Το Σάββατο της 29ης Ιουνίου 2002 αυτό που μονοπωλούσε το ενδιαφέρον ήταν οι αποδράσεις σε παραλίες και ο επικείμενος τελικός του Μουντιαλ της Νότιας Κορέας μεταξύ των ποδοσφαιρικών εθνικών ομάδων Βραζιλίας και Γερμανίας. Τίποτα δεν προμήνυε ότι η τρομοκρατική οργάνωση «17 Νοέμβρη» θα καταλάμβανε το επίκεντρο της καθημερινής επικαιρότητας, εγχώριας και διεθνούς.

Ώσπου στις 22:25, σημειώνεται έκρηξη πίσω από τα εκδοτήρια της Hellas Flying Dolphins στο λιμάνι του Πειραιά.

Η έκρηξη

Θα μπορούσε η έκρηξη αυτή να καταγραφεί ως ακόμα ένα συμβάν, που πέρα από κάποιες υλικές ζημιές δεν θα οδηγούσε πουθενά.

Όμως ο συγκεκριμένος εκρηκτικός μηχανισμός εξερράγη στα χέρια του ανθρώπου που είχε αναλάβει να την τοποθετήσει στο σημείο, και αυτό θα οδηγούσε στο να ξετυλιχθεί το κουβάρι μιας από τις πιο πολύκροτες ποινικές και δικαστικές υπόθεσεις της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, την εξάρθρωση της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη».

Ο άνδρας που κρατούσε τον εκρηκτικό μηχανισμό νοσηλεύεται βαριά τραυματισμένος φρουρούμενος. Το όνομά του είναι Σάββας Ξηρός.

Σε ένα παγκάκι, λίγα μέτρα από τα εκδοτήρια της ακτοπλοϊκής εταιρείας, ο Σάββας Ξηρός είχε αφήσει ένα σακίδιο, μέσα στο οποίο βρέθηκε ένα 38άρι όπλο που μεταφέρεται αμέσως στα Εγκληματολογικά Εργαστήρια της ΕΛ.ΑΣ.. Όταν οι ειδικοί κατορθώνουν να επαναφέρουν τον σβησμένο σειριακό αριθμό διαπιστώνουν ότι πρόκειται για το περίστροφο που ανήκε στον αστυνομικό Χρήστο Μάτη που είχε δολοφονηθεί το 1984 κατά τη διάρκεια ληστείας στην Εθνική Τράπεζα Πετραλώνων.

Παρ’ ότι η τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη δεν είχε αναλάβει ποτέ την ευθύνη της ένοπλης εκείνης ληστείας, από τη βαλλιστική ανάλυση είχε προκύψει ότι οι δράστες της δολοφονίας του αστυνομικού Μάτη, είχαν πραγματοποιήσει, αργότερα, με το ίδιο 38άρι περίστροφο, άλλες επτά δολοφονικές ενέργειες.

Το σημείο της έκρηξης το βράδυ της 28ης Ιουνίου 2002

‘Ετσι, στις 30 Ιουνίου 2002, την επομένη της εκρηξης στον Πειραιά, η αστυνομία για πρώτη φορά συνδέει συγκεκριμένο άτομο με τη 17 Νοέμβρη που δρούσε ανενόχλητη για τρεις σχεδόν δεκαετίες και είχε δολοφονήσει 23 ανθρώπους.

Το κουβάρι αρχίζει να ξετυλίγεται. Το ένα στοιχείο οδηγεί στο άλλο και το καλοκαίρι εκείνο του 2002, θα μείνει στη συλλογική μνήμη ως το καλοκαίρι που εξαρθρώθηκε η 17 Νοέμβρη.

Οι διωκτικές Αρχές είχαν στη διάθεσή τους ένα σημαντικότατο εύρημα και υπό κράτηση το πρώτο μέλος της οργάνωσης, ενώ οι εξελίξεις που ακολούθησαν σε αστυνομικό και δικαστικό επίπεδο τους επόμενους μήνες ήταν ραγδαίες.

Οι συλλήψεις, οι διώξεις, οι μεταγωγές των κατηγορουμένων με τα τζιπ της Αντιτρομοκρατικής και οι απολογίες των κατηγορουμένων, ορισμένοι εκ των οποίων ομολογούν όχι μόνο τη δική τους συμμετοχική τους δράση αλλά και τον ποινικό ρόλο συγκατηγορουμένων τους, μονοπωλούν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης.

Η είδηση της σύλληψης των μελών της 17Ν ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα, καθώς στον κατάλογο των θυμάτων της περιλαμβάνονται υπήκοοι των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Τουρκίας.

Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές.

Η εξιχνίαση – εξάρθρωση

29 Ιουνίου

22:25

Σημειώνεται έκρηξη πίσω από τα εκδοτήρια της Hellas Flying Dolphins στο λιμάνι του Πειραιά. Ο άνδρας που έχει τοποθετήσει τον εκρηκτικό μηχανισμό τραυματίζεται σοβαρά και λίγο αργότερα μεταφέρεται στο Τζάνειο Νοσοκομείο. Αργότερα ανακοινώνεται ότι πρόκειται για τον 40χρονο αγιογράφο, Σάββα Ξηρό.

