Πλατείες με αισθητική… ταυτότητα, που θα σηματοδοτούν μια συνολική περιβαλλοντική παρέμβαση, θα «κοσμούν» – αυτός είναι ο σχεδιασμός – την πρωτεύουσα από το 2030 και μετά, όταν πλέον το έργο της Γραμμής 4 του μετρό θα έχει ολοκληρωθεί.

Με 15 υπόγειους σταθμούς και 341.000 επιβάτες που εκτιμάται ότι θα τη χρησιμοποιούν καθημερινά, η Γραμμή 4 του μετρό είναι το μεγαλύτερο δημόσιο έργο που υλοποιείται στη χώρα, προϋπολογισμού 1,2 δισ. ευρώ. Πρόκειται για ένα έργο που αν μη τι άλλο θα αλλάξει την καθημερινότητα στο Λεκανοπέδιο και θα επαναπροσδιορίσει τον τρόπο μετακίνησης των πολιτών.

Οι αλλαγές που δρομολογούνται

Εκτός όμως από τη μείωση της κυκλοφορίας των ΙΧ και τη μακροπρόθεσμη ελάττωση της κυκλοφοριακής ασφυξίας, καθώς και τη γενικότερη αναβάθμιση της ποιότητας του περιβάλλοντος και της ζωής των πολιτών, η νέα Γραμμή αναμένεται να «αλλάξει» και την όψη σημείων, που είναι ορόσημα για τις γειτονιές του Δήμου Αθηναίων.

Πώς θα είναι λοιπόν η νέα πλατεία Κολωνακίου; Τι όψη θα έχει η πλατεία Εξαρχείων ή αυτή της Κυψέλης; Πώς θα διαμορφωθούν οι χώροι μπροστά από τους σταθμούς «Ακαδημίας», «Ευαγγελισμού», «Αλεξάνδρας» και «Δικαστηρίων»;

Eτσι, στο πλαίσιο του έργου του μετρό, διενεργούνται ανοιχτοί αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, με σκοπό να αποκτήσουν νέα αισθητική «ταυτότητα» οι πλατείες και οι σταθμούς που δημιουργούνται στα όρια του Δήμου Αθηναίων. Oπως άλλωστε έχει δηλώσει και ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, ως δημοτική αρχή ανέλαβαν την ευθύνη να διασφαλίσουν από τώρα το αισθητικό, λειτουργικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα που θα έχει στην πόλη. «Προσκαλώ τους εξαιρετικούς έλληνες επιστήμονες να εμπνευστούν από το «αύριο» της Αθήνας».

Η προκήρυξη των διαγωνισμών

Μέσω της Ανάπλαση Αθήνας ΑΕ, ο δήμος έχει προχωρήσει – για πρώτη φορά σε τέτοιον βαθμό – στην προκήρυξη επτά ανοιχτών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών ιδεών για την τελική μορφή που θα λάβουν – μετά την ολοκλήρωση των έργων – τα σημεία αυτά. Αξίζει να σημειωθεί πως η πρόβλεψη για τη διενέργεια των διαγωνισμών εντάχθηκε στο Μνημόνιο Συνεργασίας που είχε υπογραφεί τον Μάρτιο του 2022 μεταξύ της Ανάπλασης ΑΕ, της Αττικό Μετρό ΑΕ, του Δήμου Αθηναίων και του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.

Hδη, η προκήρυξη των διαγωνισμών, σύμφωνα με τον Δήμο Αθηναίων, έχει «σπάσει» σε δύο ομάδες: στην πρώτη περιλαμβάνονται οι νέοι σταθμοί «Εξάρχεια», «Κολωνάκι» και o «Ευαγγελισμός», για τους οποίους η προκήρυξη «ανέβηκε» στα τέλη Μαΐου, ενώ στη δεύτερη περιλαμβάνονται οι σταθμοί «Αλεξάνδρας», «Ακαδημία», «Δικαστήρια» και «Κυψέλη», η προκήρυξη για τους οποίους δημοσιεύθηκε μόλις πριν από δύο εβδομάδες.

