Λαλίνα Φαφούτη

Μια κακή εμπειρία μπορεί να «χαλάσει» τη σχέση μας με ένα μέρος ή ένα πράγμα, φέρνοντας αυτόματα στο μυαλό μας δυσάρεστες αναμνήσεις κάθε φορά που ερχόμαστε σε επαφή με αυτό. Επιστήμονες από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης κατόρθωσαν ωστόσο να αλλάξουν τέτοιου είδους δυσάρεστους συνειρμούς ποντικών σε ευχάριστους – να μετατρέψουν δηλαδή τις «κακές« αναμνήσεις τους από έναν χώρο σε «καλές» – μόνο με το πάτημα ενός διακόπτη. Η τεχνική που χρησιμοποίησαν δεν είναι εφαρμόσιμη στον άνθρωπο, αρχίζει όμως να ρίχνει φως σε έναν μηχανισμό της μνήμης μας που είναι σκοτεινός για τους επιστήμονες.

Το διασημότερο αιλουροειδές της Φυσικής απαθανατίστηκε σε μοναδικό «ενσταντανέ» με τη βοήθεια ενός από τα πιο παράξενα φαινόμενα της Κβαντομηχανικής,, του κβαντικού συσχετισμού ή διεμπλοκής. Επιστήμονες από την Αυστρία πέτυχαν να πάρουν φωτογραφίες της «Γάτας του Σρέντινγκερ» χωρίς ουσιαστικά να τη φωτογραφίσουν πραγματικά: συνέλαβαν με την κάμερά τους όχι τα ίδια τα φωτόνια που είχαν ανακλαστεί από τη σιλουέτα της γάτας, όπως γίνεται στις κοινές φωτογραφίες, αλλά τα φωτόνια που ήταν συσχετισμένα μαζί τους και δεν είχαν αλληλεπιδράσει με το συγκεκριμένο αντικείμενο.

Την «υπογραφή» ενός πρωτο-αστέρα υποστηρίζουν ότι εντόπισαν ιάπωνες αστροφυσικοί στη χημική σύσταση ενός άστρου που βρίσκεται στον αστερισμό του Κήτους και απέχει μόλις 1.000 έτη φωτός από τη Γη. Η ανακάλυψη, αν επιβεβαιωθεί, προσφέρει στους επιστήμονες την πρώτη «ματιά» στα πρώτα αστέρια που δημιουργήθηκαν στο Σύμπαν και δείχνει ότι αυτά ήταν εξαιρετικά μεγάλα και πέθαναν με έναν υπερβολικά βίαιο εκρηκτικό θάνατο.

Δυο εβδομάδες μετά την επίτευξη του πολυπόθητου στόχου του, την τοποθέτησή του σε σταθερή θέση γύρω από τον κομήτη 67/Ρ Τσουριούμοφ-Γερασιμένκο (67P/C-G), το ευρωπαϊκό διαστημικό σκάφος Rosetta έκανε μια πρώτη μέτρηση της μάζας του. Όπως ανακοίνωσαν οι επιστήμονες της αποστολής η μάζα του παγωμένου σώματος υπολογίζεται γύρω στα 10 τρισεκατομμύρια κιλά – δηλαδή στους 10 δισεκατομμύρια τόνους.

Η ζωή όχι μόνο υπάρχει αλλά μπορεί και συντηρείται σε ενεργά οικοσυστήματα με πλούσια ποικιλότητα μέσα στο αφιλόξενο, ψυχρό και απολύτως σκοτεινό περιβάλλον των νερών που είναι κλεισμένα κάτω από τους πάγους της Ανταρκτικής. Αυτό αποδεικνύει η μελέτη των μικροοργανισμών στα δείγματα νερού από τη «σφραγισμένη» μέσα στον πάγο της Δυτικής Ανταρκτικής λίμνη Γουίλανς. Τα ευρήματα, τα οποία επιβεβαιώνουν για πρώτη φορά τις σχετικές θεωρίες των επιστημόνων, προσφέρουν νέα στοιχεία τόσο για τη μελέτη της ζωής στη Γη όσο και για τη διερεύνηση της ενδεχόμενης ύπαρξής της έξω από τον πλανήτη μας.