23:30

Εντοπίζεται και δεύτερος εκρηκτικός μηχανισμός πίσω από το εκδοτήριο. Δίπλα του εντοπίζεται σάκος με δύο χειροβομβίδες και ένα 38άρι περίστροφο. Πάνω στον τραυματισμένο Σάββα Ξηρό εντοπίζονται και κλειδιά κατοικίας.

«ΤΑ ΝΕΑ», 1.7.2002, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ»|«ΤΑ ΝΕΑ»

30 Ιουνίου – 1 Ιουλίου

Αποδεικνύεται ότι το 38άρι που βρέθηκε είχε κλαπεί μετά τη δολοφονία του αστυφύλακα Χρήστου Μάτη από την τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη, στα Πετράλωνα το 1984.

Συλλαμβάνεται άνδρας 50-55 ετών ενώ έμπαινε στο εργαστήριο του Σάββα Ξηρού στον Κολωνό.

«ΤO BHMΑ», 2.7.2002, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ»|«ΤΑ ΝΕΑ»

Εξετάζεται η λίστα τηλεφωνικών αριθμών με τους οποίους επικοινώνησε ο Ξηρός  μέσω τηλεκάρτας. Γίνονται προσαγωγές και ερευνώνται σπίτια υπόπτων.

«ΤΑ ΝΕΑ», 2.7.2002, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ»|«ΤΑ ΝΕΑ»

3 Ιουλίου

Η αστυνομία εντοπίζει στην Αθήνα τη «γιάφκα» της 17Ν στην οδό Πάτμου 84 στα Πατήσια. Εντός του ισόγειου διαμερίσματος βρέθηκε η σημαία της οργάνωσης, προκηρύξεις, αντιαρματικά όπλα και άλλα ενοχοποιητικά στοιχεία.

Συλλαμβάνονται τρία άτομα.

Η κατάσταση του Σάββα Ξηρού ο οποίος νοσηλεύεται σε καταστολή βελτιώνεται.

4 Ιουλίου

Ανάμεσα στα ευρήματα της Αστυνομίας υπάρχει και ένα 45άρι πιστόλι, που όμως δεν είναι το λεγόμενο «ιστορικό 45άρι» και σήμα κατατεθέν της 17Ν, το οποίο δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα.

«ΤΑ ΝΕΑ», 4.7.2002, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ»|«ΤΑ ΝΕΑ»

6-7 Ιουλίου

Το DNA του Σάββα Ξηρού ταυτοποιείται με ευρήματα DNA προηγούμενων επιθέσεων.

Ο Σάββας Ξηρός καταθέτει στην Αντιτρομοκρατική και τον εισαγγελέα Πρωτοδικών Ιωάννη Διώτη.

Ανακαλύπτεται και δεύτερη γιάφκα, στην οδό Δαμάρεως 73, στο Παγκράτι. Εκεί βρέθηκε το υπόλοιπο οπλοστάσιο της οργάνωσης. Λίγες ημέρες πριν, οι τρομοκράτες, γνωρίζοντας ότι η αστυνομία ήταν πλέον κοντά και σε αυτό τους το κρησφύγετο, είχαν ρίξει σε μπανιέρα γεμάτη με νερό, όπλα για να τα «καθαρίσουν» από δακτυλικά αποτυπώματα.

Όπως περιέγραψε αργότερα στο βιβλίο του ο Δημήτρης Κουφοντίνας, ηγετικό στέλεχος της οργάνωσης, ήταν εκείνος που ανέλαβε τις πρώτες ημέρες μετά την έκρηξη να «καθαρίσει» τις δύο γιάφκες από όσα περισσότερα ενοχοποιητικά στοιχεία μπορούσε.

9 Ιουλίου

Ο Σάββας Ξηρός ομολογεί τη συμμετοχή του στη 17 Νοέμβρη

11 Ιουλίου

Δίνεται η ιατρική έγκριση για την επίσημη κατάθεση του Σάββα Ξηρού, ο οποίος καταθέτει για ώρες.

Οι αρχές αναζητούν έναν 44χρονο άνδρα, ο οποίος φερόταν να είναι το ηγετικό στέλεχος της 2ης γενιάς των μελών της 17Ν. Όπως αποκαλύπτεται το όνομα του είναι Δημήτρης Κουφοντίνας.

15 Ιουλίου

Μπαίνει για τα καλά στο προσκήνιο το όνομα του Αλέξανδρου (ή Αλέξη ή Άκη) Γιωτόπουλου, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ο αρχηγός της 17Ν.

15 – 17 Ιουλίου

Επιχείρηση – «σκούπα» υπόπτων για συμμετοχή στη 17Ν. Ανάμεσά τους οι αδερφοί του Σάββα, Χριστόδουλος και Βασίλης Ξηρός και ο Διονύσης Γεωργιάδης, και οι τρεις τους τελικά καταδικασθέντες.

