Αν δείτε μια ταινία που γυρίστηκε πριν από 50 χρόνια θα παρατηρήσετε πόσο διαφορετική ήταν η εμφάνιση των ειδώλων του Χόλιγουντ του χθες. Φανταστείτε πόσο αταίριαστες θα φάνταζαν οι καμπύλες της Μέριλιν Μονρόε ή το λιπόσαρκο σώμα του Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ σε μια σημερινή χολιγουντιανή υπερπαραγωγή. Οπως φαίνεται, παρ’ ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι της Δύσης παχαίνουν όλο και περισσότερο, οι δυτικές αντιλήψεις περί του τέλειου σώματος «αδυνατίζουν» συνεχώς για τις γυναίκες και «φουσκώνουν» για τους άνδρες.
H τάση αυτή επιβεβαιώνεται και από επιστήμονες που μελέτησαν τον τρόπο που παρουσιάζονται το ανδρικό και το γυναικείο σώμα στις φωτογραφίες σοφτ πορνό περιοδικών. Το συγκεκριμένο είδος περιοδικών επελέγη διότι θεωρείται ότι αποτελεί ένα είδος βαρόμετρου για την εικόνα τού τι θεωρείται ιδανικό σώμα σε κάθε εποχή. Σε μια μελέτη η οποία έγινε διάσημη, ο Ντέιβιντ Γκάρνερ και οι συνάδελφοί του στο Ινστιτούτο Ψυχιατρικής του Τορόντο στον Καναδά έδειξαν ότι παρ’ όλο που το μέσο βάρος των γυναικών είχε αυξηθεί από το 1950 ως το 1978, το μέσο βάρος των μοντέλων που πόζαραν στο κεντρικό «σαλόνι» του «Playboy» μειώθηκε. Μια δεύτερη μελέτη επιβεβαίωσε ότι τα μοντέλα είχαν χάσει σημαντικό μέρος από τις καμπύλες τους από το 1950 ως το 1980.
Πιο πρόσφατα ο Μάρτιν Βόρατσεκ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βιέννης και η Μαριάν Φίσερ του Πανεπιστημίου Γιορκ του Τορόντο ανέλυσαν τα μοντέλα σε όλα τα τεύχη του «Playboy», από το πρώτο, του Δεκεμβρίου του 1953, ως τα τεύχη του 2001. Εξέτασαν τις σωματικές αναλογίες τους και διαπίστωσαν ότι με τα χρόνια οι διαστάσεις του στήθους και των γοφών των μοντέλων μειώνονταν ενώ της μέσης αυξανόταν. Με άλλα λόγια οι playmates έχαναν σιγά σιγά τις καμπύλες τους και γίνονταν περισσότερο ανδρόγυνες. Διαπίστωσαν επίσης ότι ο δείκτης της μάζας του σώματος των μοντέλων είχε μειωθεί σε σχέση με αυτόν του γενικού πληθυσμού, κάτι το οποίο δείχνει ότι το χάσμα ανάμεσα στην ιδανική και στην πραγματική γυναίκα έχει αυξηθεί.
Παρ’ ότι παραδοσιακά το επίκεντρο της προσοχής των μέσων επικοινωνίας ήταν η εικόνα του γυναικείου σώματος, οι άνδρες έχουν αρχίσει πλέον να αισθάνονται και αυτοί ανάλογη πίεση. Ο Ρίτσαρντ Λάιτ, ψυχολόγος του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, δημοσίευσε μελέτη για την αλλαγή των μοντέλων του Playgirl από το 1973 ως το 1997. Οπως συνέβη και με τις γυναίκες, παρομοίως οι άνδρες μοντέλα έχουν γίνει πιο αδύνατοι. Εχουν όμως αποκτήσει και πολύ πιο διογκωμένους μυς, τάση η οποία αντικατοπτρίζεται και στους σταρ του Χόλιγουντ. «Το μάρκετινγκ του σώματος έχει σήμερα μεγαλύτερη σημασία από ποτέ για τους άνδρες σταρ» λέει ο Ρομπέρτο Ολιβάρντια, ψυχολόγος του Νοσοκομείου Μακ Λιν στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης και συγγραφέας του βιβλίου «Το σύμπλεγμα του Αδωνι», το οποίο περιγράφει την αύξηση των διαταραχών που έχουν σχέση με την εικόνα του σώματος στον ανδρικό πληθυσμό. H τάση, υποστηρίζει, μπορεί να οφείλεται στην αλλαγή των ρόλων του άνδρα στην κοινωνία. H οικονομική και σεξουαλική χειραφέτηση των γυναικών έκανε τους άνδρες να αναρωτιούνται ποιος είναι πλέον ο ρόλος τους. Αφού δεν είναι πια οι μόνοι που τρέφουν την οικογένεια, ίσως να στράφηκαν προς την ανάπτυξη των μυών τους – κάτι το οποίο οι γυναίκες δεν μπορούν να κάνουν στον ίδιο βαθμό. «Ολο και περισσότεροι άνδρες εκφράζουν την αρρενωπότητά τους μέσα από το σώμα τους, ενώ παλαιότερα μπορεί να την εξέφραζαν πηγαίνοντας στον στρατό, ασχολούμενοι με την πολιτική ή κερδίζοντας χρήματα. Τώρα όμως αυτοί οι ρόλοι, ευτυχώς, είναι όλο και περισσότερο κοινοί με τις γυναίκες» εξηγεί ο ψυχολόγος.
