Η οικονομία της Κίνας βασίζεται σήμερα στις εξαγωγές περισσότερο από ό,τι στο μεγαλύτερο διάστημα των δύο προηγούμενων δεκαετιών, κάτι που την καθιστά ευάλωτη σε μια νέα επίθεση εκ μέρους του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στο πεδίο του εμπορίου.

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν τη Δευτέρα, οι κινεζικές εξαγωγές προς τον υπόλοιπο κόσμο αυξήθηκαν κατά 5,9% πέρυσι σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο και έφτασαν τα 3,6 τρισ. δολάρια. Τα στοιχεία αυτά σημαίνουν ότι το εμπόριο οδεύει προς το να αντιστοιχεί στο 1/5 της ανάπτυξης του περίπου 5% που αναμένεται να ανακοινώσει φέτος η Κίνα.

Ρεκόρ συνεισφοράς

Αν εξαιρέσουμε το 2021, όταν κατά τη διάρκεια της καραντίνας της COVID-19 οι καταναλωτές ανά τον κόσμο έπεσαν με τα μούτρα σε κινεζικής κατασκευής οικιακές συσκευές, αθλητικό εξοπλισμό και εξοπλισμό ηλεκτρονικών υπολογιστών, η εκτιμώμενη για φέτος επίδοση θα μπορούσε να αποτελεί ρεκόρ συνεισφοράς των εμπορικών συναλλαγών στην κινεζική ανάπτυξη από το 2006. Τότε οι κινεζικές εξαγωγές είχαν εκτοξευθεί ως αποτέλεσμα της προηγούμενης εισδοχής της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2001.

Η αυξανόμενη εξάρτηση της κινεζικής ανάπτυξης από την πώληση βιομηχανικών της προϊόντων στο εξωτερικό αντανακλά την πάλη της οικονομίας τής ασιατικής χώρας με την πολυετή κρίση στο real estate και με τις χλιαρές καταναλωτικές δαπάνες. Για να αντεπεξέλθει σε τέτοιες προκλήσεις και για να ανταποκριθεί στις πιο μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες για μετασχηματισμό της Κίνας σε τεχνολογική υπερδύναμη, ο ηγέτης της χώρας Σι Τζινπίνγκ παρέχει ρευστό στα κινεζικά εργοστάσια. Αποτέλεσμα είναι η ραγδαία αύξηση της εγχώριας βιομηχανικής ικανότητας, η πτώση των τιμών και η άνοδος των εξαγωγών.

Στοκάρουν

Το 2024 οι εξαγωγές της Κίνας ξεπέρασαν τις εισαγωγές κατά 992 δισ. δολ., ποσό που αποτελεί ρεκόρ και αντανακλά όχι μόνο τις ανθηρές κινεζικές εξαγωγές, αλλά και τη μειωμένη ζήτηση στη χώρα για αγαθά και υπηρεσίες του υπόλοιπου κόσμου. Η Γενική Διοίκηση Τελωνείων της Κίνας ανέφερε ότι οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 4,9%, έως τα 525 δισ. δολ., παρά τους δασμούς που επιβλήθηκαν στα κινεζικά προϊόντα κατά την πρώτη θητεία Τραμπ, οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις παρατάθηκαν κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπάιντεν.

Μόνο τον Δεκέμβριο οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ πραγματοποίησαν άλμα 16% σε ετήσια βάση – σημάδι ότι οι εταιρείες και οι αμερικανοί πελάτες τους μπορεί να βιάζονται να στοκάρουν εισαγόμενα προϊόντα εν όψει της αναμενόμενης επιβολής δασμών. Κατά την προεκλογική εκστρατεία ο Ντόνταλντ Τραμπ δεσμεύθηκε να αυξήσει τους δασμούς σε όλα τα εισαγόμενα από την Κίνα προϊόντα στο 60%, ως μέρος μιας σειράς επιθετικών κινήσεων που στοχεύουν στη μείωση των χρόνιων εμπορικών ελλειμμάτων των ΗΠΑ, αλλά έχουν και άλλους πολιτικούς στόχους, όπως ο περιορισμός της μετανάστευσης και η αντιμετώπιση του εμπορίου χημικών.

