Ο άνθρωπος έχει γεμίσει τους ωκεανούς  με περισσότερα από 170 τρισεκατομμύρια κομμάτια πλαστικού, δραματικά περισσότερα από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως, σύμφωνα με μια μεγάλη μελέτη που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, 8 Μαρτίου 2023.

Τα τρισεκατομμύρια πλαστικά σωματίδια – ένα «πλαστικό νέφος», σύμφωνα με τα λόγια των ερευνητών – ζυγίζουν περίπου 2,4 εκατομμύρια μετρικούς τόνους και διπλασιάζονται περίπου κάθε έξι χρόνια, σύμφωνα με τη μελέτη που διεξήγαγε ομάδα διεθνών ερευνητών με επικεφαλής τον Μάρκους Έρικσεν του Ινστιτούτου 5 Gyres, που εδρεύει στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια. Αυτό σημαίνει περισσότερα από 21.000 κομμάτια πλαστικού για κάθε έναν από τους 8 δισεκατομμύρια κατοίκους της Γης. Τα περισσότερα κομμάτια είναι πολύ μικρά.

REUTERS/Pilar Olivares

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLOS One, βασίζεται σε σχεδόν 12.000 δείγματα που συλλέχθηκαν σε 40 χρόνια έρευνας σε όλες τις μεγάλες ωκεάνιες λεκάνες του κόσμου. Ξεκινώντας το 2004, οι ερευνητές παρατήρησαν μια σημαντική αύξηση του υλικού, η οποία, όπως λένε, συνέπεσε με την έκρηξη της παραγωγής πλαστικών.

Τα ευρήματα έδειξαν τόσο την τεράστια ποσότητα πλαστικού που εισρέει στους ωκεανούς του κόσμου όσο και τον βαθμό στον οποίο αυτό διανύει μεγάλες αποστάσεις όταν βρεθεί στο νερό. Η μελέτη μπορεί να δώσει μια ώθηση ενέργειας στις συνομιλίες του ΟΗΕ για τη μείωση της παγκόσμιας ρύπανσης από πλαστικά που ξεκίνησαν πέρυσι.

REUTERS/Alkis Konstantinidis

«Αυτή η εκθετική αύξηση της πλαστικής ρύπανσης στην επιφάνεια των ωκεανών μπορεί να σας κάνει να αισθανθείτε μοιρολατρικά. Πώς μπορείτε να το διορθώσετε αυτό;» δήλωσε ο Eriksen, ιδρυτής του Ινστιτούτου 5 Gyres, μιας μη κερδοσκοπικής ομάδας που εργάζεται για τη μελέτη και την καταπολέμηση της ρύπανσης των ωκεανών από πλαστικά.

«Αλλά την ίδια στιγμή, ο κόσμος διαπραγματεύεται μια συνθήκη του ΟΗΕ για την πλαστική ρύπανση», δήλωσε ο Eriksen.

Μέτρηση του πλαστικού στον ωκεανό

Το βάρος όλου αυτού του πλαστικού ισοδυναμεί με περίπου 28 μνημεία της Ουάσινγκτον, αναφέρει στην Wasighton Post o  Michael Birnbaum,  έμπειρος ρεπόρτερ της εφημερίδας για το κλίμα. Τα δείγματα που μελετήθηκαν τελειώνουν το 2019, οπότε είναι πιθανό να έχουν πέσει στη θάλασσα αρκετά ακόμη μνημεία πλαστικού της Ουάσινγκτον από τότε, εκτιμά.

EPA/MIKE NELSON

Ο Eriksen και οι άλλοι ερευνητές ταξίδεψαν στους ωκεανούς του κόσμου για να συλλέξουν δείγματα, χτένισαν τα αρχεία προηγούμενων ερευνητών για αδημοσίευτα δεδομένα και ενσωμάτωσαν στην ανάλυσή τους και άλλες μελέτες που έχουν αξιολογηθεί από ομότιμους. Χρησιμοποίησαν νέα μοντέλα για να εκτιμήσουν την ποσότητα του πλαστικού, οδηγώντας σε απότομα αναθεωρημένους, υψηλότερους αριθμούς σε σύγκριση με μια μελέτη του 2014 από τον Eriksen και μερικούς από τους ίδιους ερευνητές, η οποία χρησιμοποίησε ένα πολύ μικρότερο σύνολο δεδομένων.

