Αυτό είναι που λέμε τα μεγάλα πνεύματα συναντιούνται. Ο χορογράφος που αποδόμησε τα κλισέ αιώνων, ο σχεδιαστής μόδας που προσέδωσε φαντασμαγορία στα ρούχα και ο χαρισματικός τραγουδιστής με το εύρος φωνής των τεσσάρων οκτάβων συνυπάρχουν στο διηνεκές μέσα από το «Le Presbyter – Ballet for Life» των Μπαλέτων Μπεζάρ.

Πρόκειται για την παράσταση που χορογράφησε στα μέσα των 90s ο Μορίς Μπεζάρ (1927-2007) και «έντυσε» ο Τζιάνι Βερσάτσε (1946-1997) τιμώντας τη μνήμη του Φρέντι Μέρκιουρι (1946-1991), η οποία εξακολουθεί να προσελκύει το κοινό στις σκηνές του κόσμου που παρουσιάζεται, όπως αναμένεται να γίνει προσεχώς και στην αθηναϊκή απόβασή της στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (23-26/11).

«Ο Μορίς Μπεζάρ αγαπούσε πολύ τη μουσική των Queen. Το τελευταίο άλμπουμ που ηχογράφησε το συγκρότημα ήταν, όπως ξέρετε, το «Made in Heaven» (1995) και η εικόνα στο εξώφυλλο (σ.σ.: με το άγαλμα του Μέρκιουρι φιλοτεχνημένο από την τσέχα γλύπτρια Ιρένα Σεντλέτσκα στο Μοντρέ της Ελβετίας) δείχνει μια όψη της λίμνης της Γενεύης που είναι παρόμοια με τη θέα που είχε ο Μπεζάρ από το σαλέ του.

Οταν το είδε εντυπωσιάστηκε, άρχισε να ακούει τα τραγούδια και του άρεσαν πολύ και σκέφτηκε ότι πρέπει να δημιουργήσει μια χορογραφία ειδικά για αυτή τη μουσική. Τα δύο πρώτα τραγούδια που διάλεξε για να αρχίσει να δουλεύει πάνω σε αυτήν ήταν τα «Ηeaven for Εveryone» και «I Was Born to Love You»» σημειώνει ο χορευτής Ζουλιάν Φεβρό, μέλος των Μπαλέτων Μπεζάρ από το 1995 και κεντρικό πρόσωπο του «Ballet for Life» που θα δούμε στη σκηνή του Μεγάρου.

Η παράσταση έκανε την πρεμιέρα της στο Salle Métropole της Λωζάννης το 1996, ενώ έναν χρόνο αργότερα παρουσιάστηκε στο Théâtre National de Chaillot στο Παρίσι. Είχαν περάσει έξι χρόνια από τον θάνατο του Φρέντι Μέρκιουρι και ο Μπεζάρ είχε προσκαλέσει τα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματος (Τζον Ντίκον, Μπράιαν Μέι και Ρότζερ Τέιλορ) όχι μόνο να παρευρεθούν αλλά και να συμμετάσχουν στην τελευταία σκηνή και κορύφωση της παράστασης όπου ακούγεται το τραγούδι «The Show Must Go On», με τον Ελτον Τζον να έχει αναλάβει τα φωνητικά στη θέση του εκλιπόντος Μέρκιουρι. Εκτοτε ο κιθαρίστας του συγκροτήματος, Μπράιν Μέι, ήταν παρών σε πολλές παραστάσεις ως θεατής, το «Ballet for Life» έγινε αναπόσπαστο κομμάτι του ρεπερτορίου των Μπαλέτων Μπεζάρ και έχει παρουσιαστεί σε περιοδείες ανά τον κόσμο.

Ο Ζουλιάν Φεβρό συμμετείχε στην αναβίωση της παράστασης στο Teatro comunale Città di Vicenza στην Ιταλία το 2008, ύστερα από τον θάνατο του Μπεζάρ το 2007, και αφότου ανέλαβε καλλιτεχνικός διευθυντής των μπαλέτων ο Ζιλ Ρομάν. Εκτοτε o Φεβρό ενσαρκώνει επί σκηνής αυτόν τον αξεπέραστο θρύλο, τον Μέρκιουρι. Το έργο είναι εμπνευσμένο από το πρόωρο τέλος του βρετανού περφόρμερ αλλά και από τον τραγικό θάνατο του Αργεντινού Χόρχε Ντον (1947-1992), ενός σπουδαίου χορευτή που συνέδεσε το όνομα και την καριέρα του με το Ballet of the 20th Century, την ομάδα του Μπεζάρ στο Βέλγιο, προτού ο γάλλοελβετός χορευτής και χορογράφος μετακομίσει στη Λωζάννη το 1987, ύστερα από 27 χρόνια παραμονής στις Βρυξέλλες, και τη μετασχηματίσει στην Béjart Ballet Lausanne. O Ντον, όπως και ο Μέρκιουρι, πέθανε από επιπλοκές του AIDS, αμφότεροι στα 45 τους χρόνια.

