Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης την Τρίτη βρέθηκαν απέναντι στο αρνητικό του Γιάνη Βαρουφάκη. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ατημέλητος, με τσαλακωμένα ρούχα απροσδιόριστης προέλευσης, έμοιαζε σαν να πήγε στο Eurogroup με το ΚΤΕΛ, καμία σχέση με τον ιλουστρασιόν Γιάνη της επώνυμης ένδυσης και υπόδησης. Ο παλιός υπουργός προσπαθούσε να υποτάξει τα πολιτικά ήθη των Βρυξελλών στην απόλυτη ορθότητα των δικών του απόψεων. Ο νέος υπουργός δεν επένδυσε στην εμφάνιση, συντονίστηκε με οικειότητα στη νοοτροπία της ευρωπαϊκής ελίτ, ήξερε πότε και πώς να μιλήσει, ήταν μεθοδικός χωρίς να κάνει μαθήματα στους συνομιλητές του, ήταν συγκεκριμένος και πρακτικός. Παρότι δεν εμφάνισε γραπτές προτάσεις αλλά έκανε μια προφορική παρουσίαση των ελληνικών θέσεων στην πιο κρίσιμη συνεδρίαση του Eurogroup, γεγονός ικανό από μόνο του να εξοργίσει τους ήδη απαυδισμένους από την κωλυσιεργία ομολόγους του, στο τέλος εισέπραξε αφειδώς επαίνους.
Πώς άλλαξε το κλίμα


Πώς κατάφερε αυτός ο εσωστρεφής οικονομολόγος που δεν λάμπει ούτε ως πολιτικός να αλλάξει το κλίμα για την Ελλάδα μέσα σε μόλις δύο ώρες; Ο Πιερ Μοσκοβισί, μετά το Eurogroup, έγραψε στο ιστολόγιό του ότι ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έδωσε νέα δυναμική στις διαπραγματεύσεις, η οποία θα συμπαρασύρει θετικά και τον Αλέξη Τσίπρα. Ο μαλτέζος υπουργός Οικονομικών Εντουαρντ Σικλούνα δήλωσε ότι «ο Τσακαλώτος είναι μια ανάσα φρέσκου αέρα», ο φινλανδός ομόλογός του Αλεξάντερ Στουμπ παραδέχθηκε ότι «μας έκανε μια καλή παρουσίαση, αν και τον πιέσαμε να μας δώσει συγκεκριμένες προτάσεις». Ακόμη και ο ιέραξ Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τον βρήκε «πιο συμβατικό» από τον προκάτοχό του και γι’ αυτό, όπως αποκάλυψε ο ίδιος, του υπέδειξε τον τρόπο με τον οποίο θα οικοδομήσει και πάλι η κυβέρνηση σχέσεις εμπιστοσύνης με τους εταίρους της: να ψηφίσει άμεσα ένα από τα μέτρα που έχει υποσχεθεί. «Just do it!» του είπε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, εκφράζοντας παράλληλα τις επιφυλάξεις του αν θα υπάρξει ψηφοφορία ως την Κυριακή.
Ο κ. Τσακαλώτος δεν χρησιμοποίησε το 61,3% του δημοψηφίσματος σαν παντιέρα αλλά το παρουσίασε ως εργαλείο που θα μπορούσε να διευκολύνει τη διαπραγμάτευση. Βοήθησε και η παρουσία του Γιώργου Χουλιαράκη στο πλευρό του, ενός τεχνοκράτη που χαίρει εκτιμήσεως στον κύκλο του Eurogroup, ο οποίος παρά την έντονη φημολογία περί παραίτησής του έμεινε να βοηθήσει την προσπάθεια για την παραμονή της χώρας στο ευρώ.
Πολυπολιτισμική παιδεία


Τα θετικά σχόλια των ευρωπαίων πολιτικών που χαρακτήριζαν τον έλληνα υπουργό «πολύ ευχάριστο και ευγενικό τζέντλεμαν» και «πραγματιστή» πέρασαν αμέσως στον διεθνή Τύπο. Η βρετανική εφημερίδα «The Independent» φιλοτέχνησε ένα πολύ κολακευτικό προφίλ για τον νέο υπουργό με την «πιο απαιτητική δουλειά στην Ευρώπη». «Είναι ένας απόφοιτος του Ιτον, ένας οικονομολόγος με οξφορδιανή εκπαίδευση, με αλάνθαστη βρετανική προφορά και ήπιους τρόπους. Ο 55χρονος Ευκλείδης Τσακαλώτος απέχει πολύ από τον Γιάνη Βαρουφάκη, τον επιδειξιμανή και αλαζονικό προκάτοχό του». Η πολυπολιτισμική παιδεία του γεννημένου στην Ολλανδία κ. Τσακαλώτου και τα ακαδημαϊκά του διαπιστευτήρια εκτιμήθηκαν δεόντως στην Ευρώπη. Παρά τις συγκρίσεις που κάνουν οι άλλοι, η σχέση του με τον κ. Βαρουφάκη παραμένει στενή, δεν διαταράχθηκε ούτε όταν ο συνάδελφός του τις ημέρες της δόξας του ξεχνούσε να τον συστήσει στους ευρωπαίους υπουργούς και ηγέτες που συναντούσαν από κοινού ως ελληνική ομάδα διαπραγμάτευσης.
Στην Ελλάδα, η αντικατάσταση της βαρουφάκειας δημιουργικής ασάφειας με τη συμπαγή ευκλείδεια γεωμετρία έγινε δεκτή με ανακούφιση καθώς αύξησε τις πιθανότητες αποφυγής του Grexit. Ο νέος υπουργός από την ημέρα που ορκίστηκε δεν κατάφερε να δει το γραφείο του στο κτίριο της οδού Νίκης. Μετά την κοινή συνέντευξη με τον κ. Βαρουφάκη το δρομολόγιό του ήταν Μέγαρο Μαξίμου – Βρυξέλλες – Βουλή. Την Πέμπτη το βράδυ ξενύχτησε στο τηλέφωνο για να εξηγήσει την πρόταση της κυβέρνησης σε όλα τα κρίσιμα πρόσωπα των θεσμών ώστε να αποσπάσει μια κατ’ αρχήν συγκατάθεση.
Εχθρός των υπερβολών