Οι ομοφυλόφιλοι, επισημαίνει ο κ. Ολιβάρντια, τείνουν και αυτοί να προτιμούν να έχουν μυώδη σώματα, ίσως ως αντίδραση στη λανθάνουσα ομοφυλοφιλοφοβία που υπάρχει στη Δύση. «Προσδίδει έναν βαθμό αρρενωπότητας σε μια κουλτούρα η οποία δεν πιστεύει ότι οι ομοφυλόφιλοι μπορεί να είναι αρρενωποί». Ακόμη και οι κούκλες δεν έχουν ξεφύγει από τις πιέσεις των ιδανικών προτύπων μας. Το 1995 η Κέλι Μπράουνελ και η Μελίσα Ναπολιτάνο του Πανεπιστημίου Γέιλ μετέφεραν τις σωματικές αναλογίες του Κεν και της Μπάρμπι στο φυσικό μέγεθος για να δείξουν πόσο εξωπραγματικές ήταν. Για να γίνει μια κανονική γυναίκα… Μπάρμπι θα πρέπει να ψηλώσει κατά 50 εκατοστά, να προσθέσει 13 εκατοστά στο στήθος της και να αφαιρέσει 15 εκατοστά από τη μέση της. Ο Ολιβάρντια και η ομάδα του αποφάσισαν να δουν αν το ίδιο ίσχυε και στα παιχνίδια δράσης των αγοριών και αν οι σιλουέτες τους είχαν αλλάξει με τον χρόνο.
H Μπάρμπι δεν είναι μόνη. Οι GI Joe έχουν αυξήσει σημαντικά τους μυς τους από την πρώτη εμφάνισή τους το 1964. H σημερινή εκδοχή έχει τις μυϊκές διαστάσεις και την κατατομή ενός μπόντι μπίλντερ, με τονισμένους δικέφαλους και κοιλιακούς. Ενας χαρακτήρας GI Joe, ο GI Joe Extreme, θα είχε δικέφαλους μεγαλύτερους από οποιονδήποτε μπόντι μπίλντερ στην ιστορία αν είχε φυσικό μέγεθος. Ακόμη και οι κούκλες που βασίζονται σε αληθινούς ανθρώπους δεν έχουν ξεφύγει. Οι κούκλες του Λιουκ Σκαϊγουόκερ και του Χαν Σόλο από τον «Πόλεμο των άστρων» όταν είχαν βγει το 1978 είχαν σώματα σχεδόν όμοια με αυτά των ηθοποιών Μαρκ Χάμιλ και Χάρισον Φορντ. Ως το 1997 είχαν αποκτήσει παρουσιαστικό μπόντι μπίλντερ. Στην ίδια περίοδο το μέγεθος του στήθους της πριγκίπισσας Λέια τριπλασιάστηκε.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτές οι κούκλες αποτελούν απλώς καρικατούρες των ιδανικών προτύπων της εποχής. Ωστόσο, υποστηρίζει ο Ολιβάρντια, ακόμη και αν είναι έτσι, η καρικατούρα τελικά καταλήγει να περάσει ως ιδανική εικόνα. Παρ’ ότι η σχέση ανάμεσα στα δημοφιλή σωματικά πρότυπα και στα ψυχολογικά προβλήματα που συνδέονται με την εικόνα του σώματος δεν έχει αποδειχθεί και παραμένει αμφιλεγόμενη, ο Ολιβάρντια είναι υπέρ της άποψης ότι τα παιδιά θα πρέπει να διαπαιδαγωγούνται ώστε να αποφεύγουν αυτούς τους κινδύνους. «Κλινικά βλέπουμε όλο και περισσότερα αγόρια με διατροφικές διαταραχές, όλο και νεαρότερα αγόρια να κάνουν κατάχρηση στεροειδών και να σηκώνουν βάρη μετά μανίας» λέει. «Στο παρελθόν δεν παρατηρούσαμε αυτά τα φαινόμενα σε τέτοιο βαθμό, επομένως δεν μπορούμε να μην αναρωτηθούμε αν αυτές οι εικόνες έχουν κάποια επίδραση».
