Η Βουλή ψήφισε την περασμένη Τετάρτη τη Σύμβαση που κυρώνει τη Συνθήκη του Σένγκεν ­ με εντυπωσιακή όμως αποχή βουλευτών της ΝΔ αλλά και του ΠαΣοΚ, δύο κομμάτων που επισήμως υποστηρίζουν τη Συμφωνία. Οι απαντήσεις στα 14 ερωτήματα ίσως εξηγούν αυτές τις απουσίες ­ όπως και τα όσα διαδραματίστηκαν έξω από την έδρα της Εθνικής Αντιπροσωπείας


Γιατί Σένγκεν; Καλοκαίρι 1990 και οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συζητούν μέτρα για την ελεύθερη κίνηση των πολιτών και τη συνεργασία των χωρών τους στη δίωξη του εγκλήματος. Εχουν μπροστά τους ένα κείμενο στο οποίο συμφώνησαν Γάλλοι και Γερμανοί και η συζήτηση συνεχίζεται πάνω σ’ ένα ποταμόπλοιο που διασχίζει τον Ρήνο. Κάποτε καταλήγουν σε συμφωνία ­ ακριβώς έξω από ένα χωριουδάκι του Λουξεμβούργου, όχι από τα πιο γραφικά, άγνωστο εις πάντας. Το όνομά του; Σένγκεν. Και έτσι μια από τις πιο σημαντικές συμφωνίες της ΕΕ πήρε το όνομα αυτού του χωριού.


1


Τι φοβερά και τρομερά έκανε πάλι η κυβέρνηση και ενέσκηψαν τόσοι ιερομόναχοι στην Αθήνα, εισέβαλαν στη Βουλή οι παλαιοημερολογίτες και κάπου 80 βουλευτές προτίμησαν να εξαφανιστούν παρά να «λάβουν θέση» στην ψηφοφορία της Τετάρτης στη Βουλή;


Πολύ κακό για το τίποτε. Να κάνουμε όμως έναν απαραίτητο διαχωρισμό: για άλλο πράγμα διαμαρτύρονταν οι παλαιοημερολογίτες και οι ζηλωτές της Ορθοδοξίας και για άλλο οι ιερομόναχοι. Οι πρώτοι «βλέπουν» επικράτηση του Σατανά(!) στην ΕΕ και, φυσικά, στην Ελλάδα αφού ο εθνικός κωδικός της είναι 666, δηλαδή το σύμβολο του Σατανά κατά τον Ιωάννη της Κλίμακος (Θεολόγο). Οι ιερομόναχοι ανακάλυψαν στη Συμφωνία Σένγκεν προσπάθεια να στερηθούν οι Ελληνες την προσωπική ελευθερία τους αφού, όπως λέγουν, ολοκληρώνεται το ηλεκτρονικό φακέλωμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και, αργότερα, σε παγκόσμιο ίσως.


2


Δεν μας έχουν συνηθίσει οι ιερομόναχοι ούτε και η Εκκλησία της Ελλάδος βεβαίως σε τέτοιες ευαισθησίες. Πού να αποδώσουμε την όψιμη δραστηριοποίησή τους;


Ας μην αποκλείουμε τη θεμελιώδη αντίθεση του Αγίου Ορους προς την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι Αγιορείτες βλέπουν την ΕΕ αποκλειστικά ως ένωση των Καθολικών και εξάρτημα του Πάπα. Γι’ αυτό άλλωστε δεν θέλουν να έχουν οικονομικές σχέσεις με τις Βρυξέλλες. Κατ’ αυτούς, η επικύρωση του Σένγκεν ωθεί ακόμη περισσότερο την Ελλάδα προς τον παπισμό…


3




Τι είναι λοιπόν αυτή η Συμφωνία Σένγκεν;


Πρώτα απ’ όλα δεν πρόκειται για μία, αλλά για ένα σύνολο συμφωνιών, την εφαρμογή των οποίων εκύρωσε η Βουλή με τη σχετική Σύμβαση Εφαρμογής τους. Πρόκειται για μία απόφαση των Ευρωπαίων για την οποία στην Ελλάδα έχουν διατυπωθεί οι πιο αστήρικτες κατηγορίες ­ καλοπίστως και μη. Η Συμφωνία παίρνει ως δεδομένο ότι ο χώρος της ενωμένης Ευρώπης είναι μια αδιάσπαστη ενότητα με εξωτερικά σύνορα βεβαίως. Ετσι, προχωρεί στη ρύθμιση των προϋποθέσεων διέλευσης αυτών των εξωτερικών συνόρων (χερσαίων, θαλάσσιων και εναέριων) με ενιαία και ομοιόμορφη πολιτική των χωρών που δέχονται το Σένγκεν έναντι υπηκόων τρίτων χωρών. Επίσης η Συμφωνία πραγματεύεται τη διασυνοριακή κυκλοφορία χωρίς να αποκλείει, σε περίπτωση «λόγων δημοσίας τάξεως ή εθνικής ασφαλείας» των χωρών, την επαναφορά του ελέγχου στα εθνικά σύνορα.