Οι απώλειες πάγου της Γης έχουν διπλασιαστεί μέσα σε λιγοτερο από μια πενταετία, διαπιστώνει νέα μελέτη που βασίστηκε στα δεδομένα του ευρωπαϊκού δορυφόρου CryoSat-2. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά της η Γροιλανδία χάνει πλέον 375 κυβικά χιλιόμετρα πάγου κάθε έτος ενώ οι απώλειες στην Ανταρτική εκτιμώνται περίπου στα 128 κυβικά χιλιόμετρα. Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες αυτό σημαίνει ότι συνολικά 500 κυβικά χιλιόμετρα πάγου λιώνουν και διοχετεύονται κάθε χρόνο στους ωκεανούς από τα δυο παγοκαλύμματα του πλανήτη.

Οι συχνές διακοπές την ώρα που είμαστε συγκεντρωμένοι σε μια δουλειά μπορεί να τινάξουν στον αέρα την απόδοσή μας αφού ακόμη και όταν διαρκούν μόλις 60 δευτερόλεπτα «σβήνουν» τη βραχυπρόθεσμη μνήμη μας

Το μετάλλιο Φιλντς, ένα βραβείο που θεωρείται αντίστοιχο με τα Νομπέλ για την επιστήμη των Μαθηματικών, απονεμήθηκε για πρώτη φορά στην 80χρονη ιστορία του σε μια γυναίκα, την ιρανή μαθηματικό Μαριάμ Μιρζαχανί, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Η απόφαση χαιρετίστηκε από άνδρες και γυναίκες μαθηματικούς ως «ιστορικό» και «εξαιρετικά χαρμόσυνο» γεγονός το οποίο «είχε καθυστερήσει πολλά χρόνια».

Ενας πολιτισμός γιγάντων κινείται χειμώνα-καλοκαίρι δίπλα στις ακτές μας εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά μέχρι πρόσφατα δεν το είχαμε αντιληφθεί.

Είναι αρκούδες και όπως σε όλα τα είδη της συγκεκριμένης οικογένειας θηλαστικών το πεπτικό τους σύστημα είναι φτιαγμένο για να τρώνε κρέας.

Στον Αώο, στην καρδιά της Πίνδου, κολυμπάνε χέλια που έχουν διανύσει χιλιάδες χιλιόμετρα από τον Ατλαντικό Ωκεανό, ενώ στον Κράθι, στη Βόρεια Πελοπόννησο, το νερό έχει έξι φορές λιγότερο άζωτο από το νερό της βροχής!

Το θέαμα της φώκιας Monachus monachus δεν είναι δυστυχώς πια συνηθισμένο όπως άλλοτε στα ελληνικά νερά. Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Ερευνών Tethys είχαν όμως την τύχη όχι μόνο να συναντήσουν μια στο Ιόνιο αλλά επί πλέον να τη συλλάβουν επ’ αυτοφώρω με τον φωτογραφικό φακό τους την ώρα που απολάμβανε το γεύμα της, καταβροχθίζοντας ένα χταπόδι.

Αν ονειρευόσαστε να έχετε λόγο στη «βάφτιση» ενός πλανήτη, τώρα έχετε την ευκαιρία να κάνετε το όνειρό σας πραγματικότητα. Για πρώτη φορά στα χρονικά η Διεθνής Αστρονομική Ενωση (AIU), ο φορέας που είναι αρμόδιος για την ονοματοδοσία των ουράνιων αντικειμένων, ανακοίνωσε τον διαγωνισμό NameExoWorlds μέσω του οποίου θα αποφασιστούν τα επίσημα ονόματα 20-30 εξωπλανητών βάσει των προτάσεων του κοινού. Ο διαγωνισμός, του οποίου τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν τον Αύγουστο του 2015, έρχεται ύστερα από απόφαση που είχε λάβει πέρυσι η AIU σχετικά με το «άνοιγμα» της διαδικασίας ονοματοδοσίας υποκύπτοντας σε έντονες πιέσεις που είχε δεχθεί.

Συνολικά 175 χημικά, τα οποία είναι γνωστό ότι είναι επιβλαβή για την υγεία, χρησιμοποιούνται στις συσκευασίες τροφίμων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε από ελβετική μη κυβερνητική οργάνωση.

Η εξυπνάδα των χιμπαντζήδων εξαρτάται σε μεγαλύτερο βαθμό από τα γονίδιά τους παρά από το περιβάλλον στο οποίο έχουν ανατραφεί σύμφωνα με μελέτη αμερικανών επιστημόνων. Η ανακάλυψη ανατρέπει την ως τώρα κρατούσα αντίληψη των ειδικών ότι η ευφυΐα των ζώων αναπτύσσεται αποκλειστικά και μόνο από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντός τους. Ο κληρονομικός παράγοντας στο επίπεδο της νοημοσύνης φάνηκε μάλιστα να είναι εξίσου ισχυρός όσο στους ανθρώπους – περίπου 53-54% σε σχέση με το περιβάλλον.

