STOP TOXIC TWITTER. Με αυτό το μήνυμα περισσότερες από 40 κοινωνικοπολιτικές οργανώσεις και οργανισμοί ζητούν από τις μεγαλύτερες και πολυεθνικές εταιρείες των ΗΠΑ να σταματήσουν να διαφημίζονται στην πλατφόρμα. Ηδη κάποιες, όπως η Coca-Cola, η Audi και η Pfizer, έχουν ανταποκριθεί και έχουν κλείσει την κάνουλα προς το Twitter του Ιλον Μασκ, το οποίο σύμφωνα με τις περισσότερες έρευνες αποτελεί το πιο τοξικό μέσο κοινωνικής δικτύωσης της εποχής μας. Η τοξικότητα, η επιθετική συμπεριφορά (με την αγγλική έννοια του harassment) και η τουιτε-ρητορική μίσους που συναντά κανείς μέσα στο πάλαι ποτέ πιο χρήσιμο και γρήγορο εργαλείο ενημέρωσης είναι μόνο μερικά από τα προβλήματα. Η παραπληροφόρηση είναι ένα ακόμα.

Υπάρχει κάποιο νόημα;

Το ελληνικό Twitter δεν έχει γλιτώσει από κανένα από τα παραπάνω συμπτώματα, γι’ αυτό και η διάγνωση του Κυριάκου Μητσοτάκη αμέσως μετά την παράδοση της πρωθυπουργίας στην υπηρεσιακή κυβέρνηση του Ιωάννη Σαρμά ότι «κέρδισε η κοινωνία σε ωριμότητα, κέρδισε ο πολιτικός διάλογος. Ηττήθηκε η τοξικότητα, η χυδαιότητα. Φάνηκε ότι η πραγματική κοινωνία είναι αλλού από τον τοξικό μικρόκοσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης» φάνηκε να είναι ακριβής, σε αντίθεση με τις προβλέψεις, τις εκτιμήσεις και τους ευσεβείς πόθους μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας στο Twitter, που έπεσαν έξω. Τόσο έξω που αναρωτιέσαι αν τελικά το να παρακολουθείς τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης στα social media έχει κάποιο νόημα. Η απάντηση είναι όχι. Δεν έχει.

Η δημόσια σφαίρα η οποία υπάρχει εδώ και αρκετούς αιώνες και διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στον πολιτικό διάλογο, την ανάπτυξη της θεωρητικής σκέψης και τη διαμόρφωση νομοσχεδίων και της χάραξης στρατηγικής, δεν είναι το Twitter, πολύ περισσότερο δεν είναι το Facebook, δεν είναι κανένα από τα social media. Στην πραγματικότητα και σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές και επιστήμονες της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας και της συμπεριφορικής νευρολογίας, τα social media βρίσκονται ακριβώς ανάμεσα από τον κόσμο και τις δικές μας εμπειρίες με αυτόν, προκαλώντας μια στρεβλή εικόνα τού τι συμβαίνει εκεί έξω. Μέσω των αλγορίθμων, των επιλεκτικών πληροφοριών που μας σερβίρουν ανάλογα με τη διαδραστικότητά μας, τον χρόνο παραμονής σε ένα tweet ή ένα instagram post και το engagement που δείχνουμε με συγκεκριμένους χρήστες μάς παρουσιάζουν ένα μέρος της αλήθειας. Ή ένα καλοστεκούμενο κομμάτι ενός ψέματος.

