Γεύση ελληνικού καλοκαιριού

Σε κάθε γωνία και μια πολυταξιδεμένη βαλίτσα υπόσχεται αποδράσεις με στυλ στα τέσσερα σημεία του πολλά υποσχόμενου ορίζοντα. Βαλίτσες Louis Vuitton, από τις πιο μεγάλες ιδιωτικές συλλογές, ή Christian Dior, με τα αρχιγράμματα των ταξιδιωτών, και ναυτικά μπαούλα με ετικέτες μακρινών και κοντινών λιμανιών και ξενοδοχείων. Μερικές μόνο, χρωματιστές, ετικέτες επάνω σε μια ξύλινη βαλίτσα: Hotel Eduardo VII Lisboa Portugal, Hotel Medford Milwaukee Wisconsin, Central Hotel Wien, Hotel Commodore Washington D.C., Rome Cavalieri. Oντως σε αυτή την όχθη του Ορνού, στο ξενοδοχείο «Κιβωτός», πνέει ισχυρός ο άνεμος του κοσμοπολιτισμού που σαρώνει και ολόκληρη τη Μύκονο.

«Ενας λόγος για το καλοκαίρι»,
από τα «Σχέδια για ένα καλοκαίρι»

Στην Κάρπαθο ένα γλέντι τελειώνει με τον σκοπό «της αυγής» και αρχίζει ένα άλλο. Η ροδοδάκτυλος Ηώς αγγίζει τις χορδές της λύρας του Απόλλωνα κι αυτός αρχίζει να ζεσταίνει με τις ακτίνες του την άμμο στις ατελείωτες αμμουδιές του νησιού και τα κύματα συνεχίζουν τα τραγούδια. Στους γιαλούς αρχίζει το γλέντι του καλοκαιριού. Εδώ στην απάνεμη ακτογραμμή που βλέπει πρώτη ο ήλιος που ανατέλλει από τη μεριά της Ρόδου, ο κυματισμός είναι ανεπαίσθητος και το τραγούδι του ψιθυριστό, μα απίθανα μελωδικό. Ενα μακρύ, απότομο και τραχύ σώμα, που ξεχύνεται από την κορυφή της Λάστου προς την ακτογραμμή διάστικτο με τα τατουάζ των πεύκων, ανοίγει απίθανα γλυκείς θαλασσινές αγκαλιές με καρδιά από άμμο ή βότσαλα, ό,τι πρέπει να ακουμπήσεις τα θερινά σου όνειρα. Εδώ βρίσκονται τα εξωτικά Απελλα, η σταρ των παραλιών της Καρπάθου, 20 χλμ. από τη χώρα, τα Πηγάδια που είναι ακουμπισμένα στην αμμουδερή αγκαλιά του κόλπου του Βρόντη. Μετά το κομπολόι των παραλιών της ανατολικής ακτής αρχίζει να πέφτει χάντρα χάντρα από την Αχάτα (15 χλμ.) και την Κυρά Παναγιά (1,5 χλμ. μετά) και συνεχίζεται μετά τα Απελλα με τον Αγιο Νικόλαο των Σπόων (28 χλμ. από τα Πηγάδια πάντα). Ανάμεσά τους η Κάρπαθος ανοίγει και άλλους κόρφους της, προσιτούς μόνο από τη θάλασσα, με τα καραβάκια που ταξιδεύουν από τα Πηγάδια για το Διαφάνι, το επίνειο της μυθικής Ολύμπου: Κάτω Λάκκος, η παραλία του Αγίου Ιωάννη (Χάι) και ο Χας. Πέρα από τα Σπόα, στην επικράτεια της Ολύμπου, αποκαλύπτεται ένας άλλος, πολύ ιδιαίτερος κόσμος που σβήνει στα βότσαλα στο Φορόκλι και στον Αγιο Μηνά.

