Στους καιρούς των πολέμων οι συρράξεις ξεσπούν η μία πίσω από την άλλη, λένε οι Γραφές. Κάτι που τείνει να επιβεβαιωθεί στις μέρες μας. Την ώρα που ο αιματηρός ρωσο-ουκρανικός πόλεμος παραμένει ενεργός επηρεάζοντας την παγκόσμια οικονομία και τις έτσι κι αλλιώς ασταθείς γεωπολιτικές συνθήκες, στη Δυτική Αφρική, στην άλλοτε ελεγχόμενη από τη Γαλλία ζώνη του Σαχέλ επικράτησαν στρατιωτικές δικτατορίες με αντιδυτική κατεύθυνση, το Αζερμπαϊτζάν βρήκε την ευκαιρία να ξεριζώσει τους Αρμένιους από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και οι αστυνομικές αρχές του Κοσόβου ανακάλυψαν στη Μιτρόβιτσα ένα φορτίο βαρέων αντιαρματικών όπλων που σύμφωνα με τους ισχυρισμούς αλβανών αξιωματούχων προορίζονται να εξοπλίσουν σέρβους αυτονομιστές και να προπαρασκευάσουν μια ακόμη νέα πολεμική σύγκρουση, στην περιοχή μας αυτή τη φορά.

Ωστόσο το μεγάλο «μπαμ» στην παγκόσμια σκηνή προκάλεσε τα ξημερώματα της 7ης Οκτωβρίου η παλαιστινιακή ισλαμική Χαμάς, η οποία οργάνωσε και εξαπέλυσε από τη Γάζα πρωτοφανή σε έκταση και ένταση επίθεση εναντίον του Ισραήλ, σκοτώνοντας αδιακρίτως με περισσή βαρβαρότητα πλήθος αμάχων, ανήμπορων γερόντων, απροστάτευτων μανάδων, αθώων μικρών παιδιών – μέχρι και αποκεφαλισμοί νηπίων έχουν αναφερθεί –, ανυποψίαστων νέων που συμμετείχαν σε μουσικό φεστιβάλ και εργαζομένων σε κοινοβιακά αγροκτήματα, καταρρίπτοντας κάθε έννοια της ηθικής του πολέμου.

Πώς πιάστηκαν στον ύπνο

Ο αιφνιδιασμός ήταν τέλειος και ο συμβολισμός ξεχωριστός. Και η συγκυρία επίσης. Το Ισραήλ είναι μια διαιρεμένη χώρα, με τη συνοχή της κλονισμένη, τη μισή κοινωνία εδώ και έναν χρόνο στους δρόμους, εξαιτίας της προσπάθειας του Νετανιάχου και της ακραίας συμμαχικής κυβέρνησής του να αλλάξει το Σύνταγμα για να καλύψει τα σκάνδαλα και τις πομπές της.

Η επίθεση, επιμελώς προπαρασκευασμένη εδώ και δυο χρόνια, έγινε το Σάββατο της σημαντικής για το Ισραήλ γιορτής του Σουκότ, την ίδια ημερομηνία και κατά τρόπο ανάλογο με την πριν από πενήντα χρόνια επίθεση Αιγυπτίων και Σύρων – την ημέρα της γιορτής του Γιομ Κιπούρ – προκειμένου να αναιρέσουν τα αποτελέσματα του περίφημου πολέμου των έξι ημερών του 1967.

Οι ισραηλινές αρχές και αυτή ακόμη η Μοσάντ πιάστηκαν στην κυριολεξία στον ύπνο, τα συστήματα συνοριακής εποπτείας και ελέγχου κατέρρευσαν και μαζί τους το αίσθημα ασφάλειας του πλέον στρατιωτικοποιημένου κράτους στον πλανήτη, που μέχρι τις 7 Οκτωβρίου φάνταζε απρόσβλητο. Ο μύθος της «ασφαλούς βίλας» του Ισραήλ στην πυρακτωμένη ζώνη της Μέσης Ανατολής κατερρίφθη και έφθασαν όλοι στο Ισραήλ να αντιμετωπίζουν την 7η Οκτωβρίου ως τη δική τους 11η Σεπτεμβρίου.