Βροχή ψευδών πληροφοριών

Οσες περισσότερες φορές δει κάποιος στα trends του Twitter ότι ένα κόμμα έχει βιαστές, ψεκάζει με εμβόλια τον κόσμο εν μέσω παγκόσμιας πανδημίας, νοθεύει ένα αποτέλεσμα εκλογών διαφοράς 20 μονάδων, τόσο πιο πολύ μπορεί να πάει και να διαμαρτυρηθεί στην κάλπη. Δεν συνέβη όμως κάτι τέτοιο και όλοι αναρωτιούνται και πολύ περισσότερο η πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ «μα πώς χάσαμε τόσο πολύ;». Γιατί το να είσαι σε συνάρτηση με την κοινωνία δεν σημαίνει ότι αυτή και η γνώμη της αρχίζει και τελειώνει στα social media. Ειδικότερα το Twitter φυλλορροεί και χάνει διαρκώς χρήστες με αποτέλεσμα να μιλάμε για μια μειονότητα, με στρατούς trolls και ανώνυμες επιθέσεις σε οτιδήποτε δεν εξυπηρετεί την ημερήσια ατζέντα που προκύπτει από το κάθε υπόγειο πολιτικού κόμματος, εξουσίας ή μη.

Οπως στα ελληνικά γήπεδα δεν είναι εύκολο να πας με το παιδί σου να δεις ποδόσφαιρο, έτσι και στα ελληνικά social media ένα Twitter thread δεν είναι σε καμία περίπτωση το σημείο για να αναπτύξεις πολιτικό διάλογο και να εκπαιδεύσεις τον γιο σου στα δημοκρατικά ιδεώδη. Αν έχεις αντίθετη άποψη από αυτούς που τρεντάρουν εκείνη τη μέρα στον αλγόριθμο, το πιθανότερο είναι να βρεθείς κρεμασμένος στα μανταλάκια του RT (retweet) με κατάρες και ευχές για θάνατο δικό σου ή συγγενικών σου προσώπων. Ακόμη και ανθρώπους που γνωρίζεις εκτός social media, εντός της γυάλας θα τους δεις παραμορφωμένους με έναν οπαδισμό για όποιο πάθος τούς βασανίζει και τους κυριεύει.

Αυτές οι μισές και στρεβλές πληροφορίες μάς καθοδηγούν (όσους τις καταναλώνουμε) στο να παίρνουμε πολιτικές, κοινωνικές, οικογενειακές και οικονομικές αποφάσεις χωρίς να έχουμε όσα δεδομένα χρειαζόμαστε. Αν σκεφτούμε ότι ο άνθρωπος από τη στιγμή που γεννιέται είναι μια μηχανή λήψης αποφάσεων, συλλέγοντας πληροφορίες και εμπειρίες και δημιουργώντας νοητικά μοντέλα σε καθημερινή βάση, τα όσα ερεθίσματα λαμβάνουμε στα social media μπορούν λίγο-λίγο να θολώσουν την κρίση μας για οποιοδήποτε ζήτημα.

Πόλωση στα μέσα

Και; Υπάρχει ελπίδα; Μελέτη της προηγούμενης εβδομάδας από το Berkley που δημοσιεύτηκε στο Nature Human Behaviour έδειξε ότι η πόλωση δύο διαφορετικών ομάδων μέσα στα social media εξαρτάται από τη δράση του καθενός και τον φυσικό νόμο «δράση-αντίδραση». Σύμφωνα με την έρευνα τόσο οι Δημοκρατικοί όσο και οι Ρεπουμπλικανοί των ΗΠΑ έχουν αυξημένο ενδιαφέρον και υποστηρίζουν πρακτικές υπέρ της δημοκρατίας. Ωστόσο αυτή η υποστήριξη μειώνεται όταν νιώθουν ότι στο αντίπαλο στρατόπεδο είναι εχθρικοί προς αυτές τις πρακτικές. Αυτή η πόλωση διογκώνεται όταν μια πολιτική ηγεσία κατευθύνει ολοένα και περισσότερο προς μια διχαστική ή εξτρεμιστική άποψη σε σχέση με τον αντίπαλο και το χάσμα μεγαλώνει, η τοξικότητα αυξάνεται και η επαφή με την πραγματικότητα χάνεται. Μέχρι που εμφανίζεται η ίδια και ο καθένας μπαίνει στη θέση του.