Στο «κόκκινο»

Η δυνατότητα των κινεζικών εταιρειών να αντιμετωπίσουν μια αύξηση των δασμών έχει μειωθεί σε σχέση με πριν από πέντε χρόνια, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ είχε ξεκινήσει τη δασμολογική επίθεσή του κατά της ασιατικής χώρας. Οι χαμηλές εγχώριες καταναλωτικές δαπάνες συνέβαλαν στην επί δύο έτη πτώση των τιμών για βιομηχανικά προϊόντα, συντρίβοντας τα επιχειρηματικά περιθώρια κέρδους και σπρώχνοντας στο «κόκκινο» πολλές εταιρείες.

Οι οικονομολόγοι λένε ότι μια τόσο απότομη αύξηση δασμών στις αμερικανικές εισαγωγές από την Κίνα θα αποτελούσε μεγάλη τροχοπέδη για την ανάπτυξη, μειώνοντας το κινεζικό ΑΕΠ για το έτος που θα ακολουθούσε την επιβολή της κατά 0,5%-2% – ανάλογα με το πόσο επιθετικά θα απαντήσει η Κίνα. Στην πρώτη γραμμή των κινεζικών εξαγωγών βρίσκονται εταιρείες όπως η BVD, της οποίας οι πωλήσεις των ηλεκτρικών οχημάτων στο εξωτερικό αυξήθηκαν κατά 72% το 2024, σε σχεδόν 420.000 μονάδες, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε αυτόν τον μήνα η εταιρεία.

Αυτοκινητοβιομηχανία

Το 2023 η Κίνα εκτόπισε την Ιαπωνία από τη θέση του μεγαλύτερου εξαγωγέα αυτοκινήτων του κόσμου, παίρνοντας ώθηση όχι μόνο από τις πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων αλλά και από τις πωλήσεις παραδοσιακών βενζινοκίνητων οχημάτων προς τη Ρωσία.

Συνολικά οι κινεζικές εξαγωγές ηλεκτρικών επιβατικών αυτοκινήτων το 2024 έφτασαν τα 1,29 εκατομμύρια μονάδες, σημειώνοντας ετήσια αύξηση 24,3%, ανέφερε αυτόν τον μήνα σε έκθεσή της η Ενωση Κινεζικών Επιβατικών Αυτοκινήτων.

Η αύξηση των κινεζικών εξαγωγών έφερε και περισσότερες αντιδράσεις από άλλες χώρες. Μεγάλες αναδυόμενες αγορές επέβαλαν δασμούς σε ορισμένες κινεζικές εισαγωγές προκειμένου να προστατέψουν εγχώριες βιομηχανίες ευάλωτες στον ανταγωνισμό των μειωμένων τιμών. Για τις δυτικές οικονομίες, η ανησυχία αφορά κυρίως την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στον κλάδο των αυτοκινήτων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Τον Οκτώβριο η Ευρωπαϊκή Ενωση επέβαλε δασμούς έως 45% στα ηλεκτρικά οχήματα που κατασκευάζονται στην Κίνα, λέγοντας ότι οι κινέζοι κατασκευαστές ωφελούνται από άδικες επιδοτήσεις. Η κυβέρνηση Μπάιντεν επέβαλε πέρυσι 100% αύξηση των δασμών στα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα.

Οι προσδοκίες

Το Πεκίνο ελπίζει ότι μπορεί να αντισταθμίσει τις αλγεινές συνέπειες της επιβολής των δασμών που έχει υποσχεθεί ο Ντόναλντ Τραμπ μέσω της αύξησης των πωλήσεων σε άλλες αγορές. Η προσδοκία αυτή ενισχύεται ενδεχομένως από την ελεγχόμενη αποδυνάμωση του εθνικού νομίσματος. Αξιωματούχοι έχουν εξάλλου υποσχεθεί πρόσθετο δανεισμό και άλλα μέτρα τόνωσης σε μια προσπάθεια να σταθεροποιήσουν την ανάπτυξη και εντός των συνόρων.

Ωστόσο, ο μεγάλος κίνδυνος για την Κίνα είναι η σύγκρουση με τις ΗΠΑ να εξελιχθεί σε μια ευρύτερη εμπορική αντιπαράθεση και με άλλες χώρες. Ηδη ΕΕ, Βραζιλία, Ινδία και άλλα κράτη ανησυχούν για την πλημμύρα των φτηνών κινεζικών εισαγόμενων προϊόντων καθώς ο Σι διοχετεύει χρήματα στη βιομηχανία και μπορεί να αντιδράσουν σκληρότερα αν η Κίνα προσπαθήσει, λόγω των σκληρότερων αμερικανικών δασμών, να κατευθύνει σε άλλες αγορές τις εξαγωγές που έκανε προς τις ΗΠΑ.

Μια ευρύτερη εμπορική μάχη θα δυσκολέψει πολύ το Πεκίνο να στηριχθεί στις εξαγωγές ως μοχλό ανάπτυξης, λένε οι οικονομολόγοι, πιέζοντας τους αξιωματούχους να ενισχύσουν τις αδύναμες εγχώριες δαπάνες – ή να συμβιβαστούν με μια πολύ πιο ήπια ανάπτυξη της οικονομίας σε σχέση με το περίπου 5% το οποίο η Κίνα αναμένεται να ανακοινώσει για το 2024.

Τολμηρά βήματα

Τους περασμένους μήνες το Πεκίνο έκανε τολμηρότερα βήματα για να τονώσει την εγχώρια οικονομία, στα οποία περιλαμβάνεται η χαλάρωση των περιορισμών για την αγορά κατοικίας, η ενίσχυση του χρηματιστηρίου και η προσφορά εκπτώσεων στους καταναλωτές που θα ανταλλάξουν τα παλιά τους αυτοκίνητα και τις παλιές τους συσκευές με νεότερα μοντέλα. Εξάλλου, επισπεύδεται ένα πρόγραμμα ανταλλαγής χρέους ώστε να ελαφρυνθούν από το βάρος της χρηματοδότησης οι τοπικές κυβερνήσεις.

Το Πεκίνο πρόκειται να ανακοινώσει νέα δημοσιονομική στήριξη τον Μάρτιο, όταν οι ηγέτες της χώρας συγκεντρωθούν για το Εθνικό Λαϊκό Συνέδριο, το κορυφαίο νομοθετικό όργανο της Κίνας. Οι οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι το Πεκίνο θα πρέπει να αυξήσει σημαντικά τις δημοσιονομικές δαπάνες για να διατηρήσει την οικονομική ανάπτυξη εν μέσω των επιδεινούμενων κακών συνθηκών στο πεδίο του εμπορίου. Πολλοί αναμένουν ότι η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί και θα διαμορφωθεί φέτος ανάμεσα στο 4% και στο 4,5%.

Το μηχανοστάσιο

Ακόμη και έτσι, ο Σι δεν δείχνει σημάδια ότι θα σταματήσει να αντιμετωπίζει τη μεταποίηση ως το μηχανοστάσιο της κινεζικής οικονομίας, παρά τις ανησυχίες για υπερεπένδυση και πτώση των τιμών. Για ορισμένους οικονομολόγους, το μακροπρόθεσμο ερώτημα είναι κατά πόσο η παγκόσμια οικονομία μπορεί να συντηρήσει αυτό το όραμα.

«Ο υπόλοιπος κόσμος απλώς δεν μπορεί να απορροφά όλα αυτά που παράγει η Κίνα» επισημαίνει ο Στέφαν Ανγκρικ (Stefan Angrick), senior οικονομικός αναλυτής στη Moody’s Analytics.