Τις ισχυρότερες ηφαιστειακές εκρήξεις των τελευταίων 2.000 ετών εντόπισε ομάδα ερευνητών εξετάζοντας τις εναποθέσεις διοξειδίου του θειου σε πυρήνες πάγου από την Ανταρκτική. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι πρόκειται για την πιο αξιόπιστη χρονολόγηση των σημαντικότερων ηφαιστειακών γεγονότων στην πρόσφατη ιστορία της Γης που έχει διεξαχθεί ως σήμερα και πιστεύουν ότι θα βελτιώσει σημαντικά τις γνώσεις και τα μοντέλα των ειδικών που μελετούν όχι μόνο την ηφαιστειακή δραστηριότητα αλλά και το κλίμα του πλανήτη.

Εχουμε ελεύθερη βούληση; Το ερώτημα δεν είναι σε καμία περίπτωση καινούργιο, διχάζει φιλοσόφους και επιστήμονες εδώ και αιώνες, αν όχι χιλιετίες.

Τι νομίζετε ότι περιέχει περισσότερες πληροφορίες, το DNA που συνθέτει τον οργανισμό μας ή όλα τα ψηφιακά δεδομένα που υπάρχουν στη Γη; Το ερώτημα δεν τέθηκε από εμάς αλλά από τον Ντέρεκ Μίλερ, φυσικό ο οποίος έχει γίνει διάσημος ανά την υφήλιο εκλαϊκεύοντας επιστημονικά θέματα μέσω του διαδικτυακού καναλιού Veritasium που έχει δημιουργήσει στο YouTube. Ο κ. Μίλερ δεν θέτει απλώς τα ερωτήματα, φροντίζει επίσης να τα απαντά – και αυτό ακριβώς έσπευσε να κάνει και σε αυτή την περίπτωση. Όπως υπολόγισε εφαρμόζοντας τη θεωρία της πληροφορίας στο ανθρώπινο γενετικό υλικό, τα δεδομένα που απαιτούνται για να συνθέσουν τον καθένα από εμάς είναι μόλις… 1,5 GB – ωχριούν δηλαδή μπροστά στην ψηφιακή κληρονομιά του πλανήτη αφού μπορούν να χωρέσουν άνετα σε ένα απλό DVD.

Η μαγνητόσφαιρα της Γης – ο χώρος δηλαδή στον οποίο εκτείνεται η επιρροή του μαγνητικού πεδίου της – αποτελεί πηγή έμπνευσης για ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο της NASA. Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία είχε προκηρύξει διαγωνισμό για την ανάπτυξη μιας μεθόδου που θα επιτρέπει το «κλείσιμο» ενός διαστημοπλοίου μέσα σε μια μαγνητική «φούσκα» παρόμοια με την ασπίδα πλάσματος που περικλείει τον πλανήτη μας. Ενώ όμως η σφαίρα επιρροής του μαγνητικού πεδίου της προστατεύει τη Γη από την ηλιακή ακτινοβολία, η μαγνητική «φούσκα» που ζητάει η NASA θα προστατεύει τα διαστημόπλοια από τις πτώσεις, επιβραδύνοντας την πορεία τους με τη δύναμη αντίστασης που θα δημιουργεί.

Οι Ντενίσοβα, οι μυστηριώδεις άνθρωποι που όπως ανακαλύψαμε σχετικά πρόσφατα έζησαν κάποτε στην Ασία, ήταν εκείνοι που κληροδότησαν τον γενετικό «εξοπλισμό» που χαρίζει σε ορισμένους σύγχρονους πληθυσμούς την ικανότητα να επιβιώνουν χωρίς πρόβλημα στα μεγάλα ύψη. Αυτό υποστηρίζουν επιστήμονες οι οποίοι εντόπισαν την ίδια γονιδιακή παραλλαγή που σχετίζεται με τη ρύθμιση των επιπέδων του οξυγόνου στο αίμα τόσο στους σημερινούς κατοίκους του Θιβέτ όσο και στους παλαιολιθικούς αινιγματικούς ασιάτες συγγενείς μας. Το εύρημα, σύμφωνα με τους ειδικούς, ενισχύει τη θεωρία ότι ο Homo sapiens έχει αποκτήσει κάποια από τα εξελικτικά πλεονεκτήματά του μέσω της διασταύρωσης με άλλα είδη ανθρώπων τα οποία σήμερα έχουν εκλείψει.