Η αλήθεια είναι ότι στη συνείδηση του μέσου ανθρώπου η Καθολική Εκκλησία δεν είναι συνδεδεμένη με την πρόοδο της επιστήμης. Μάλλον τον αντίθετο! Φαίνεται όμως ότι οι καιροί αλλάζουν: στα μέσα Ιουνίου η Παπική Ακαδημία Επιστημών εξέδωσε μια Δήλωση Ανησυχίας με τίτλο «Προστατεύοντας την Ελευθερία της Επιστήμης και Προλαμβάνοντας τη Διαστρέβλωση της Επιστημονικής Αλήθειας».
Χωρίς να γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένες χώρες ή πρόσωπα, στη Δήλωση σημειώνεται: «Σε διαφορετικές ηπείρους και πλαίσια, γινόμαστε μάρτυρες μιας ανησυχητικής αύξησης των προσπαθειών δυσφήμησης, πολιτικοποίησης ή καταστολής της επιστημονικής γνώσης. Αυτές οι εξελίξεις θέτουν σε κίνδυνο τόσο την ακεραιότητα της επιστήμης όσο και την ευημερία των κοινωνιών που εξαρτώνται από την επιστήμη για να αντιμετωπίσουν τις πιο πιεστικές προκλήσεις τους, όπως η φτώχεια, οι πανδημίες, η πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, η κλιματική αλλαγή και η χρήση τεχνητής νοημοσύνης».
Αναλύοντας τα παραπάνω, τα μέλη της Ακαδημίας διαπιστώνουν την ύπαρξη συμπεριφορών «που υποδηλώνουν μια ανησυχητική τάση: τα επιστημονικά ιδρύματα υπονομεύονται μέσω πολιτικών πιέσεων, περικοπών στον προϋπολογισμό και το εργατικό δυναμικό, καθώς και λογοκρισίας.
Τα ευρήματα που βασίζονται σε επιστημονικά τεκμήρια αγνοούνται ή παρουσιάζονται παραποιημένα. Ο ειρηνικός, ανοιχτός διάλογος που χαρακτηρίζει την επιστημονική διαδικασία αντικαθίσταται σε ορισμένους κύκλους από ιδεολογικά καθοδηγούμενες αφηγήσεις, παραπληροφόρηση (misinformation) και κακόβουλη πληροφόρηση (disinformation). Σε ακραίες περιπτώσεις, οι επιστήμονες παρενοχλούνται, περιθωριοποιούνται ή απειλούνται προσωπικά λόγω του έργου τους».
Συνεχίζοντας, οι προερχόμενοι από όλον τον κόσμο και από πολλά και διαφορετικά πεδία επιστήμονες της Ακαδημίας διευκρινίζουν ότι «τέτοιες επιθέσεις δεν περιορίζονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή ή πολιτική ιδεολογία. Εμφανίζονται τόσο σε δημοκρατίες όσο και σε αυταρχικά συστήματα, στον παγκόσμιο Βορρά και Νότο. Η υπονόμευση της αλήθειας μέσω της άρνησης και της αντιεπιστημονικής ρητορικής έχει γίνει ένα διεθνές φαινόμενο. Δεν πρόκειται απλώς για μια κρίση επικοινωνίας – είναι μια δομική επίθεση στις αξίες και τους θεσμούς που καθιστούν την επιστήμη πυλώνα της ανθρώπινης προόδου».
Είναι σαφές ότι η Δήλωση Ανησυχίας της Παπικής Ακαδημίας Επιστημών πυροδοτήθηκε από τα τεκταινόμενα των τελευταίων μηνών στις ΗΠΑ καθώς ο αντίκτυπός τους είναι παγκόσμιος. Ετσι, κλείνοντας τη Δήλωση, οι συγγραφείς κάνουν έκκληση σε κυβερνήσεις, επιστημονικές ενώσεις, ΜΜΕ και διεθνείς φορείς να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να «υπερασπιστούν το δικαίωμα αναζήτησης και έκφρασης της επιστημονικής αλήθειας» καθώς «με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο προστατεύουμε την ακεραιότητα της επιστήμης, αλλά ταυτόχρονα υποστηρίζουμε την αξιοπρέπεια, τη δικαιοσύνη και τη βιωσιμότητα του κοινού μας ανθρώπινου μέλλοντος».
Είναι βέβαιο ότι ο αείμνηστος Φώτης Καφάτος, ο κορυφαίος έλληνας βιολόγος καθηγητής στο Χάρβαρντ και εμπνευστής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας που υπήρξε μέλος της Παπικής Ακαδημίας Επιστημών, θα συμφωνούσε απολύτως με το πνεύμα της Δήλωσης. Το ίδιο και εμείς.