Μπήκαμε στον Γιαλό της Ιου με ένα σκέρτσο του μπάλου στη χάρη του φάρου και της Αγίας Ειρήνης. Μα αναζητήσαμε τις δροσερές ακτές του νησιού από στεριάς, πέρα από τον θρυλικό Μυλοπότα. Το «φρύδι» των γοητευτικών λόφων καταλήγει πάνω από τους γιαλούς όπου ανθίζουν η ρίγανη και το θρούμπι, στις ξεκούραστα προσβάσιμες Αγία Θεοδότη και Ψάθη, στον απόμερο Κάλαμο, στο μοναχικό Παπά Αυλάκι, στο συναρπαστικό Μαγγανάρι. Το θρούμπι ταιριάζει με το χαρακτηριστικό νιώτικο τυρί του ασκού, το σκοτύρι, και αυτό με το ιθαγενές παξιμάδι από τον πάνω φούρνο του Δράκου στη Χώρα, νιώτικη γεύση καλοκαιριού. Από τους λόφους πάνω από τη δαντέλα της άμμου στο Μαγγανάρι, στο τέλος της πιο θεαματικής διαδρομής που ξεκινά από τη Χώρα, κάθεσαι και μετράς τον χρόνο της έλευσης του καλοκαιριού, τις χάντρες του κομπολογιού των νησιών απέναντι –η Ανάφη, η Σαντορίνη, η Καμένη, η Θηρασιά -, αλλά και τις παραλίες –η Μεγάλη με την ψιλή άμμο, η Μικρή, τα Δυο Αμμούδια, ο Αγιος Νικόλαος, σύνολο έξι παραλίες-χαμόγελα του απέραντου γαλάζιου. Πριν από τα Διασέλια, πάνω από την Αγία Θεοδότη, μετράς πάλι μερικές χάντρες από το κομπολόι των νησιών, την Ηρακλειά και τη Νάξο, με τον Ζα, την ψηλότερη κορφή των Κυκλάδων, να ακουμπά τον ουρανό.

Ποιος είναι σήμερα ο προορισμός μας; Η εξερεύνηση φιλί με φιλί κάθε καμπύλης και κάθε οξείας γωνίας του σώματος των Παξών και των Αντίπαξων. Πλέουμε μπροστά από την παράταξη των πολυκαιρισμένων προσόψεων των αισθαντικών κτιρίων του Γάιου και των σκαφών με την πατίνα των μοντέρνων καιρών και των υλικών δεμένων στην προκυμαία. Το καλοκαίρι έχει πολύ δρόμο ακόμη και εμείς βρισκόμαστε στην αρχή του. Πιάνουμε το ντόμινο των ειδυλλιακών εικόνων των Παξών από την αρχή, από το φιόρδ στον κόλπο του Γάιου και το νέο λιμάνι. Κλωνί – Γουλί, Κακιά Λαγκάδα, με το παλιό ενετικό τελωνείο στο βάθος, Αλάτι. Απίθανη διαδοχή παραλιών, μικροί όρμοι μέσα στη μεγάλη αγκαλιά. Και μετά ο μικρός κήπος, το Κηπιάδι, και ο μεγάλος Κήπος. Και μετά το Μαρμάρι. Τα βότσαλα μοιάζουν μαρμάρινα στη σκιά των παλιών ελιών. Ολη η εμπειρία της Μεσογείου φαίνεται να αποτυπώνεται στους κορμούς των ελαιώνων. Να είναι άραγε το καμπαναριό της Φουντάνας αυτό που βλέπω να βγαίνει πάνω από τις παλιές ελιές; Το σκάφος μας συνεχίζει να δίνει φιλιά στα κοιλώματα του σώματος των Παξών: Μαναδένδρι, Λάκκος, Ορκός, Αρκουδάκι, Λάκκα, μια μεγάλη αγκαλιά με σκάφη, και μετά η απίθανη βουτιά στην αμμουδερή γωνιά Χαραμί.