Είναι ενδεικτικό, όπως επισημαίνει στο «Βήμα» ο διευθύνων σύμβουλος της Ανάπλαση ΑΕ, Χρόνης Ακριτίδης, πως ήδη για την πρώτη προκήρυξη πραγματοποιήθηκαν τις πρώτες ημέρες σχεδόν 160 εγγραφές στο μητρώο. Πιο συγκεκριμένα, 51 ήταν οι εγγραφές για την πλατεία Εξαρχείων, 48 για τον χώρο στον Ευαγγελισμό και 60 για την πλατεία Κολωνακίου. Η υποβολή των πρώτων αιτήσεων για τους διαγωνισμούς, σύμφωνα με τον κ. Ακριτίδη, αναμένεται να ξεκινήσει στις αρχές Αυγούστου.

Η σύνθεση των ομάδων

Στις ομάδες που θα αναλάβουν το εκάστοτε έργο, θα πρέπει απαραίτητα, βάσει των προκηρύξεων, να συμμετέχουν εκτός από τον διπλωματούχο αρχιτέκτονα, ένας συγκοινωνιολόγος, ένας αρχιτέκτονας τοπίου και ένας πολεοδόμος. Καλό θα ήταν στην ομάδα να υπάρχει επίσης γεωπόνος, καθώς και μηχανικοί περιβάλλοντος. Οι διαγωνισμοί θα περιλαμβάνουν αρχιτεκτονική, περιβαλλοντική, πολεοδομική μελέτη, καθώς και μελέτη για τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις. «Θα είναι οι πλατείες και οι χώροι του μέλλοντος, τους οποίους κάτοικοι και επισκέπτες θα απολαμβάνουν τα επόμενα χρόνια. Θα ληφθούν υπόψη ο χαρακτήρας του κάθε σημείου και η ιστορικότητά του, ενώ σκοπός είναι το αστικό περιβάλλον και φυσικά η κίνηση των πεζών».

Οι πλατείες της επόμενης δεκαετίας θα πρέπει να πληρούν και συγκεκριμένα κριτήρια αναφορικά με τον περιβάλλοντα χώρο αλλά και τη μετακίνηση και την  προσβασιμότητα. Οπως λοιπόν επισημαίνουν στελέχη από την Ανάπλαση ΑΕ, για τον δημόσιο υπαίθριο περιβάλλοντα χώρο θα αξιοποιηθούν οι κλιματικές συνθήκες, θα υιοθετηθούν μέθοδοι ενεργειακής διαχείρισης του χώρου ενταγμένες στην αρχιτεκτονική του τοπίου, θα επιλεγούν υλικά, ενώ η επιλογή της φύτευσης θα γίνει με τεκμηρίωση.

Την ίδια στιγμή, η δημιουργία φιλικών προς τους πεζούς προσβάσεων, η εξυπηρέτηση των ΑμεΑ, καθώς και η διασύνδεση με υπάρχοντες ή νέους πόλους, χώρους πρασίνου και δημόσιους χώρους θεωρούνται προαπαιτούμενα για τις πλατείες της επόμενης δεκαετίας.

Οι μελέτες και η διαβούλευση

Η διαδικασία της αναδοχής των έργων για τις συγκεκριμένες παρεμβάσεις θα έχει ολοκληρωθεί, όπως υπογραμμίζει ο κ. Ακριτίδης, το αργότερο τον ερχόμενο Νοέμβριο, «150 ημέρες από τις προκηρύξεις. Από τη νέα χρονιά, οι ανάδοχοι, σε συνεργασία πάντα με τις αρμόδιες υπηρεσίες, θα έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε μεγαλύτερης κλίμακας μελέτες. Μάλιστα, εάν κάποιοι σταθμοί ολοκληρωθούν και παραδοθούν νωρίτερα, οι εργολαβίες για τις πλατείες και τους χώρους έξω από τους νέους σταθμούς θα μπορούν να ξεκινήσουν».

Επειδή ακριβώς οι αλλαγές που πρόκειται να σημειωθούν θα επηρεάσουν τις ζωές κατοίκων και επισκεπτών στις γειτονιές του κέντρου της πόλης, αναμένεται να πραγματοποιηθεί και έκθεση, βάσει της οποίας θα υπάρξει δημόσια διαβούλευση με τους κατοίκους. «Οταν θα έχουμε τους αναδόχους και άρα τις ολοκληρωμένες προτάσεις για το πώς προτείνεται να γίνουν οι πλατείες και οι χώροι μπροστά από τους νέους σταθμούς της Γραμμής 4 του μετρό, τότε θα γίνει διαβούλευση με τους ανθρώπους που ζουν εκεί».