίσου εντυπωσιακή δουλειά στην ίδια ταινία είναι εκείνη του ηθοποιού Νταγκ Τζόουνς που υποδύεται το πλάσμα. Ο 57χρονος, σήμερα, πρώην ακροβάτης μετρά 21 χρόνια συνεργασίας με τον Γκιγέρμο ντελ Τόρο, για τον οποίο έχει υποδυθεί μια σειρά αλλόκοτων τέτοιων πλασμάτων σε ταινίες όπως το «Mimic», τα δύο «Hellboy», το «Crimpson Peak» και βεβαίως ο «Λαβύρινθος του Πάνα», όπου έπαιξε τον Φον, τον Χλομό Ανδρα. Σε αρκετές από αυτές τις ταινίες ο Τζόουνς έπαιξε πάνω από έναν ρόλους. Είναι ηθοποιός επί 30 χρόνια και προσφάτως έπαιξε και το βαμπίρ στην τηλεοπτική σειρά «The strain», το σενάριο της οποίας είναι του Ντελ Τόρο (έχει σκηνοθετήσει και κάποια επεισόδια). Ομως η συνεργασία του Τζόουνς με τον Ντελ Τόρο (στο όνομα του οποίου πίνει νερό) τείνει να γίνει απόλυτη στη «Μορφή του νερού». Για πρώτη φορά ο Τζόουνς έχει ουσιαστικά πρωταγωνιστική παρουσία παίζοντας το ένα από τα δύο μέλη ενός πολύ παράξενου «ερωτικού ζεύγους» που βρίσκεται στην καρδιά της ιστορίας. «Οταν διάβασα το σενάριο για πρώτη φορά, άρχισα να χτυπώ το στήθος μου λέγοντας «αυτό είναι πανέμορφο»» είπε αργότερα ο Νταγκ Τζόουνς. «Οταν είδα τα σκηνικά της Legacy Effects, ένιωσα ακόμα καλύτερα γιατί ήταν ακριβώς αυτό που φανταζόμουν. Και όταν τα βλέπεις όλα μαζί να δένουν σε ένα σύνολο, σε μια ολοκληρωμένη ταινία, τότε νιώθεις τη μαγεία».

Το περίεργο είναι ότι η αρχική ιδέα της ταινίας «Η μορφή του νερού» δεν ήταν του Ντελ Τόρο αλλά του Ντάνιελ Κράους, με τον οποίο ο πρώτος γράφει την παιδική σειρά βιβλίων «Trollhunters». Οταν ο Ντελ Τόρο άκουσε την ιδέα, αποφάσισε ότι θα είναι η αμέσως επόμενή του δημιουργία. Κινηματογραφικά μιλώντας, μια κλασική ταινία τρόμου του Χόλιγουντ βρίσκεται κρυμμένη πίσω από τον κόσμο της «Μορφής του νερού» και λέγεται «Ο τρόμος της Μαύρης Λίμνης» («Creature from the Black Lagoon»), παραγωγή του 1954 σε σκηνοθεσία Τζακ Αρνολντ. Λέγεται μάλιστα ότι ο Ντελ Τόρο ήθελε κάποτε να μετατρέψει σε… μαύρη λίμνη την πισίνα του σπιτιού του. «Αν ρωτήσετε τον Γκιγέρμο, θα σας πει ότι είναι το αγαπημένο του monster movie» είπε ο Τζόουνς. «Tη λατρεύει από παιδί. Ισως να παίζει κάποιον ρόλο που είναι και αυτό πλάσμα του νερού, αυτά τα πλάσματα ο Γκιγέρμο κυριολεκτικά τα λατρεύει».

Και είναι αλήθεια. Από μικρό παιδί ακόμα, ο 54χρονος σήμερα σκηνοθέτης και παραγωγός που γεννήθηκε στη Γουαδαλαχάρα του Μεξικού, μαγευόταν από παράξενες ιστορίες τρόμου με φαντάσματα, τέρατα και άλλου είδους πλάσματα. Σκηνοθέτης αποφάσισε να γίνει όταν είδε τον «Φρανκενστάιν» του Τζέιμς Γουέιλ με τον Μπόρις Καρλόφ. Μέχρι πρότινος, δε, προετοίμαζε τη δική του εκδοχή για τον δαιμόνιο επιστήμονα και το τέρας που δημιούργησε. Ομως προέκυψε η «Μορφή του νερού» και όλα δείχνουν ότι χάρη σε αυτή την ταινία ο Γκιγέρμο ντελ Τόρο αυτή τη φορά θα δικαιωθεί.

Πού και πότε

Η ταινία «Η μορφή του νερού» θα προβάλλεται στις αίθουσες σε διανομή Odeon από την Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου.