Μέσα στις τόσες επισκέψεις – αντιπαθητικών – κατά το πλείστον ανθρώπων – (ποιος αλήθεια ξεχνάει την «αξιολάτρευτη» φάτσα του Πόουλ Τόμσεν, του βλοσυρού και αγέλαστου, τροικανού με τον «γκαστρωμένο» χαρτοφύλακά του), ήλθε και ένας μουσαφίρης που μας προκάλεσε αληθινή ευεξία. Ψηλός, ευσταλής, υπέρκομψος, συμπαθέστατος κατέβηκε σβέλτα τα σκαλιά του αεροσκάφους, με τα δύο χέρια να αιωρούνται στη μέση του, πάντα χαμογελαστός με ένα μειδίαμα που δεν είχε καμιά σχέση με αυτά της Χίλαρι Κλίντον. Ηταν πέραν πάσης αμφιβολίας αληθινό και αυθόρμητο.

Μας άφησε, ωστόσο, άναυδους με τη σχεδόν βαθιά υπόκλιση που έκανε ( για λόγους διπλωματικής αβρότητας) ενώπιον του Υπουργού Εθνικής Αμυνας κ. Πάνου Καμμένου, ο οποίος δεν πίστευε στα μάτια του και τα μαγουλάκια του άστραφταν από χαράν μεγάλην, ενώ εμείς είχαμε μείνει κατάπληκτοι, αλλά προσπαθήσαμε να το ξεπεράσουμε, θεωρώντας το πώς είναι στα όρια του «στατιστικού λάθους».

Τα δώρα του μουσαφίρη

Ο πρωθυπουργός απουσίαζε από την υποδοχή, το πρωτόκολλο βλέπεις επιβάλλει σε περίπτωση επίσκεψης εργασίας να μην υποδέχεται ο πρωθυπουργός in personna έναν αρχηγό κράτους.

Tι μας έφερε ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ; (είμαστε εθισμένοι στο να περιμένουμε δώρα από ξένους-ιδίως από Αμερικανούς). Μα το είχα προβλέψει σε παλιότερο άρθρο μου: ανυπόκριτο θαυμασμό για την Ελλάδα, ως κύριου φορέα του δυτικού πολιτισμού και εκφραστή του πιο πολύτιμου στοχασμού που δόθηκε ποτέ ως κληρονομιά στην ανθρωπότητα. Μίλησε όμως και για την «sine qua non» ελάφρυνση του χρέους (to πόσο το περιμέναμε αυτό, δεν περιγράφεται!) χωρίς να πει τίποτε ουσιαστικό- μακάρι να μπορούσε ο άνθρωπος!

Γιατί όλοι ξέρουμε ότι υπάρχει ο Κέρβερος- Βόλφγκανγκ Σόιμπλε που για λόγους εθνικής ευθιξίας δεν θα ανεχθεί οιεσδήποτε συστάσεις. Υπάρχει μάλιστα ο φόβος να «μουλαρώσει» περισσότερο κατά της Ελλάδας που βάζει διαμεσολαβητές και μάλιστα του κύρους του Ομπάμα να παρέμβουν υπέρ αυτής. Ο περί ου ο λόγος υπουργός δε δέχεται μύγα στο σπαθί του και το δείχνει με κάθε δυνατό τρόπο. Το δικαίωμα παρέμβασης το έχει αυτός και μόνον αυτός και το χρησιμοποιεί με τον πιο ωμό, βάναυσο και χυδαίο τρόπο.

Ο εμπνευσμένος λόγος του Ομπάμα

Τώρα σε ό,τι αφορά το λόγο του Ομπάμα στο Ιδρυμα Στάυρου Νιάρχου που πολλοί τον θεώρησαν «παρακαταθήκη» και «κτήμα εσαεί» των Ελλήνων, όπως θα το έθετε ο Θουκιδίδης, υπάρχουν μερικά ερωτηματικά, παρά την γενική ευφορία που προκάλεσε ο πάντα γελαστός πρόεδρος, Ομπάμα με τα «γεια σας», «καλησπέρα» και τις άλλες λεξούλες, όπως το «φιλότιμο» τη «σπανακόπιτα» και προπάντων το «Ζήτω η Ελλάς» που το είπε χαμογελαστά σίγουρος ότι θα άρεσε σε όλους, αυτό το πατριωτικό κλισέ και δεν είχε καθόλου άδικο: όλοι οι πατριώτες έδειξαν αγαλλίαση.

