Όλα όσα εκτυλίχθηκαν το απόγευμα της Κυριακής (3/12) στο Πανθεσσαλικό, στο 95′ του ποδοσφαιρικού αγώνα μεταξύ του Βόλου και του Ολυμπιακού για τη Super League, προστέθηκαν στη «δραματουργία» που φέρει την υπογραφή της ΕΛ.ΑΣ (συνδυαστικά με όσους τη διοικούν σήμερα ή τη διοικούσαν στο παρελθόν).

Η αλόγιστη χρήση χημικών εντός γηπέδου από άνδρες των ΥΜΕΤ, σ’ ένα χρονικό σημείο μάλιστα που ήδη υπήρχαν εστίες έντασης εξαιτίας συγκεκριμένων διαιτητικών αποφάσεων εις βάρος των «ερυθρόλευκων», γέννησε μια πολύ περίπλοκη, επώδυνη κι παντελώς επικίνδυνη συνθήκη.

Από τη μία προκλήθηκε αποπνικτική ατμόσφαιρα αναγκάζοντας όσους ήταν στον αγωνιστικό χώρο να καταφύγουν στ’ αποδυτήρια, καθώς τους είχε κοπεί η ανάσα και αναζητούσαν καθαρό αέρα. Από την άλλη δημιούργησε έντονο συνωστισμό στις εξόδους των κερκίδων από την προσπάθεια πανικόβλητων θεατών, γονιών με παιδιά κατά κύριο λόγο, να φύγουν άρον – άρον με συνέπεια να απειληθεί η σωματική ακεραιότητά τους.

Εκ των υστέρων η Αστυνομία, στην ανακοίνωση – τυπική ενημέρωση επί των συμβάντων στο Πανθεσσαλικό, έκανε λόγο για «χρήση των ενδεδειγμένων μεθόδων» προκειμένου -όπως σημείωσε- να αποτρέψει την είσοδο οπαδών! Ακόμη ενημέρωσε ότι αντίστοιχα «απαραίτητα μέσα -περιλαμβανομένης της περιορισμένης χρήσης χημικών» έγιναν και στον εξωτερικών χώρο του γηπέδου επειδή ομάδα ατόμων είχε κινηθεί απειλητικά κατά αστυνομικών.

Τι ορίζεται ωστόσο ως «ενδεδειγμένες μέθοδοι», πόσο μάλλον σ’ έναν ποδοσφαιρικό αγώνα που φτάνει στο τέλος του; Γιατί η Αστυνομία αντί να λειτουργήσει πυροσβεστικά, έριξε (άλλη μια φορά) κάμποσο λάδι στη φωτιά προξενώντας μια αχρείαστη διακοπή που έφτασε τη μια ώρα;

Ούτε η πρώτη (σίγουρα) ούτε η τελευταία φορά (εικάζουμε με βεβαιότητα) που η ασυδοσία των δυνάμεων εποπτείας και αποκατάστασης της τάξης καταλύει κάθε νόμο και κάθε κανονισμό, ρισκάροντας την υγεία αβοήθητων και απροστάτευτων πολιτών χωρίς να συντρέχει τόσο σοβαρός λόγος.

Συνέβη πρόσφατα και σε άλλο γήπεδο (OPAP Arena), έχει επαναληφθεί στο παρελθόν σε αγωνιστικούς χώρους ή μη, διότι αυτή είναι η πάγια τακτική των αστυνομικών κατ’ εντολή των ανωτέρων τους. Έχει αποδειχθεί πολλάκις ότι μόνο με αυτόν τον τρόπο κρίνουν ότι είναι εφικτό να ελέγξουν μια (υποτιθέμενα ή μη) έκρυθμη κατάσταση εν τη γενέσει της.

Πότε προβλέπεται η χρήση δακρυγόνων και χημικών

Ουδείς αμφιβάλλει για την αποστολή της Αστυνομίας. Ως γνωστόν της επιτρέπεται, όπως προκύπτει από το νομοθετικό διάταγμα 794/1971 (μιας στρατιωτικής κυβέρνησης), να επέμβει σε μια δημόσια συνάθροιση και να διατάξει την απομάκρυνση παντός προσώπου άσχετου ή ξένου, η συμμετοχή του οποίου δύναται να προκαλέσει διατάραξη της τάξης.

Ούτε αμφισβητείται πως είναι αναφαίρετο δικαίωμα των ΜΑΤ να φέρουν μαζί τους δακρυγόνα και λοιπά χημικά για παν ενδεχόμενο. Προβλέπεται ξεκάθαρα από τις διατάξεις που αφορούν τη λειτουργία τους. Είναι κι αυτά ένα κομμάτι του «πλούσιου» εξοπλισμού με το οποίο εφοδιάζεται το σώμα, σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1 του νόμου 2800/2000.

Οφείλει παρόλα αυτά καθένας εξ όσων χρησιμοποιεί αυτές τις μεθόδους να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος, όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 του ίδιου νόμου. Κοινώς να γνωρίζει πού, πότε, πώς και γιατί θα φτάσει σε αυτό το σημείο.

Δεν είναι, ποτέ, κάθε περίσταση η ίδια με την προηγούμενη ή με την επόμενη. Άλλο η ορθή διαχείριση μιας κρίσης κι εντελώς άλλο η ανεξέλεγκτη χρήση αερίων. Τα όρια, αν και σχετικώς λεπτά, παραμένουν διακριτά και δυστυχώς παραβιάζονται ασύστολα, με αποτέλεσμα η ρίψη δακρυγόνων να γίνεται «καταχρηστική» και όχι με βάση τις αρχές της αναγκαιότητας.