«Η παράσταση είναι ένας φόρος τιμής σε αυτούς, αλλά τελικά και σε όλους τους δημιουργικούς ανθρώπους που πέθαναν νέοι, όπως ο Τζιάνι Βερσάτσε ή ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, η μουσική του οποίου επίσης επενδύει την παράσταση. Ωστόσο είναι μια φωτεινή δουλειά – το στοιχείο του θανάτου δεν είναι έντονα παρόν και ούτως ή άλλως πάντα εκθρονίζεται από κινησιολογία με πολλή ενέργεια και έντονο δυναμισμό. Πρόκειται τελικά για μια ωδή στη νεότητα, στην ομορφιά της ζωής και στη συνέχειά της. «The show must go on», όπως λέει και το τραγούδι. Αυτό, αν θέλετε, είναι και το μήνυμα» περιγράφει ο Ζουλιάν Φεβρό.

Ballet for Life © BBL-Ilia Chkolnik

Ο ροκ σταρ μέσα του

Ο Ζουλιάν Φεβρό είναι λοιπόν ο Φρέντι Μέρκιουρι της υπόθεσης, ο ένας βασικός μοιραίος χαρακτήρας του έργου. Ο δε Χόρχε Ντον δεν έχει ανατεθεί ως χαρακτήρας σε κάποιον χορευτή αλλά παρουσιάζεται μέσα από αποσπάσματα βιντεοσκοπημένων ερμηνειών του. Ο Φεβρό καλείται να επιδείξει και υποκριτικές ικανότητες πέρα από τις αδιαμφισβήτητες χορευτικές και αποδίδει μια προσωπική εκδοχή του μεγάλου αστέρα της ροκ αποφεύγοντας να αντιγράψει τις κινήσεις και την περσόνα του. «Ούτως ή άλλως δεν μοιάζουμε, οπότε όταν ο Μπεζάρ μού έδωσε αυτόν τον ρόλο, μου είπε: «Ξέρω ότι είστε διαφορετικοί. Αυτό που θέλω να δω είναι τον ροκ σταρ που έχεις εσύ μέσα σου». Ηταν μια μεγάλη πρόκληση για εμένα να ανέβω στη σκηνή και να μην προτάξω την προσωπικότητα του χορευτή που έχω μάθει να είμαι από παιδί, να ξεχάσω με λίγα λόγια όσα ήξερα και να γίνω και λίγο ηθοποιός. Φυσικά μελέτησα τον Μέρκιουρι μέσα από βίντεο και φωτογραφίες, αλλά το ίδιο έκανα και με άλλους rock stars με τους οποίους αισθάνομαι μια εγγύτητα, όπως ο Μικ Τζάγκερ ή ο Ντέιβιντ Μπόουι. Τελικά παρουσιάζω τη δική μου εκδοχή και είναι μια εμπειρία που μπορώ να πω ότι βρήκα από την αρχή πολύ ενδιαφέρουσα».

Εχουν περάσει όμως σχεδόν τρεις δεκαετίες από τη γέννηση της παράστασης και είναι εύλογο να αναρωτηθεί κανείς αν φαίνονται η ηλικία της και αυτό που έχει χαρακτηριστεί ως camp μεγαλείο της. Τα κοστούμια παραμένουν τα ίδια, αν και ο Φεβρό επισημαίνει ότι τα αρχικά που είχε επιμεληθεί ο ίδιος ο Βερσάτσε εφθάρησαν και σχεδόν καταστράφηκαν έπειτα από πέντε χρόνια διαρκούς χρήσης, αλλά η Nτονατέλα Βερσάτσε ανέλαβε να φτιάξει καινούργια. Πλέον τα σχέδιά τους υλοποιούνται στο δημιουργικό ατελιέ των Μπαλέτων στη Λωζάννη. Η δε χορογραφία παραμένει και αυτή ίδια, όπως θα πει ο Φεβρό, όπως ακριβώς την οραματίστηκε ο Μορίς Μπεζάρ. «Οι νέοι χορευτές και χορεύτριες δεν χορεύουν πλέον με τον ίδιο τρόπο, οπότε πρέπει και εμείς ως ομάδα να είμαστε σε επαφή με την εποχή μας για να ανανεώνεται διακριτικά ο ρυθμός της. Νομίζω ότι με τη συνδρομή των νέων φωτισμών και τη σύγχρονη κινησιολογία των χορευτών παραμένει φρέσκια, είναι μια μοντέρνα παράσταση».