4


Γιατί η Ελλάδα μετέχει σ’ αυτή τη Συμφωνία αφού άλλες χώρες, όπως η Βρετανία και η Ιρλανδία, δεν μετέχουν;


Η Ελλάδα προσχώρησε στη Συμφωνία Σένγκεν τον Νοέμβριο 1992, επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη, και ήταν το ένατο κατά σειράν μέλος της ΕΕ που την υπέγραψε. Και τότε και σήμερα έκρινε ότι η Συμφωνία δεν έρχεται σε σύγκρουση με τα εθνικά είτε τα πολιτικά συμφέροντα των Ελλήνων· αντιθέτως, διασφαλίζει τη χώρα από το οργανωμένο έγκλημα, τη λαθρομετανάστευση κλπ.


5


Πώς βλέπουν τη Συμφωνία οι άλλες χώρες της ΕΕ; Γιατί έσπευσε η Ελλάδα αφού ήταν γνωστό ότι υπήρχαν κάποιες, αστήρικτες βεβαίως, αντιδράσεις;


Ολες οι χώρες της ΕΕ την βλέπουν θετικά, μολονότι στην εφαρμογή της διαπιστώνουν ελλείψεις και υπερβολές που όμως μπορούν να απαλειφθούν. Αλλωστε η Συμφωνία επιτρέπει την προσωρινή αναστολή διατάξεών της για συγκεκριμένους λόγους. (Τρεις φορές η Γαλλία έκανε χρήση αυτού του δικαιώματος πέρυσι έναντι των εισερχομένων από το Βέλγιο και η Γερμανία το ίδιο μία φορά έναντι της Γαλλίας). Η Ελλάδα δεν έσπευσε, κάθε άλλο. Είχαν προηγηθεί η Γαλλία, η Γερμανία, οι τρεις της Μπενελούξ (Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Βέλγιο), η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία το 1990. Η Αυστρία προσχώρησε το 1995 και τον περασμένο Δεκέμβριο υπέγραψαν η Δανία, η Σουηδία και η Φινλανδία. Πέρυσι επίσης υπεγράφη συμφωνία συνεργασίας με τη Νορβηγία και την Ισλανδία, δύο χώρες που δεν μετέχουν στην ΕΕ ­ μία ακόμη απόδειξη ότι η Συμφωνία κρίνεται θετικό βήμα και από χώρες εκτός ΕΕ.


6




Ποια είναι τα θετικά της Συμφωνίας;


Πρώτα απ’ όλα διευκολύνεται η διακίνηση των Ελλήνων στις άλλες χώρες της ΕΕ. Και ταυτόχρονα παρεμποδίζεται η λαθρομετανάστευση, εντείνεται ο έλεγχος της παράνομης διακίνησης όπλων και ναρκωτικών. Ειδικότερα για τα ναρκωτικά προβλέπεται συστηματική δικαστική συνεργασία, όπως και η συνεργασία των καταδιωκτικών αρχών επί συγκεκριμένων περιπτώσεων.


7


Υποψίες όμως δημιουργούνται για αυτό το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν. Περί τίνος πρόκειται; Κάτι τέτοια «συστήματα» θυμίζουν άσχημες ημέρες…


Ας μη μας τρομάζουν τα ονόματα. Εδώ πρόκειται για μία τράπεζα πληροφοριών που δημιουργούν τα συμβαλλόμενα μέρη, στην οποία καταχωρίζονται όλοι εκείνοι που, στη χώρα τους ή σε άλλη χώρα της ΕΕ, έχουν κάποιο πρόβλημα με τη Δικαιοσύνη. Σε καμία περίπτωση δεν καταγράφονται φοροφυγάδες, φυγόστρατοι κ.ά. ­ εκτός αν τους γίνει δίωξη. Καταχωρίζονται επίσης αντικείμενα «διακεκριμένου εγκλήματος», έγγραφα, επιταγές, εγγυητικές επιστολές κλπ. που έχουν κλαπεί ή υπεξαιρεθεί κ.ά.