17 Ιουλίου

Συλλαμβάνεται, στους Λειψούς Δωδεκανήσων, ο Αλέξανδρος Γιωτόπουλος. Ο «Λάμπρος» όπως ήταν το ψευδώνυμό του ήταν έτοιμος να επιβιβαστεί στο «δελφίνι» για Πάτμο.

«ΤO BHMΑ», 18.7.2002, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ»|«ΤΑ ΝΕΑ»

18 Ιουλίου

Εντοπίζονται στη Χιλιαδού Ευβοίας και προσάγονται ο Βασίλης Τζωρτζάτος και ο Θεολόγος Ψαραδέλλης.

21 Ιουλίου

Συλλαμβάνονται οι Κώστας Καρατσώλης (στην Ηπειρο), Ηρακλής Κωστάρης (στην Πρέβεζα) και Θωμάς Σερίφης (στο Μόρφιο Θεσπρωτίας).

23 Ιουλίου

Παραδίνεται στην αστυνομική διεύθυνση Θεσσαλονίκης ο Κωνσταντίνος Τέλιος.

25 Ιουλίου

Συλλαμβάνεται στο Ελληνικό ο Πάτροκλος Τσελέντης.

26 Ιουλίου

Συλλαμβάνεται το ιδρυτικό μέλος της 17Ν, Νίκος Παπαναστασίου.

1 Αυγούστου

Συλλαμβάνεται στον Βύρωνα, ο Σωτήρης Κονδύλης.

«ΤΑ ΝΕΑ», 5.9.2002, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

5 Σεπτεμβρίου

Παραδίνεται στη Γενική Ασφάλεια Αττικής ο Δημήτρης Κουφοντίνας. Όπως ανέφερε στις αρχές, κρυβόταν στο νησί Αγκίστρι. «Αναλαμβάνω την πολιτική ευθύνη. Ολα τέλειωσαν», δηλώνει.

«ΤO BHMΑ», 6.9.2002, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ»|«ΤΑ ΝΕΑ»

Τα μέλη της «17Ν» σήμερα

Στις 30 Δεκεμβρίου 2002, με βούλευμά του, μετά την ολοκλήρωση της δικαστικής έρευνας από τρεις εφέτες-ειδικούς ανακριτές, το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών παρέπεμψε τους συλληφθέντες να δικαστούν στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων για συμμετοχή στην οργάνωση και κατά περίπτωση για συμμετοχή στις ενέργειες της από το 1982 και μετά.

Με βάση την απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου της Αθήνας, η Δικαιοσύνη έκρινε ως ηθικό αυτουργό όλων των εγκληματικών ενεργειών της 17Ν τον Αλέξανδρο Γιωτόπουλο, ο οποίος εκτίει ποινή 17φορές ισόβια και επιπλέον 25 χρόνια κάθειρξη.

Είκοσι ένα χρόνια μετά την έκρηξη στα χέρια του Σάββα Ξηρού και το «ξήλωμα» της οργάνωσης, πέντε από τους καταδικασθέντες (και σε δεύτερο βαθμό) εξακολουθούν να παραμένουν έγκλειστοι στις φυλακές.

Εκτός από τον Γιωτόπουλο, στη φυλακή παραμένουν οι εξής:

Ο Δημήτρης Κουφοντίνας, ο οποίος εκτίει ποινή 11 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη. Ο Χριστόδουλος Ξηρός, ο οποίος έχει καταδικαστεί έξι φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη και που, από τον Ιανουάριο του 2014 ως τον Ιανουάριο του 2015, είχε αποδράσει κατά τη διάρκεια ολιγοήμερης άδειας που του είχε δοθεί.

Ο Σάββας Ξηρός, στον οποίο έχει επιβληθεί ποινή πέντε φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη και ο Βασίλης Τζωρτζάτος, ο οποίος έχει τιμωρηθεί με τέσσερις φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη.

Αποφυλακισθέντες

Ο Ηρακλής Κωστάρης, ο οποίος είχε επίσης καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη και 23 χρόνια για συμμετοχή στη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, ληστεία και συμμετοχή στην οργάνωση, αποφυλακίστηκε υπό όρους πριν από περίπου δύο χρόνια, αφού εξέτισε 19 χρόνια στη φυλακή, ενώ στα χρόνια του εγκλεισμού του λάμβανε και εκπαιδευτικές άδειες, σπουδάζοντας Πληροφορική.

Οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι, οι οποίοι είχαν καταδικαστεί, κατά περίπτωση σε ποινές κάθειρξης από 8 έως και 25 χρόνια έχουν ήδη αποφυλακιστεί, αφού εξέτισαν τις ποινές τους.

Με βάση την αμετάκλητη απόφαση της Δικαιοσύνης, πρόκειται για τους Πάτροκλο Τσελέντη, Βασίλη Ξηρό, Κώστα Τέλιο, Κώστα Καρατσώλη, Σωτήρη Κονδύλη, Θωμά Σερίφη και Διονύση Γεωργιάδη.