Η είσοδος της Ελλάδος στη μετεπαναστατική Λιβύη έχει σοβαρές προοπτικές
οικονομικού και επενδυτικού χαρακτήρα. Δεν θα είναι όμως στρωμένη με
ροδοπέταλα, καθώς η κατάσταση ασφαλείας παραμένει ασταθής και η επόμενη
ημέρα θα είναι δύσκολη. Τούτο ισχύει και για την επανάληψη των
συνομιλιών Αθήνας-Τρίπολης (σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων) για την
οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, τόσο λόγω της διαφορετικής προσέγγισης
των δύο χωρών όσο και των προτεραιοτήτων που θέτει σε αυτή τη φάση η
μεταβατική κυβέρνηση της Λιβύης.
Όλα τα παραπάνω διεφάνησαν κατά την επίσημη επίσκεψη που πραγματοποίησε στην Τρίπολη την Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου ο κ. Δ. Αβραμόπουλος. Ο υπουργός Εξωτερικών είχε στην Τρίπολη τρεις σημαντικές συναντήσεις: κατ’ αρχήν με τον υπουργό Διεθνούς Συνεργασίας Μοχάμεντ Ενχάμεντ Αμπντελαζίζ και στη συνέχεια με τον πρόεδρο της Γενικής Εθνοσυνέλευσης Μοχάμεντ Γιουσούφ αλ-Μεγκαριέφ και τον πρωθυπουργό Αλί Ζεϊντάν. Στο περιθώριο της επίσκεψης, ο υπουργός Εξωτερικών είχε συνάντηση με εκπροσώπους της ελληνικής ομογένειας στην ελληνική πρεσβεία στην Τρίπολη.
Οχι βιασύνη για ΑΟΖ
Στη συνέντευξη Τύπου που έδωσαν μετά το πέρας των συναντήσεων οι κ.κ. Αβραμόπουλος και Αμπντελαζίζ ερωτήθησαν για το θέμα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδος και Λιβύης. Ο λίβυος υπουργός Διεθνούς Συνεργασίας υπήρξε ιδιαίτερα προσεκτικός, λέγοντας ότι το ζήτημα αυτό «δεν είναι διμερές» και ότι για την επίλυσή του θα πρέπει να υπάρξουν συνομιλίες όλων των χωρών που έχουν θαλάσσια σύνορα. Αναφέρθηκε δε χαρακτηριστικά στην ανάγκη να αντιμετωπιστεί συλλογικά, προκαλώντας μάλλον αμηχανία στην ελληνική πλευρά.
Στη δική του τοποθέτηση, ο κ. Αβραμόπουλος ξεκαθάρισε ότι οι δύο πλευρές δεν μπήκαν σε λεπτομέρειες – σε αυτή τη φάση. Έδωσε προτεραιότητα στην οικοδόμηση της επιχειρηματικής συνεργασίας και τόνισε ότι το θέμα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών θα συζητηθεί εν ευθέτω χρόνο, κατά τη διάρκεια της οικοδόμησης μίας σχέσης στρατηγικής συνεργασίας.
Οι ελληνολιβυκές διαπραγματεύσεις στο περίπλοκο αυτό ζήτημα έχουν δείξει ότι ο συμβιβασμός δεν θα είναι εύκολος. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει τρεις γύροι διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση. Ο τρίτος γύρος πραγματοποιήθηκε στο τέλος Αυγούστου 2010 και έκτοτε οι συνομιλίες έχουν σταματήσει λόγω των πολιτικών εξελίξεων στη Λιβύη.
Οι δύο χώρες ξεκινούν άλλωστε από διαφορετικές αφετηρίες ως προς τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών. Οι λιβυκές θέσεις είναι εγγύτερα στις τουρκικές, ιδιαίτερα ως προς τα δικαιώματα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες και τη χρήση της αρχής της ευθιδικίας ως μέθοδο οριοθέτησης. Η Ελλάδα είναι συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, ενώ η Λιβύη δεν είναι. Και παράλληλα, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται η προσπάθεια της Τουρκίας να ασκήσει επιρροή στη Λιβύη, μέσω και της παροχής οικονομικής βοήθειας.