8



Αυτή όμως η «καταχώριση προσώπων» μπορεί να πάρει πολλές ερμηνείες.


Οχι, είναι πολύ συγκεκριμένη. (Δεν είμαστε δα μόνο εμείς στην Ελλάδα που έχουμε τη σχετική ευαισθησία). Πρώτα απ’ όλα, για να καταγραφεί ένα πρόσωπο πρέπει να υπάρχει ένταλμα συλλήψεως είτε άλλη πράξη ανάλογης ισχύος και απόφαση αρμόδιων διοικητικών αρχών και δικαστηρίων «σύμφωνα με την εθνική διαδικασία». Αυτό βεβαίως καταρρίπτει τους ισχυρισμούς (ή τους φόβους) εκείνων που λέγουν ότι η Σύμβαση Σένγκεν επιτρέπει σε ξένες χώρες να επεμβαίνουν στην ελληνική Δικαιοσύνη. Δεύτερον και εξίσου σημαντικό, τα στοιχεία του προσώπου που καταγράφονται είναι απολύτως συγκεκριμένα ­ τα εξής: επώνυμο, όνομα, ιδιαίτερα αναλλοίωτα φυσικά χαρακτηριστικά, το πρώτο γράμμα του δεύτερου ονόματος (αν έχει), ημερομηνία και τόπος γεννήσεως, φύλο και ιθαγένεια. Τίποτε περισσότερο. Και εν είδει δικαιολογητικού της καταχώρισής του, η αξιόποινη πράξη ή πράξη βίας που τον βαρύνει, η σχετική αίτηση της εθνικής αρχής και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τι πρέπει να γίνει, λ.χ. παρακολούθηση, άμεση σύλληψη κλπ.


9



Και ποιος μας εξασφαλίζει ότι δεν θα παραβιαστούν όλα αυτά από κάποιους;


Πρώτον, η αλληλεπικοινωνία των συμβαλλόμενων μερών. Δεύτερον, η αυτοματοποίηση ­ το «σπάσιμο» ενός πολυεθνικού κωδικού, σαν αυτόν της τράπεζας πληροφοριών του Σένγκεν, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Και, τρίτον, η θεμελιώδης Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης του 1981 για την «προστασία του ατόμου από την αυτοματοποιημένη επεξεργασία πληροφοριών προσωπικού χαρακτήρα», στην οποία η Ελλάδα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία.


10


Υπάρχει όμως μια αντίδραση στο Σένγκεν. Πολλοί ισχυρίζονται ότι «απειλούνται τα δικαιώματα του πολίτη», ότι «καταργείται το άσυλο» και χίλια δυο άλλα. Μήπως δεν είναι γεγονός ότι αργά ή γρήγορα θα φακελωθούν όλοι οι Ελληνες;


Μια ουσιαστικής σημασίας διευκρίνιση σχετικά με το φακέλωμα: μόνο εκείνοι που έχουν δοσοληψίες με την αστυνομία θα φακελώνονται. Αυτοί όμως πάντοτε φακελώνονταν· η διαφορά τώρα είναι ότι δεν θα υπάρχει η «καρτέλα» τους αλλά θα φακελώνονται ηλεκτρονικά. Και αυτό είναι σημαντικό. Διότι έτσι τα στοιχεία ενός καταζητουμένου, υπόπτου κλπ. θα κοινοποιούνται ηλεκτρονικά σε όλες τις χώρες της ΕΕ που υπέγραψαν τη Συμφωνία, εφόσον βεβαίως το κρίνει σκόπιμο η ενδιαφερόμενη χώρα.


11



Και ποιος εγγυάται ότι «μαζί με τα ξερά δεν θα καούν και τα χλωρά»;


Οπως όλες οι κυβερνήσεις των χωρών του Σένγκεν, έτσι και η ελληνική έλαβε ήδη νομοθετικά μέτρα (Νόμος 2472) για να προστατεύσει τον έλληνα πολίτη από το φακέλωμα («συγκέντρωση στοιχείων προσωπικού χαρακτήρα» ονομάζεται επισήμως αυτό) και προνοεί αυστηρές ποινές για εκείνους που θα παρενέβαιναν το καθήκον τους σε ό,τι αφορά τη χρήση των στοιχείων ενός «φακελωμένου» πολίτη. Ο νόμος ­ ακριβώς γιατί στην Ελλάδα υπάρχει η σκληρή εμπειρία του φακελώματος ­ είναι πολύ αυστηρότερος από ανάλογα μέτρα που έχουν θεσμοθετηθεί σε άλλες χώρες της ΕΕ.