Υφολογικά ο λόγος του ήταν σχεδόν άψογος. Ολοκληρωμένες προτάσεις, εις πείσμα του Τζορτζ Γουόκερ Μπους, με κεντρικό άξονα το ρήμα. Απλές λέξεις σεβόμενος ένα μη αγγλόφωνο ακροατήριό και με μέλημά του να γίνει κατανοητός από αυτό, θύμιζε Γουίνστον Τσόρτσιλ στα καλύτερά του. Χωρίς πολιτικάντικους θεατρινισμούς, με άψογο επιτονισμό της φωνής του σου έδινε την εντύπωση ότι μιλούσε ιδιαιτέρως στο κάθε ένα από τα μέλη του ακροατηρίου

Σε σημαντικό μέρος ου λόγου του επαναλαμβάνεται ως κυρίαρχη λέξη το «we» ‘εμείς’ που σύμφωνα με τους κοινωνιογλωσσολόγους είναι η «αντωνυμία ισχύος και αλληλεγγύης».(pronouns of power and solidarity) Τη χρησιμοποίησε ωστόσο για να εξάρει τα επιτεύγματα των πατέρων-προσκυνητών που πήγαν στην Αμερική για να δώσουν σάρκα και οστά στο μυθικό «αμερικανικό όνειρο» αρχίζοντας από την ανελέητη σφαγή των ιθαγενών (αυτό δεν το ανάφερε ο Ομπάμα και πολύ φρόνιμα έπραξε).

Τι είπε, τι δεν είπε και τι δεν έπρεπε να είχε πει

1.Αναφέρθηκε στους μεγάλους της ελληνικής τραγωδίας. Αλλά πάνω στη βιασύνη του παρέλειψε το Σοφοκλή. Ομοια έπραξε με τους μεγάλους φιλοσόφους που ξέχασε τον Πλάτωνα και την «Πολιτεία». του, που οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν σωστά Plato’s republic (στα ελληνικά δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε republic και democracy).

2.Μίλησε για «Δημοκρατία» (δήμος κρατείν). Και τι είπε; Επανέλαβε το Θουκυδίδη με δικά του λόγια χωρίς να παραλείψει να την αναφέρει με το αρχικό όνομά της, Democratia:

Χρώμεθα γαρ πολιτεία ου ζηλούση τους των πέλας νόμους, παράδειγμα δε μάλλον αυτοί όντες τισίν ή μιμούμενοι ετέρους και όνομα μεν δια το μη ες ολίγους αλλ’ ες πλείονας οικείν δημοκρατία κέκληται.

3.Ιστορικό ατόπημα διέπραξε όμως όταν είπε πως «Είναι η πρακτική των ΗΠΑ να στηρίζουν τις δημοκρατίες» (εν μέσω χειρικροτημάτων). Αλλά ποιες δημοκρατίες; Αυτή του Αουγκούστο Πινοσέτ ή, η άλλη του Γ. Παπδόπουλου;

Γιατί πόσα διεφθαρμένα, αντιδημοκρατικά και τυραννικά καθεστώτα έχουν υποστηρίξει οι ΗΠΑ; Πόσοι δικτάτορες είναι μεν καθάρματα αλλά «δικά μας καθάρματα» κατά τη σοφή ρήση του πολύ γνωστού μας προέδρου των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν; (Βέβαια κάποιοι από αυτούς τελικά αποδείχθηκαν εχθρικοί προς τα αμερικανικά αμερικανικά συμφέροντα και έπαψαν να είναι ακόμα και δικά τους καθάρματα (Νοριέγκα, Σαντάμ κ.λ.π)

4. Ο Ομπάμα είχε την ειλικρίνεια να μιλήσει για την κοινωνική ανισότητα και τις επικίνδυνες διαστάσεις που παίρνει:

Τώρα το λέω αυτό όχι επειδή λύσαμε κάθε πρόβλημα…(Υπάρχει) ακόμα πάρα πολύς κόσμος με μεροκάματα κάτω από το όριο της φτώχειας…Που δεν βλέπει καμιά ευκαιρία Υπάρχουν άνθρωποι που κερδίζουν σε μια μέρα όσα βγάζουν άλλοι σε ένα χρόνο .

Ο Ομπάμα ορθώς επισημαίνει ότι ανέλαβε την προεδρία σε καιρούς χαλεπούς, αλλά σήμερα, οκτώ χρόνια μετά, οι επιχειρήσεις έχουν δημιουργήσει περισσότερες από από 15 εκατομμύρια (!!!) θέσεις εργασίας, «το εισόδημα ανέβηκε ταχύτερα από ποτέ από το 1968 και η ανισότητα αρχίζει να μειώνεται».

5.Επαινεί την Ελλάδα που άντεξε ύστερα από φοβερές θυσίες στις οποίες υποβλήθηκε και υπογραμμίζει ότι μέρος του σκοπού του που επισκέπτεται την Ελλάδα είναι να εξάρει στον κόσμο «τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει εδώ στη Ελλάδα». Αν βάλετε την οικονομία σας σε ισχυρότερα θεμέλια, θα έχετε την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ… Δεν χρειάζεται να ταξιδέψετε στο εξωτερικό. Μπορείτε να βάλετε τις ρίζες σας εδώ στην πατρίδα σας την Ελλάδα και να πετύχετε».

