Ντοκιμαντέρ από την πλευρά των ηττημένων

Ο φασισμός, η βαρβαρότητα της αποικιοκρατίας, οι πόλεμοι που συγκλόνισαν τον κόσμο και η μετανάστευση, είναι βασικά θέματα στο σινεμά των Ιταλών κινηματογραφιστών Γιέρβαντ Τζανικιάν και Άντζελα Ρίτσι Λούκι για τους οποίους το 19^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τη Documenta 14 ετοίμασαν αφιέρωμα.

Το αφιέρωμα αποτελεί μέρος της ενότητας Film Forward και περιλαμβάνει πέντε ταινίες που δεν έχουν ποτέ προβληθεί στην Ελλάδα. Εν τω μεταξύ οι Τζανικιάν και Ρίτσι Λούκι συμμετέχουν και στη Documenta 14 που ξεκινά στις 8 Απριλίου 2017 στην Αθήνα.

Γνωστοί διεθνώς για μια δική τους, πρωτότυπη εφεύρεση που ονομάζουν «αναλυτική κάμερα» οι Τζανικιάν και Ρίτσι Λούκι καταπιάνονται με τα μεγαλύτερα ζητήματα της σύγχρονης ιστορίας, μέσα όμως από τα μάτια των ηττημένων και των αφανών ηρώων της. Η μέθοδός τους είναι εκ νέου επεξεργασία του αρχειακού υλικού από την οποία προκύπτουν νέες αφηγήσεις και νοήματα σε ένα αποτέλεσμα υψηλής ποιότητας και δυναμικής.

Η Ιταλίδα Ρίτσι Λούκι, μαθήτρια του Όσκαρ Κοκόσκα και ο αρμενικής καταγωγής Τζανικιάν, με σπουδές αρχιτεκτονικής στην Βενετία, γεννήθηκαν το 1942 και από τις αρχές του 1970 ζουν και δουλεύουν μαζί. Το έργο τους έχει παρουσιαστεί στις σπουδαιότερες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και χώρους στον κόσμο -Μπιενάλε Βενετίας, MoMA Νέας Υόρκης, Tate Modern Λονδίνου, Πομπιντού στο Παρίσι, κ.ά.- καθώς και σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ (Κάννες, Λοκάρνο, Βενετία).

Μια «αλληγορία πόνου και βίας», χαρακτηρίζουν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες το μικρού μήκους Νυχτερινό (1997) το οποίο αντιπαραβάλει εικόνες από την πρώην Γιουγκοσλαβία με υλικό από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

———————————————–

Δεκαετίες του ’20, ’30, 40. Με αφετηρία αρχειακό υλικό αξιωματικών των Ναζί που συμμετείχαν στον βομβαρδισμό των Βαλκανίων και περιηγητών της εποχής, το Βαλκανική απογραφή (2000) στοχάζεται πάνω στη φρικιαστική όψη της ανθρώπινης πραγματικότητας.

———————————————–

Προάγγελος του σύγχρονου μαζικού τουρισμού «των βανδάλων» σύμφωνα με τους δημιουργούς, είναι το βασικό θέμα του Εικόνες της Ανατολής: Βάνδαλος τουρισμός (2001). Η αντίθεση του φιλμ είναι σκληρή και ηχηρή: από τη μια, οι βρετανοί αστοί τουρίστες επισκέπτονται την Ινδία των μεγάλων αποικιοκρατικών συγκρούσεων και στον αντίποδα, οι γηγενείς πέφτουν θύματα της φτώχειας και της εκμετάλλευσης.

———————————————–

Τι απομένει μετά τον πόλεμο; Το Ω, Άνθρωπε! (2004), μέρος της «Τριλογίας του Πολέμου», ζουμάρει σε πρόσωπα και σώματα που εκφράζουν τη φρίκη και τον τρόμο των ένοπλων συγκρούσεων

———————————————–

Η τελευταία τους δουλειά Βάρβαρη χώρα (2013) εστιάζει στην αιματηρή απόβαση του Μουσολίνι στην Αιθιοπία στα μέσα του ’30. «Ο φασισμός ξαναέρχεται. Βυθιζόμαστε σε μια κατασκότεινη νύχτα, δεν ξέρουμε πού πάμε», αναφέρει χαρακτηριστικά ο επίλογος του φιλμ.