Πότε, εν τέλει, επιτρέπεται η χρήση χημικών από την Αστυνομία; Ανήκει, βάσει νομοθεσίας, στα «ηπιότερα μέσα» που ενεργοποιούνται προς καταστολή έκνομων πράξεων. Άλλα τέτοια ορίζονται πως είναι οι παραινέσεις, οι προτροπές, η χρήση εμποδίων, η σωματική βία, η αστυνομική ράβδος (γκλοπ) η προειδοποίηση για χρήση όπλου και η απειλή πυροβολισμού. Τούτο επισημαίνεται στο άρθρο 3 παρ. 2 του νόμου 3169/2003.

Μόνο που η παραπάνω οδηγία δεν τηρείται απαρέγκλιτα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, αν όχι σε όλες, οι αστυνομικοί δεν εφαρμόζουν εναλλακτικές πρακτικές και προχωρούν σε χρήση χημικών, γνωρίζοντας εκ των προτέρων πως με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν γρήγορα και σχεδόν άκοπα απειλητικές ομάδες.

Οι επιπτώσεις από τη εισπνοή αερίων

Κι ενώ οι ίδιοι είναι εφοδιασμένοι με αντιασφυξιογόνες μάσκες που τους επιτρέπουν ν’ αναπνέουν άνευ προβλημάτων, τα δακρυγόνα και λοιπά χημικά προκαλούν μια σειρά από προβλήματα σ’ όσους εισπνέουν τις ουσίες που αποβάλλονται τη στιγμή της σχάσης.

Ελεγμένα (από το Γενικό Χημείο του Κράτους, όπως προβλέπεται από το Προεδρικό Διάταγμα 45/2008) ή «ληγμένα», όπως κατά συρροή αποκαλούνται, οι επιπτώσεις δεν παύουν να είναι δυσμενείς. Πρόκειται άλλωστε για χημικά αέρια που προσβάλλουν τους βλεννογόνους ιστούς του αναπνευστικού και κάνει τα μάτια να δακρύζουν, όταν οι ουσίες που περιέχουν αναμειγνύονται με διαλύτες.

Η δράση ενεργοποιείται μόλις κρυώσουν και στερεοποιηθούν στο περιβάλλον. Η διάρκειά τους υπολογίζεται στις δώδεκα ώρες, αν και σε κάποιες περιπτώσεις είναι πιθανό να παραμείνουν ενεργά μέχρι και δύο μήνες, εφόσον έχουν απορροφηθεί από πορώδεις επιφάνειες.

Τα συμπτώματα είναι πάντα έντονα κι ενοχλητικά, αν και σχετικώς παροδικά.

Όποιος προσβληθεί από χημικά για περισσότερα από είκοσι δευτερόλεπτα είναι βέβαιο πως:

  • θα έχει αίσθηση καψίματος στα μάτια, στη μύτη, στο στόμα και στο δέρμα.
  • η όρασή του θα θολώσει.
  • θα υπάρξει καταρροή και υπερβολική παραγωγή σίελου.
  • θα αντιμετωπίσει έντονο βήχα και δύσπνοια.
  • θα νιώσει πονοκέφαλο, ζάλη κι ενδεχομένως απώλεια προσανατολισμού όντας σε σύγχυση και πανικό.
  • θα επηρεαστεί η ισορροπία του.
  • η καρδιά του θα χτυπάει εντονότερα και θα έχει τάση για εμετό.

Ακόμη, σε περιπτώσεις αυξημένης ευαισθησίας τα χημικά είναι ικανά να προκαλέσουν ακόμη και γαστρεντερικά ή νεφρικά προβλήματα, όπως επίσης εγκαύματα. Ορισμένα είδη, δε, είναι εξόχως τοξικά και σε μακροχρόνια έκθεση μπορεί να προξενήσουν έως και καρκίνο ή γεννητικές ανωμαλίες.

Έχουν καταγραφεί, τέλος, διαταραχές της έμμηνου ρύσης στις γυναίκες αλλά και θάνατος, αν χρησιμοποιηθούν σε κλειστούς χώρους. Κινδυνεύουν ακόμη περισσότερο οι εγκυμονούσες γυναίκες ή όσες γυναίκες θηλάζουν. Μαζί και άτομα με χρόνιες παθήσεις (άσθμα, διαβήτη, ψυχικές διαταραχές, ΧΑΠ, κλπ).

Εξίσου επικίνδυνες είναι οι χειροβομβίδες κρότου λάμψης. Τα έτερα «πολεμοφόδια» των αστυνομικών είναι θορυβώδη και εντάσεως που φτάνουν τα 170 ντεσιμπέλ. Άρα μια μικρή έκθεση του ανθρώπινου αυτιού μπορεί να προξενήσει μόνιμη βλάβη, εκτός του ότι ταράζουν την ηρεμία και προκαλούν αίσθημα φόβου σε παιδιά και ενήλικες.

Γίνεται κατανοητό εξ όλων των παραπάνω πόσο υπέφεραν και πόσο απροστάτευτοι ένιωσαν όσοι θέλησαν το απόγευμα της Κυριακής να περάσουν το απόγευμά τους στο Πανθεσσαλικό παρακολουθώντας έναν ποδοσφαιρικό αγώνα.