Η πιο απαιτητική δουλειά στην Ευρώπη αποδείχθηκε η πιο άχαρη στην Ελλάδα. Η εικόνα του μοναχικού κ. Τσακαλώτου την Παρασκευή στα υπουργικά έδρανα της Βουλής την ώρα που συνεδρίαζαν ταυτόχρονα πέντε Επιτροπές, να σφυροκοπείται περισσότερο από τους συντρόφους –όπως η τρεμάμενη από οργή Ραχήλ Μακρή – παρά από τους αντιπάλους, προκαλούσε συμπάθεια.
Ο υπουργός με την ξενική προφορά, σε αντίθεση με την τέλεια βρετανική προφορά που προκάλεσε την απορία στην Ανγκελα Μέρκελ αν είναι Ελληνας, και τα κωμικά γραμματικά και συντακτικά λάθη που του στερούν το ρητορικό κύρος –π.χ. «τα τέσσερα ποδάρια της συμφωνίας», «δύσκολα και αγκανθώδες μέτρα» –δεν υιοθέτησε ποτέ τις υπερβολές των συντρόφων του. Στην τελευταία συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, όταν οι περισσότεροι ορκίζονταν στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης και κατηγορούσαν για ωμό εκβιασμό τους εταίρους, ήταν ο μόνος που παραδέχθηκε με ειλικρίνεια ότι είναι δύσκολο να πετύχει η κυβέρνηση μια συμφωνία «οικονομικά βιώσιμη και πολιτικά διαχειρίσιμη».
Την Παρασκευή υπερασπίστηκε την πρόταση της κυβέρνησης χωρίς ακρότητες και κατηγορίες προς την αντιπολίτευση, τα ΜΜΕ, τους εταίρους. Είπε ότι πρόκειται για ένα μεγάλο πακέτο επειδή ζητάμε μεγαλύτερη χρηματοδότηση, ότι γίνεται δικαιότερη κατανομή των βαρών και στροφή στις διαρθρωτικές αλλαγές, και ότι υπάρχουν γκρίζες ζώνες, όπως είναι η μορφή εποπτείας της συμφωνίας. Αντίθετα με τα υπόλοιπα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, δεν μίλησε για την «οικονομική θηλιά που έβαλε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην κυβέρνηση» αλλά για την υποστηρικτική της στάση και για την πρόθεσή της εφόσον υπάρξει συμφωνία να αποκατασταθεί γρήγορα η ζημιά στον τραπεζικό τομέα.
Λέει σκληρές αλήθειες


Ο κ. Τσακαλώτος έχει τον τρόπο του να λέει τις σκληρές αλήθειες στο κόμμα του, αφού πάει κόντρα στο ρεύμα του λαϊκισμού χωρίς αντιδράσεις. Οσοι τον ξέρουν καλά περιγράφουν έναν πραγματικά αντισυμβατικό πολιτικό με ηγετικές ικανότητες, που αποφεύγει την άσκοπη έκθεση στα φώτα της δημοσιότητας, διατηρεί φιλίες ετών όπως αυτή με τον Ι. Στουρνάρα, που είναι παντρεμένος με τον έρωτα των φοιτητικών του χρόνων, τη Σκωτσέζα Χέδερ Γκίμπσον, η οποία διευθύνει το Τμήμα Μελετών της Τράπεζας της Ελλάδος και θεωρείται από τα λαμπρά μυαλά της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Το έργο που ανέλαβε σε αυτή τη συγκυρία απαιτεί ταλέντο μεγαλύτερο και από της Παξινού, την οποία επικαλέστηκε για να δικαιολογήσει το τρακ του όταν ανέλαβε το υπουργείο Οικονομικών. Το γεγονός ότι κατάφερε να διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με την Ευρώπη μέσα στο χάος που άφησε πίσω του ο κ. Βαρουφάκης δεν είναι μικρό επίτευγμα. Ωστόσο θα χρειαστεί η κυβέρνηση να διατηρήσει τη δεδηλωμένη, να εφαρμόσει τα μέτρα της συμφωνίας με τη στήριξη βουλευτών που πιστεύουν ότι το κόμμα τους μεταλλάχθηκε και δεν τήρησε τις υποσχέσεις του στον λαό, και να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της έναντι των εταίρων. Αυτά απαιτούν ατσάλινο χέρι στο τιμόνι της οικονομίας και ο κ. Τσακαλώτος μένει να αποδείξει από τι μέταλλο είναι φτιαγμένος. Προς το παρόν γνωρίζουμε ότι δεν μπερδεύει την ιδεολογία με τον ρασιοναλισμό των οικονομικών. Τον Μάιο, στο συνέδριο του Ινστιτούτου του Τζορτζ Σόρος «The Institute for New Economic Thinking» όπου συνόδευε τον κ. Βαρουφάκη, όταν πήγε να μιλήσει, γνωστός του οικονομολόγος ακούστηκε να σχολιάζει: «Marx came down for breakfast».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