Στο σφαγείο της εξτρεμιστικής Χαμάς, οι στρατιώτες της οποίας έδρασαν όπως οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους, έπεσαν περισσότεροι από 1.200 ισραηλινοί πολίτες και στρατιώτες, προκαλώντας κύματα οργής και αισθήματα εκδίκησης στο Τελ Αβίβ, που μετά τον πρώτο αιφνιδιασμό αντέδρασε βίαια, κατεδαφίζοντας ολόκληρα τετράγωνα και σκοτώνοντας εκατοντάδες άτομα, ανάμεσά τους επίσης άμαχοι, γυναίκες και μικρά παιδιά, και πλέον προετοιμάζει μια παρακινδυνευμένη εισβολή στην πολυπληθή με οπλισμένους κατοίκους Γάζα.

Ενωμένοι απέναντι στην απειλή

Ο Νετανιάχου κήρυξε τον πόλεμο στη Χαμάς, υποσχέθηκε εκδίκηση και ο υπουργός Αμυνας απελευθέρωσε τους ισραηλινούς στρατιώτες από στρατοδικεία και έλεγχο για όσα πράξουν στα πεδία των μαχών, διακηρύσσοντας ταυτόχρονα ότι θα ισοπεδώσει τη Γάζα και θα αλλάξει τον χάρτη της Μέσης Ανατολής για τα επόμενα πενήντα χρόνια. Η κινητοποίηση είναι μεγάλη, όπως και η αθρόα κατάταξη Ισραηλινών από όλο τον κόσμο προκειμένου να συμμετάσχουν στον πόλεμο. Μέσα σε τέσσερις μέρες 350.000 νέοι δήλωσαν πρόθυμοι να καταταγούν στον ισραηλινό στρατό ταξιδεύοντας ακόμη και από τα πέρατα της Γης προκειμένου να στρατευθούν. Ταυτόχρονα την περασμένη Τετάρτη ο Νετανιάχου σε μια προσπάθεια ενοποίησης του εσωτερικού πολιτικού μετώπου δήλωσε ότι «παραμερίζουμε τις διαφορές μας» και ανακοίνωσε τη συγκρότηση κυβέρνησης έκτακτης ανάγκης, με τη συμμετοχή σε αυτήν των αντιπάλων του Μπένι Γκαντζ και Γιόαβ Γκάλαντ. «Η ισορροπία της χώρας μας κρέμεται από μια κλωστή, ο εχθρός είναι βάρβαρος, χειρότερος από τον ISIS, και έτσι όλες οι άλλες σκέψεις πρέπει να μπουν στην άκρη» είπε χαρακτηριστικά στο διάγγελμά του προς τον ισραηλινό λαό, υποσχόμενος τη συντριβή της Χαμάς.

Από τον Μπάιντεν σε Πούτιν και Ερντογάν

Η βάρβαρη, τζιχαντικού χαρακτήρα, επιχείρηση της Χαμάς, όπως ήταν φυσικό, σόκαρε τον δυτικό κόσμο, αναιρώντας τα όποια δίκαια των εγκλωβισμένων της Γάζας. Και τα μπλοκ του σύγχρονου κόσμου επανεμφανίσθηκαν επίσης. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι καταδίκασαν έντονα τη Χαμάς, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν υποσχέθηκε αμέριστη βοήθεια στον Νετανιάχου, απαιτώντας μόνο σεβασμό στους κανόνες του πολέμου και αποφυγή πληγμάτων σε αμάχους.

Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν από την πλευρά του βρήκε την ευκαιρία να καταδικάσει ως αποτυχημένη τη στρατηγική των ΗΠΑ στην περιοχή και να επαναφέρει το θέμα της δημιουργίας Παλαιστινιακού κράτους, οι μουλάδες του Ιράν δήλωσαν ότι «φιλούν τα χέρια των αγωνιστών της Χαμάς» αλλά έσπευσαν να ξεκαθαρίσουν ότι δεν έχουν καμία ανάμειξη στην επίθεση. Ο τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν τοποθετήθηκε επίσης υπέρ της δημιουργίας Παλαιστινιακού κράτους, φθάνοντας μάλιστα στο σημείο να επιδείξει σχετικούς χάρτες στο Τουρκικό Κοινοβούλιο που θέλουν τη Γάζα να ενοποιείται με τη Δυτική όχθη. Περιττό να σημειώσουμε ότι επιτέθηκε στις ΗΠΑ, αντιτάχθηκε στην παρουσία αμερικανικού αεροπλανοφόρου στα ανοιχτά του Ισραήλ και διεκδίκησε και στη νέα κρίση ρόλο διαπραγματευτή και διαμεσολαβητή στην ανταλλαγή φυλακισμένων Παλαιστινίων με ισραηλινούς ομήρους που απήχθησαν στη διάρκεια της εισβολής. Παίζει ξανά ο Ερντογάν μεταξύ των αντιμαχομένων, όπως το έπραξε και με τα σιτηρά της Ουκρανίας, αλλά τούτη τη φορά δεν βρίσκει ευήκοα ώτα. Στο Τελ Αβίβ γνωρίζουν τους δεσμούς του με τη Χαμάς, όπως και με τους εταίρους του στο Κατάρ, οι οποίοι εικάζεται ότι αποτελούν τον βραχίονα της ιρανικής χρηματοδότησης προς την ισλαμική παλαιστινιακή οργάνωση. Οι Κινέζοι από την άλλη πλευρά ήταν πιο προσεκτικοί, απέφυγαν τις μεγάλες κουβέντες, μη θέλοντας προφανώς να συνδεθούν με τους ιρανούς συμμάχους τους.

Οι σύμμαχοι της Χαμάς και οι σχεδιασμοί τους

Πολλοί λοιπόν διερωτώνται πώς και γιατί η Χαμάς επέλεξε μια αυτοκτονικού τύπου επίθεση, η οποία ήταν βέβαιο ότι θα προκαλούσε την οργισμένη και εκδικητική αντίδραση του Ισραήλ. Ποιοι οι υποβολείς, ποιοι οι χρηματοδότες και για ποιους λόγους η επίθεση εκτελέσθηκε στην τρέχουσα συγκυρία; Και βεβαίως τι χαρακτήρα και πόσο δυναμική θα είναι η προετοιμαζόμενη εισβολή στη Γάζα και αν θα επιβάλει την εμπλοκή και άλλων χωρών στην αναμέτρηση. Διεθνείς αναλυτές υποθέτουν ότι η Αίγυπτος του Σίσι θα αποφύγει οποιαδήποτε συμμετοχή στον πόλεμο. Ηδη τοποθετήθηκε πως για αυτόν προέχει η ασφάλεια της χώρας του, οι σχέσεις του με το Ισραήλ έχουν εξομαλυνθεί εδώ και χρόνια, τον απασχολούν θέματα ανάπτυξης και δικτύων ηλεκτροπαραγωγής παρά οτιδήποτε άλλο. Δείχνει επίσης δυσανεξία ακόμη και στο άνοιγμα των συνόρων για τους κατοίκους της Γάζας γιατί προφανώς δεν θέλει να αποκτήσει θύλακα της ισλαμικής Χαμάς στη χώρα του, η οποία μάχεται την ισλαμική τρομοκρατία. Κατά τα φαινόμενα θα διατηρήσει ρόλο διαμεσολαβητή, παρά οτιδήποτε άλλο.

Το μεγάλο ερώτημα αφορά ενδεχόμενη εμπλοκή της φιλο-ιρανικής Χεζμπολάχ. Η ηγεσία της έχει δηλώσει ότι θα παρέμβει αν επιχειρηθεί ισοπέδωση της Γάζας. Η Χεζμπολάχ είναι υπολογίσιμη και αξιόμαχη δύναμη στην περιοχή. Διαθέτει περίπου 150.000 πυραύλους, ακριβέστερους από εκείνους της Χαμάς, και μπορεί να κινητοποιήσει περίπου 100.000 μαχητές. Το Ισραήλ έχει εμπειρίες αντιπαράθεσης μαζί της και γνωρίζει επίσης ότι συνδέεται με υπολογίσιμες σιιτικές δυνάμεις στη Συρία, στο Ιράκ και στη Νότια Υεμένη. Ολες μαζί συγκροτούν τον λεγόμενο «Αξονα Αντίστασης» και στον βαθμό που συντονιστούν μπορούν να αποτελέσουν μείζονα απειλή για το κλονισμένο Ισραήλ. Αν με αφορμή την επικείμενη επιχείρηση καταστροφής της Γάζας ενεργοποιηθεί και εμπλακεί στον πόλεμο του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς τότε είναι βέβαιο ότι θα ανοίξει η πόρτα του φρενοκομείου για ολόκληρο τον κόσμο, με ολέθριες συνέπειες.