REUTERS/Lisa Marie David//File Photo

Μόνο το 10% του πλαστικού που έχει ποτέ κατασκευαστεί έχει ανακυκλωθεί. Το υλικό που δεν καταφέρνει να καταλήξει σε χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων μπορεί να παρασυρθεί σε ποτάμια ή απευθείας στους ωκεανούς. Διασπάται σιγά σιγά σε όλο και μικρότερα κομμάτια, γνωστά ως μικροπλαστικά, τα οποία έχουν μήκος μικρότερο από 5 χιλιοστά και μπορούν να φαγωθούν από τη θαλάσσια ζωή. Το πλαστικό έχει βρεθεί κοντά στην κορυφή του Έβερεστ και μέσα στο βαθύτερο σημείο της Γης, την τάφρο των Μαριάνα – καθώς και στην κυκλοφορία του ανθρώπινου αίματος.

Η μελέτη εξέτασε δείγματα πλαστικού σε διάστημα 40 ετών, αρχής γενομένης από το 1979. Οι ερευνητές διαπίστωσαν μια κυμαινόμενη ποσότητα πλαστικού στα δείγματα μέχρι το 2004, όταν οι αριθμοί άρχισαν να εκτοξεύονται στα ύψη. Η αύξηση των πλαστικών σωματιδίων στους ωκεανούς αντιστοιχεί σε μια προηγουμένως παρατηρηθείσα αύξηση του πλαστικού στις παγκόσμιες παραλίες κατά την ίδια χρονική περίοδο, σημείωσαν.

«Αυτές οι παράλληλες τάσεις υποδηλώνουν έντονα ότι η πλαστική ρύπανση στους παγκόσμιους ωκεανούς κατά τη διάρκεια των τελευταίων 15 ετών έχει φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα», αναφέρει η μελέτη.

Πρόληψη της ρύπανσης των ωκεανών από πλαστικό

Τα δεδομένα περιλαμβάνουν δείγματα από τα πέντε μεγαλύτερα κυκλώματα ή συστήματα ρευμάτων στον κόσμο, τα οποία παρασύρουν σωματίδια από κατοικημένες περιοχές δημιουργώντας μεγάλες συλλογές απορριμμάτων. Το πιο γνωστό από αυτά είναι το Great Pacific Garbage Patch, όπου τα πλαστικά επιπλέουν ελαφρώς κάτω από την επιφάνεια.

EPA/CHRISTIAN THOMPSON

Κατά την εξέταση των δειγμάτων, οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στις ωκεάνιες λεκάνες του Βόρειου Ατλαντικού και του Βόρειου Ειρηνικού, εν μέρει επειδή έχουν μελετηθεί συχνότερα κατά τη διάρκεια των δεκαετιών και επειδή εκεί ζουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις του παγκόσμιου πληθυσμού. Ωστόσο, υψηλές συγκεντρώσεις πλαστικών βρέθηκαν παντού.

Οι παγκόσμιοι διαπραγματευτές ελπίζουν να ολοκληρώσουν τη συνθήκη για τα πλαστικά μέχρι το 2024. Θα ρυθμίζει όλες τις πτυχές του κύκλου ζωής του πλαστικού, συμπεριλαμβανομένου του είδους των χημικών ουσιών που περιέχονται σε αυτό και του κατά πόσον είναι εύκολα ανακυκλώσιμο. Οι ακτιβιστές κατά της ρύπανσης λένε ότι είναι πολύ πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί το πλαστικό πριν εισέλθει στις υδάτινες οδούς παρά να καθαριστεί μετά.

Ο Eriksen, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε ότι η έρευνα για τη ρύπανση από πλαστικά άρχισε τα τελευταία χρόνια να απομακρύνεται από τους ωκεανούς και να κινείται πιο πάνω, στα ποτάμια και άλλες υδάτινες οδούς, καθώς οι υποστηρικτές αγωνίζονται να κατανοήσουν το ζήτημα στην προέλευσή του.

«Η πλαστική ρύπανση, βρίσκεται σε κάθε βιότοπο», είπε. «Δεν είναι πλέον μόνο στους ωκεανούς».

REUTERS/Vincent Du (CHINA)