Η Κολώνα υπάρχει εκεί στην Κύθνο τόσο καλοκαιρινά προκλητική, χάρη στην πλατιά λωρίδα της αμμουδιάς που συνδέει το νησί με το εκκλησάκι του Αγίου Λουκά, με τη μεγάλη στεριά. Είναι ο «ισημερινός» των δύο ημισφαιρίων που συνθέτουν μια από τις ωραιότερες ελληνικές παραλίες. Τα σκάφη «κρέμονται» από τους κάβους και τις άγκυρές τους σαν πολύτιμα για το τοπίο κοσμήματα. Τα μεγάλα διαλέγουν το βόρειο ημισφαίριο να αράξουν και τα μικρότερα το νότιο. Είναι μαγική εικόνα να κοιτάζεις την Κολώνα από το Βρυόκαστρο, μες στο ηλιοβασίλεμα. Εδώ, στην αρχαία πόλη της Κύθνου, νιώθεις ότι οι τόσοι αιώνες Ιστορίας που συσσωρεύτηκαν αδιάκοπα επάνω σε αυτή τη λοφογραμμή από τον 10ο π.Χ. έως τον 7ο μ.Χ. αιώνα, σου δίνουν την άδεια να μπεις στο άδυτο που το λένε και Ρηγόκαστρο. Αλλά και στην πραγματικότητα εδώ υπήρχε άδυτο, αδιατάραχτο από τους αιώνες που διαβήκαν από την Αρχαϊκή εποχή μέχρι σήμερα, γεμάτο πολύτιμα και εξωτικά αφιερώματα, πιθανόν στην Αρτεμη και στον Απόλλωνα που οργανώνει τόσα παιχνίδια των αχτίνων του με τα σύννεφα, συνθέτοντας την πιο δυνατή και πιο καλοκαιρινή εικόνα της Κύθνου. Τα μάτια απελευθερώνονται και κατρακυλούν σκάλα τη σκάλα μέχρι το αρχαίο λιμάνι στον όρμο Μανδράκι. Από εκεί που περνά ανοιχτά το θαλάσσιο ταξί που ξεκινά από το λιμάνι του Μέριχα για να σε μεταφέρει στην αγκαλιά της Κολώνας, περιπλέοντας τον φάρο, την αποικία των γλάρων και τις παραλίες Επισκοπή και Απόκρουση.

Χοντρός Κάβος, Χαροκόπου, Φανός, Πλατιά Πούντα, Πισίνα, Μάτι του διαβόλου, Πορί, Γάλα, Σπηλιές του Ξυλομπάτη.Αυτά τα κοιλώματα των βράχων κρύβουν θησαυρούς στο Πάνω Κουφονήσι. Μικρά αμμουδερά καταφύγια και μεγάλες μυστηριώδεις σπηλιές. Σμαραγδένια νερά παντού και γλυπτά των βράχων. Αδιάκοπο παιχνίδι της μικρής στεριάς με τη μεγάλη θάλασσα. Ξεκινήσαμε με το καΐκι του καπετάν Πράσινου για να πάμε στην Κέρο, αλλά τελικά βρεθήκαμε να περιπλέουμε τα Γλαρονήσια και μετά το Πάνω Κουφονήσι για να δούμε με τα ίδια μας τα μάτια ότι δεν είναι υπερβολή τα όσα λένε για τα εξωτικά νερά του νησιού. Μετά τα είδαμε και από τη στεριά, περιδιαβάζοντας το θερινό μέτωπο, παραλία παραλία, από το λιμάνι μέχρι το Πορί, για βαθιές ανάσες πανέμορφης θάλασσας και μυστηριακής Κέρου που ταξιδεύει απέναντι.

Ταξιδεύουμε μεταξύ Ικαρίας και Σάμου, μαζί με τους Φούρνους, τη Θύμαινα, το Πετροκάραβο, την Κορασίδα, τον Μικρό και τον Μεγάλο Ανθρωποφά, το Θυμαινάκι, το Αλατονήσι, την Κισηριά, το Μακρονήσι, το Πλακάκι, το Στρογγυλό και τους μύθους για τους θησαυρούς των πειρατών. Και όντως, όλοι αυτοί οι μύθοι είναι ζωντανοί και πραγματικοί. Οι Κοράσιοι Νήσοι είναι γεμάτοι θησαυρούς, αμέτρητες θαλασσινές αγκαλιές, παιχνίδια της θάλασσας με τη στεριά, διαδοχικές εικόνες η μία πίσω από την άλλη, ανύποπτους βράχους, γεύσεις, μοιράσματα, φυγές και όνειρα θερινής ημέρας και νύχτας. Οταν η δύση θα ακουμπήσει δυναμικά αλλά αθόρυβα το ολοπόρφυρο πέπλο της πάνω από τη Θύμαινα, τον ουρανό πάνω της, τη θάλασσα εμπρός της και τα μακάρια αραγμένα σκάφη στο λιμάνι των Φούρνων, όλα παίρνουν μεταφυσικές διαστάσεις. Η «Σπυριδούλα» λύνει τους κάβους της από το λιμάνι των Φούρνων και ανοίγεται στο μπογάζι μεταξύ Φούρνων και Θύμαινας, παράλληλα με τη νησίδα Κησιριά, και αρχίζει να περιδιαβάζει μοναχικές ή και με αέναη κίνηση σκαφών ακτές των Φούρνων: Καμπί, Ασπα, Πελεκανιά, Ελιδάκι. Και ύστερα ανοίγεται και πάλι στο μπογάζι και πιάνει τη Θύμαινα, τον Λάκκο και μετά την Κεραμιδού. Εδώ ισχύει το αντίθετο από το σύνηθες: ωραίο χωριό τα λίγα σπίτια, γύρω από την αμμουδιά. Και δυο-τρία τραπέζια κάτω από τα αρμυρίκια. Και η κυρία Καλλιόπη και η κόρη της Νικολίτσα να μαγειρεύουν μέσα, ακριβώς όπως κάνουν για το οικογενειακό τραπέζι τους: ψωμί και τυροπιτάκια που φτιάχνουν μόνοι τους, καλαμάρι και αθερίνα κατευθείαν από τη θάλασσα στο τηγάνι, και η έκπληξη, χταπόδι τηγανιά.