12



Και για το άσυλο ­ το πολιτικό βεβαίως;


Εδώ είναι που λέγονται τα πιο απίθανα πράγματα, από άγνοια προφανώς. Ενδεκα άρθρα της Σύμβασης (28-38) αναφέρονται στην παροχή ασύλου. Στην πραγματικότητα είναι αντιγραφή των όσων ρυθμίζει η Σύμβαση του Δουβλίνου, την οποία εφαρμόζει η Ελλάδα (και για τις διατάξεις της οποίας ουδείς διεμαρτυρήθη ποτέ). Επιπροσθέτως η Σύμβαση καθορίζει τις δεσμευτικές υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν τα συμβαλλόμενα μέρη να «εξετάζουν κάθε αίτηση παροχής ασύλου που κατατίθεται από έναν αλλοδαπό στο έδαφος ενός από αυτά τα μέρη». Και μία καινοτομία: ο αλλοδαπός που εξασφαλίζει άδεια παραμονής σε μια χώρα της ΕΕ έχει τώρα το δικαίωμα να ταξιδεύει ελεύθερα σε κάθε άλλη που έχει υπογράψει τη Σύμβαση. Δικαίωμα που δεν υπήρχε ως σήμερα και που για την έλλειψή του είχαν πικρή πείρα όσοι, στα χρόνια της χούντας, βρέθηκαν σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα.


13



Με λίγα λόγια δηλαδή η Σύμβαση Σένγκεν είναι «καλό πράμα» και όλος αυτός ο θόρυβος είναι «εκ του πονηρού»;


Χωρίς να αποκλείονται και οι «πονηροί», ο θόρυβος οφείλεται μάλλον σε άγνοια και σε έλλειψη σωστής και έγκαιρης πληροφόρησης ­ κάτι πολύ συνηθισμένο άλλωστε. Ωστόσο η επικύρωση των Συμφωνιών Σένγκεν θα έχει θετικά αποτελέσματα. Θα περιορίσει τη λαθρομετανάστευση, θα αναβαθμίσει ποιοτικά τον έλεγχο στα σύνορα, θα χτυπήσει καίρια την εισαγόμενη εγκληματικότητα και το οργανωμένο έγκλημα, θα διευκολύνει την κυκλοφορία των εμπορευμάτων στις χώρες της ΕΕ αφού καταργούνται τα εσωτερικά σύνορα και, όπως είχε δηλώσει ο Μιτεράν το 1993, «πολύ θα ενισχύσει το αίσθημα συνεργασίας και την έκφραση αλληλεγγύης στην Ευρώπη».


14



Και… πόσο θα μας κοστίσει αυτό το Σένγκεν;


Από ένα σημείωμα αρμόδιας υπηρεσίας με ημερομηνία 16 Μαΐου βλέπουμε ότι μόνο για «την ανάπτυξη των μέσων επικοινωνίας, την προμήθεια πλωτών και εναέριων μέσων και τη δημιουργία κοινού συστήματος πληροφοριών (Σένγκεν)» υπολογίζεται δαπάνη σχεδόν 49 δισ. δρχ. Ενώ η ετήσια δαπάνη για τη λειτουργία του συστήματος πληροφορικής και του αναβαθμισμένου ελέγχου αεροδρομίων και λιμένων θα ξεπερνά τα 3,5 δισ. δρχ.


«Η σκέψη ότι δημιουργούμε ένα αστυνομικό κράτος είναι εντελώς αβάσιμη. Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ κρατών αφορά τους εγκληματίες, όχι τους πολίτες τους» ανεκοίνωσε το γραφείο της (πορτογαλικής) προεδρίας της Συμφωνίας του Σένγκεν σχολιάζοντας τις διαμαρτυρίες έξω από την ελληνική Βουλή εναντίον των Συμφωνιών Σένγκεν. Και προσέθεσε: «Χάρη στο Σένγκεν οι πολίτες μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα και αυτό είναι πλεονέκτημα, όχι περιορισμός». Οσον αφορά το 666 κλπ., η ανακοίνωση τονίζει κατηγορηματικά: «Δεν πρόκειται να εκδώσουμε ταυτότητες για τους πολίτες των συμβαλλόμενων χωρών του Σένγκεν. Και φυσικά ούτε σκέψη να τις σφραγίσουμε με τον αριθμό 666».