Οι επιπτώσεις στο διεθνές σκηνικό

Οσον αφορά τη συγκυρία, δεν είναι λίγοι εκείνοι που επισημαίνουν ότι η βάρβαρη επίθεση της Χαμάς ήλθε παραμονές της υπογραφής πλέγματος εμπορικών και ενεργειακών συμφωνιών μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας στο πλαίσιο των περίφημων «συμφωνιών του Αβραάμ» που έχουν προηγηθεί με το Μαρόκο, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν. Οι συμφωνίες αυτές προέβλεπαν έργα εμπορικής και ηλεκτρικής δικτύωσης που θα άλλαζαν στην κυριολεξία την οικονομική θέση της περιοχής και θα επέτρεπαν την απευθείας μεταφορά ενέργειας στην Ευρώπη από τις χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Αραβικής χερσονήσου. Πολλοί δεν ήθελαν τον συγκεκριμένο νεωτερικό συνεταιρισμό μεταξύ Ισραήλ και Αράβων και είχαν λόγους να τορπιλίσουν την όποια προοπτική του.

Ο πόλεμος και η ενδεχόμενη γενίκευσή του θα παγώσει κατά πάσα βεβαιότητα τα όποια σχέδια επέκτασης και διεύρυνσης των «συμφωνιών του Αβραάμ». Το σίγουρο είναι ότι ούτε οι Ιρανοί και οι σύμμαχοί τους Ρώσοι θα ήθελαν την επιβεβαίωση αυτών των συμφωνιών. Και επίσης ο Πούτιν μπορεί να νιώθει μια κάποια ικανοποίηση καθώς λογικά εκτιμά ότι το ενδιαφέρον της Δύσης θα μετατοπισθεί από το ουκρανικό μέτωπο σε εκείνο της Μέσης Ανατολής, όπου ιστορικά τα στρατηγικά συμφέροντα Αμερικανών και Ευρωπαίων είναι υπέρτερα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ζελένσκι ανησυχεί. Πολύ περισσότερο όταν το αμερικανικό Κογκρέσο είναι «κουτσό» μετά την παραίτηση του προέδρου του και οι Ρεπουμπλικανοί που δυσφορούν για τη συνεχιζόμενη βοήθεια προς την Ουκρανία μπορούν να μπλοκάρουν τις σχετικές αποφάσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι η διακυβέρνηση Μπάιντεν προσπαθεί να πακετάρει και να ενοποιήσει νομοθετικά τη βοήθεια προς την Ουκρανία με εκείνη προς το Ισραήλ, ώστε να προσπεράσει τις αντιρρήσεις των Ρεπουμπλικανών.

Το νέο προσφυγικό κύμα και η Ελλάδα

Οπως και να έχει, τα δαιμόνια έχουν ελευθερωθεί στην πάντα εύφλεκτη Μέση Ανατολή και η κρίση είναι μπροστά. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει πλέον υπαρξιακού τύπου διλήμματα, η οργή περισσεύει και θα επιδιώξει αν μη τι άλλο να καταστείλει με πάσα θυσία την απειλή της ισλαμικής Χαμάς. Σε κάθε περίπτωση, η ζωή στη Γάζα θα καταστεί αφόρητη, μεγάλος αριθμός εκ των 2,2 εκατομμυρίων πολιτών θα αναγκαστεί να την εγκαταλείψει και ο πιθανότερος διάδρομος εξόδου θα είναι αυτός της Αιγύπτου. Και από εκεί θα αναζητήσουν καταφύγιο στην Ευρώπη. Στην περίπτωση αυτή η Ελλάδα θα αποτελέσει μια από τις χώρες μεταστάθμευσης. Κάτι που θα πρέπει να απασχολήσει την ελληνική κυβέρνηση. Το ενδεχόμενο να υποδεχθεί ένα κύμα 100.000 κατατρεγμένων προσφύγων με ξεχωριστά χαρακτηριστικά από την εμπόλεμη ζώνη της Γάζας μόνο απίθανο δεν είναι.