Ballet for Life © BBL -Toti Ferrer

Κίνηση προς τα εμπρός

Οι αλλαγές στο δημιουργικό πεδίο του χορού φαίνεται ότι εντυπωσιάζουν τον 45χρονο Φεβρό. «Νομίζω ότι πλέον υπάρχει περισσότερη ρευστότητα. Παλαιότερα ήταν πιο σαφής ο διαχωρισμός: το μπαλέτο από τη μία πλευρά και ο σύγχρονος χορός από την άλλη. Τώρα όλα μπλέκονται γλυκά. Το μπαλέτο με το break dance, με το χιπ χοπ και το street dance και τη δραματικότητα των φωτισμών. H νέα γενιά των χορευτών έχει πολλές και ετερόκλητες επιρροές και αναφορές, γνωρίζει καλά πώς και από πού να τις αλιεύσει, με αποτέλεσμα να αλλάζει ο τρόπος που τα σώματα στέκονται και κινούνται στη σκηνή. Το μυαλό τους είναι πολύ πιο ανοιχτό και αυτή η ευρύτητα πνεύματος μεταφέρεται με έναν τρόπο και στο σώμα τους. Πολλές φορές τους βλέπω και τους ζηλεύω, για να πω την αλήθεια, μοιάζουν να έχουν έρθει από έναν άλλον κόσμο, μπορούν να πιάσουν «στον αέρα» νέες τεχνικές και είδη χορού. Αυτό είναι κάτι που νομίζω ότι δεν είμαι ικανός να κάνω. Είμαι όμως πολύ ευγνώμων που μου δόθηκε η δυνατότητα να δουλέψω απευθείας με τον Μορίς Μπεζάρ, όπως νιώθω περήφανος που η χορευτική παιδεία μου ήταν αμιγώς κλασική».

Είναι όντως μεγάλη τύχη να έχεις θητεύσει κοντά σε έναν από τους μεγαλύτερους χορογράφους του 20oύ αιώνα, ο οποίος με τη σειρά του αναμόρφωσε τον κλασικό χορό. «Νομίζω ότι ήταν ένας από τους πρώτους χορογράφους που άλλαξε τη γλώσσα του μπαλέτου. Αποδυνάμωσε το μονοπώλιο των πουέντ, ήταν πάντα πολύ ανοιχτός, έψαχνε το καινούργιο. Από τη μία χορογραφούσε την «Ιεροτελεστία της Ανοιξης» και από την άλλη έκανε το «Ballet for Life». Οταν συνεργαζόσουν μαζί του, υπήρχε μια δημιουργική ανταλλαγή, ένα μοίρασμα. Δεν ήταν από εκείνους τους χορογράφους που θα ερχόταν στο studio και θα μοίραζε οδηγίες. Πρότεινε κάτι και εμείς ως χορευτές έπρεπε να ανταποκριθούμε δημιουργικά για να μας δώσει τo δικό του feedback, εξηγώντας περαιτέρω τις προθέσεις του. Ηταν ένας βαθιά καλλιεργημένος άνθρωπος και για εμένα αυτό είχε πολύ ενδιαφέρον γιατί χάρη σε εκείνον διάβασα πολλά βιβλία, είδα εκθέσεις, επισκέφθηκα μουσεία. Επρεπε να καλλιεργήσω τον εαυτό μου γιατί έτσι μπορούσα να είμαι ουσιαστικά «παρών» στις πρόβες. Κρατάω πάντα από εκείνον ότι μου έμαθε πώς να χαίρομαι να βρίσκομαι στη σκηνή. Ηταν ανέκαθεν το δεύτερο σπίτι μου, γιατί από παιδί ήθελα πάντα να εκφράζομαι μέσα από τη γλώσσα του σώματος. Χάρη σε εκείνον ανέβαινα τελικά και εξέφραζα πράγματα που δεν ήξερα ότι υπήρχαν εντός μου».

ΙΝFO

«Le Presbyter – Ballet for Life»: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, από τις 23
έως τις 26 Νοεμβρίου.