Κάθομαι στους εξώστες του ξενοδοχείου «Grace Santorini» (www.gracehotels.com/santorini) και χειροκροτώ και εγώ τον ήλιο που πάει να βασιλέψει πίσω από την Οία και την Ιο. Σκέφτομαι ότι μόνον εδώ σε αυτό το Αρχιπέλαγος λέμε ότι ο ήλιος είναι στις δόξες του, βασιλεύει, όταν πάει να σβήσει και να χαθεί πίσω από τον ορίζοντα. Ισως γιατί για εμάς τα μυστήρια ήταν πάντα πέρα από τον ορίζοντα. Κι αυτό δεν είναι το μοναδικό. Σκέφτομαι ότι ο Θεός έριξε μια μαύρη πέτρα πίσω του, στη θάλασσα, αλλά σε αντίθεση με ό,τι συνήθως συμβαίνει θέλει να έρχεται και να ξανάρχεται σε αυτό το μισοφέγγαρο στεριάς γύρω από την Καλντέρα, μαζί με μυριάδες ανθρώπους από κάθε γωνιά του πλανήτη. Γι’ αυτό η Σαντορίνη είναι μονάκριβη σε όλο το Σύμπαν. Γιατί είναι μονάχη της ένα ολόκληρο Σύμπαν, έτσι που είναι εντελώς διαφορετική από τα συνηθισμένα και τα καθιερωμένα, και μέσα στα σπλάχνα της και έξω στο καλλίγραμμο σώμα της. Και μια θεϊκή πέτρα δεν μπορεί παρά να προκαλεί δέος και έκσταση. Η Καλντέρα είναι η ίδια η εικόνα του δέους και της έκστασης. Μόνο που και αυτά είναι ξεχωριστά, αφού συναντώνται και ενώνουν τις δυνάμεις τους για να τα εκτοξεύσουν στον γαλάζιο αιθέρα ισοδύναμες ποσότητες και από τα δύο βασικά συστατικά του τοπίου, τους θεόρατους όγκους και την ομορφιά. Απ’ όπου κι αν κοιτάξεις, από κάτω, από τον Αθηνιό ή το Αμμούδι, από απέναντι από τη Νέα Καμένη ή τη Θηρασιά, είναι εντυπωσιακή. Από το ασβεστογραμμένο σοκάκι, όμως, στο φρύδι του πέτρινου μισοφέγγαρου, Φηρά, Φηροστεφάνι, Ημεροβίγλι, Οία, κάπου 9 χιλιόμετρα δρόμος και 3 ώρες πεζοπορία στη μαγεία, η Θήρα είναι συγκλονιστική. Ολες οι αισθήσεις είναι τεταμένες καθώς βαδίζεις πάνω στο σώμα της. Κάθετη γη κομμένη με μαχαίρι στο χρώμα του σιδήρου μέχρι κάτω τον μπλάβο από τα μεγάλα βάθη πόντο, και πάνω της κρεμασμένα σαν τάματα κρουαζιερόπλοια, καμπυλόγραμμα κτίσματα που ισορροπούν στο χείλος της αβύσσου, δοξαστικά καμπαναριά και τρούλοι εκκλησιών, οι πιο αισθησιακές καμπύλες του Αιγαίου. Το ρεύμα πηγαίνει προς την άκρη της Οίας, απέναντι στον ήλιο που, σαν σε αρχαία, παγανιστική, τελετουργία, όλες οι φυλές της Γης παροτρύνουν να βασιλέψει και τον ευχαριστούν με ένα χειροκρότημα όταν επιτέλους τους κάνει τη χάρη.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 18 Ιουνίου 2016