Υπό το φως πάντως των μεγάλων πολιτικών αλλαγών στη Λιβύη δίδεται η ευκαιρία για επανέναρξη των σχετικών διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση των μεταξύ μας θαλασσίων ζωνών. Διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν όμως ότι η βιασύνη δεν είναι επιβοηθητική, ιδιαίτερα δε από τη στιγμή που διεξάγονται και οι σεισμικές έρευνες του ερευνητικού σκάφους της νορβηγικής εταιρείας PGS σε Ιόνιο Πέλαγος και νότια – νοτιοανατολικά της Κρήτης.
Επενδύσεις και διοικητική τεχνογνωσία
Καθώς η Λιβύη διέρχεται, μετεμφυλιακά, φάση ευρείας ανοικοδόμησης, η Αθήνα διαβλέπει επενδυτικές ευκαιρίες και επιδιώκει να καλύψει δύο κενά. Το πρώτο αφορά στις υποδομές (ιδιαίτερα μέσω της δραστηριοποίησης ελληνικών κατασκευαστικών εταιρειών) και το δεύτερο στην παροχή τεχνογνωσίας σε επίπεδο διοικητικών υπηρεσιών. Η λιβυκή πλευρά φαίνεται μάλιστα, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, να έχει σχέδιο και να μην επιθυμεί να διαμορφώσει μία οικονομία εξαρτημένη από τις εξαγωγές πετρελαίου.
Όπως σημείωσε ο κ. Αμπντελαζίζ, η Λιβύη προσβλέπει στην ελληνική βοήθεια στον τουριστικό τομέα, ώστε να αναπτυχθούν οι περιοχές της Κυρηναϊκής, αλλά και αυτές στη Σαχάρα. Αυτό μπορεί να γίνει με παροχή τεχνογνωσίας, αλλά και κατασκευαστικές υποδομές. Η Ελλάδα μπορεί να παράσχει βοήθεια σε θέματα διαχείρισης λιμένων, αλλά επίσης στην παροχή υπηρεσιών υγείας και φαρμάκων. Οι προοπτικές της οικονομικής συνεργασίας θα αποτελέσουν και το βασικό θέμα του επιχειρηματικού φόρουμ που προγραμματίζεται να διοργανωθεί στην Τρίπολη περί τον Μάρτιο του 2013, ενώ θα μπουν προσεχώς οι βάσεις ενός οδικού χάρτη που θα οδηγήσει στην υπογραφή ενός Μνημονίου Στρατηγικής Συνεργασίας.
Παράλληλα, οι τομείς της ασφάλειας και της άμυνας απαιτούν εκ βάθρων αναδόμηση στη μετά-Καντάφι εποχή. Η εκπαίδευση Λίβυων στις ελληνικές στρατιωτικές σχολές κρίνεται ως άμεση ανάγκη, διότι μελλοντικά αυτοί θα αποτελέσουν μέρος της νέας λιβυκής ελίτ. Ο κ. Αβραμόπουλος τόνισε δε ότι ήδη φοιτούν 53 Λίβυοι σε ελληνικές στρατιωτικές σχολές, κάτι που σκοπός είναι να θεσμοποιηθεί με την υπογραφή δύο πρωτοκόλλων στρατιωτικής συνεργασίας. Ανάλογη εκπαίδευση προγραμματίζεται να δοθεί σε λίβυους διπλωμάτες. Συγκεκριμένα, 10 εξ αυτών αναμένονται προσεχώς στην Ελλάδα για επιμόρφωση, ενώ το ίδιο θα συμβεί και με 50 αστυνομικούς.
Δεν πρέπει να λησμονηθεί επίσης η διευθέτηση της εκκρεμότητας που υφίστατο από πλευράς Τρίπολης προς ελληνικά νοσοκομεία και ξενοδοχεία οι οποίες αφορούσαν στην περίθαλψη και αποκατάσταση τραυματιών του πολέμου, καθώς και φιλοξενίας των συγγενών τους. Αυτό έλαβε χώρα την προηγούμενη εβδομάδα με την καταβολή των υπολειπόμενων ποσών από την κυβέρνηση της Λιβύης προς έλληνες επιχειρηματίες της υγείας και του τουρισμού.