Θα μπορούσε να το παραλείψει αυτό λόγω της παρούσας οικτρής κατάστασης. Οι νέοι υποφέρουν από την ανεργία, υποφέρουν από κατάθλιψη. Υποφέρουν από τον υποχρεωτικό αποκλεισμό τους. Αναγκάζονται να εργάζονται με αντιστρόφως ανάλογα ημερομίσθια προς τα προσόντα τους και κάτω από τρισάθλιες εργασιακές συνθήκες.

Για αυτό το λόγο κανείς δεν μπορεί να τους κατηγορήσει που ξενιτεύονται. Σπουδάζουν εδώ με έξοδα του ελληνικού λαού (μέχρι και μεταπτυχιακές σπουδές που στην πλειονότητα τους είναι καλύτερες από τις ξένες, π.χ. της Βρετανίας) και πάνε στην Εσπερία έτοιμοι προς αξιοποίηση χωρίς αυτή να έχει δώσει δεκάρα για την κατάρτισή τους.

6. « Η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η Ευρωπαϊκή Ενωση παραμένουν τα μεγαλύτερα πολιτικά και οικονομικά επιτεύγματα της Ιστορίας του ανθρώπου». Ούτε αυτό έπρεπε να είχε ειπωθεί σε μια εποχή όπου αμφοτέρων η θέση είναι άκρως επισφαλής Στις 4 Δεκέμβρη διεξάγεται το ιταλικό δημοψήφισμα και κανείς δεν γνωρίζει το τι θα επακολουθήσει αν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό . Απειλείται σοβαρή κρίση. Εξ άλλου, Οι εκλογές στην Αυστρία θα φέρουν άλλο ένα ακροδεξιό κόμμα στη εξουσία και θα ενδυναμώσουν έτι περαιτέρω τον αντιευρωπαϊσμό.

Που τη βλέπει ο υπεραισιόδοξος Ομπάμα την «ολοκλήρωση όταν απειλείται διάλυση προς το παρόν της ΟΝΕ; Πώς θα επιβιώσει μία Ευρώπη δύο τουλάχιστον ταχυτήτων; Πώς θα επιβιώσει μία Ευρώπη που παρασημασιολογεί την έννοια της αλληλεγγύης; Μάλλον όλα αυτά αποτελούν ευσεβή πόθο του γιατί μια ισχυρή ΕΕ συνιστά οχυρό για να αντιμετωπίσει τις δύο μεγάλες απειλές Ρωσία και Κίνα.

Ο Ομπάμα ήλθε κι έφυγε. Ας μην υπερεκτιμούμε (ούτε να υποτιμούμε) την παρουσία του εδώ στη Ελλάδα («Ζήτω η Ελλάς»). Σε μια χρονική περίοδο που πολλές χώρες μας «τιμούν» με την ανυποληψία που δείχνουν, μας ανεβάζουν το ηθικό τα λόγια του που είναι αληθινό βάλσαμο στο πληγωμένο μας φιλότιμο, το philotimo στο οποίο αναφέρθηκε και ο Ομπάμα.

Τώρα τι θα πει – και αν θα πει – για μας, είναι ένα άλλο πολύ συζητήσιμο θέμα, όπως είναι πολύ συζητήσιμο το πόσοι θα τείνουν ευήκοον ους στα λεγόμενά του, αν εν τέλει υποστηρίξει τις δικές μας θέσεις.

Ο Ομπάμα ξέρει πολύ καλά πόσο απελπισμένοι είναι οι Ελληνες από την τραγωδία που βιώνουν επί καθημερινής βάσεως και θέλησε να τελειώσει το λόγο του με μια αισιόδοξη νότα. Επέλεξε την Ελληνίδα που είπε: σχετικά με τους πρόσφυγες οι οποίοι φθάνουν στις Ελληνικές ακτές:
«Ζούμε κάτω από τον ίδιο ήλιο. Ερωτευόμαστε κάτω από το ίδιο φεγγάρι Είμαστε όλοι άνθρωποι-θα πρέπει να βοηθήσουμε αυτό τον κόσμο». Πολύ ρομαντικό! Αλλά πόσο αντοχή έχουν ακόμα οι μίζεροι και φτωχοί Ελληνες που δεν μπορούν να βοηθήσουν ούτε τους εαυτούς τους, ούτε καν τα παιδιά τους; Ο Ομπάμα βολικά αναφέρθηκε στο «φιλότιμο» των Ελλήνων. Αλλά έπρεπε να μιλήσει και για την αφιλοτιμία και απανθρωπιά των ξενοφοβικών Ευρωπαίων που δε δέχονται ούτε έναν πρόσφυγα. Αλλιώς τι σόι Ευρώπη των λαών είναι αυτή; Και για ποια ολοκλήρωση μιλάμε;

* Ο Θάνος Κακουριώτης είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