Πόσο έξυπνη είναι η πόλη σας;

Η εποχή που οι μηχανές είναι έξυπνες έχει φτάσει. Υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες οι οποίες πλαισιώνουν μια καθημερινότητα γεμάτη γκάτζετ αμφίβολης χρησιμότητας. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι ο σημερινός κόσμος δεν θυμίζει τη δυστοπία της «Μητρόπολης», του φιλμ του Φριτς Λανγκ, γυρισμένο κατά τον Μεσοπόλεμο, όπου σύμφωνα με τις εξελίξεις σε ένα μακρινό μέλλον οι μηχανές αποτελούν μέρος ενός μηχανισμού καταπίεσης. Είναι βέβαιο ότι ρίχνοντας μια ματιά στις αποκαλύψεις περί παρακολουθήσεων που βλέπουν το φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια, κάποιος μπορεί να παρατηρήσει αντιστοιχίες με τον ερεβώδη κόσμο του Λανγκ. Ωστόσο, η πρόοδος της τεχνολογίας έχει μια καλή πλευρά την οποία, πίσω στη δεκαετία του ’30, κανένας δεν θα μπορούσε να έχει φανταστεί. Οι πόλεις, οι ζωές των ανθρώπων και οι επιχειρήσεις όπου αυτοί δουλεύουν βελτιώνονται με απροσδόκητους τρόπους και ρυθμούς.

Τις έχουν αποκαλέσει «ψηφιακές πόλεις», «κυβερνοπόλεις», «flexicities», «τηλεπόλεις». Ωστόσο οι περισσότεροι αναφέρονται σε αυτές ως «έξυπνες πόλεις». Εχει επικρατήσει να αποκαλούμε «έξυπνες πόλεις» τις πόλεις εκείνες οι οποίες χρησιμοποιούν την ψηφιακή τεχνολογία προκειμένου να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής των κατοίκων τους. Πεδία εφαρμογής τέτοιας τεχνολογίας αποτελούν βεβαίως οι μεταφορές, η ενέργεια, τα συστήματα υγείας, η διαχείριση του ανέμου και των απορριμμάτων. Ο κάθε τόπος αλλά και συνολικότερα η εποχή δεν υπολείπονται σε σχετικές προκλήσεις (κλιματική αλλαγή, οικονομικές ανισότητες, δημοσιονομική πίεση κ.λπ.). Η Ευρωπαϊκή Ενωση ήδη έχει καταρτίσει τη στρατηγική της προκειμένου να επιτύχει «έξυπνη» ανάπτυξη στις μητροπολιτικές της περιοχές, ενώ ο οργανισμός ερευνών Arup εκτιμά ότι η παγκόσμια αγορά για «έξυπνες» αστικές υπηρεσίες πρόκειται να παρουσιάσει κύκλο εργασιών περί τα 408 δισεκατομμύρια δολάρια ως το 2020. Στην, ακόμη και σήμερα, ανθούσα σχετική αγορά επιχειρηματικοί κολοσσοί όπως η Intel, η Cisco και η ΙΒΜ έχουν προβεί σε γενναίες κινήσεις.

Κάθε χρόνο ο οργανισμός ερευνών Intelligent Community Forum αναδεικνύει την έξυπνη πόλη της χρονιάς. Πιο πρόσφατος νικητής των βραβείων αυτών είναι το Τορόντο του Καναδά. Σύμφωνα με την αιτιολόγηση της απονομής της διάκρισης, «το Τορόντο έχει τα πλεονεκτήματα και τις ευθύνες που συνοδεύουν τη μεγαλύτερη πόλη μιας χώρας όπως ο Καναδάς. Στα πλεονεκτήματα καταμετρώνται η πολυποίκιλη οικονομία του και η επιτυχία του ως πόλος έλξης για μετανάστες οι οποίοι κατάφεραν να εισέλθουν σε μια από τις πιο πολυπολιτισμικές πόλεις στον κόσμο. Στα βάρη του Τορόντο είναι το υψηλό κόστος ζωής και μετακίνησης το οποίο έχει εκτινάξει τον χρόνο μετακίνησης των πολιτών στα ύψη. Προκειμένου να αναστρέψει τη συγκεκριμένη τάση, το Τορόντο δίνει έμφαση σε μια πυκνή, εξαιρετικά εξοπλισμένη και πολιτισμικά πλούσια αστική εμπειρία». Με την ίδια διάκριση έχουν τιμηθεί η Σουγουόν της Νότιας Κορέας, η Στοκχόλμη, η περιοχή Γκάνγκναμ της Σεούλ, η Ταϊπέι της Ταϊβάν, η Γλασκώβη, η Νέα Υόρκη, αλλά και η Τεχεράνη.

Στόχος των Αρχών της Κοπεγχάγης είναι ως το 2020 το 50% των κατοίκων να μετακινείται με ποδήλατο. Το αντίστοιχο ποσοστό του 2010 ήταν ένα εντυπωσιακό 35%.

Βεβαίως, υπάρχουν οι πόλεις οι οποίες αγωνίζονται να κατακτήσουν μια τέτοια διάκριση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Κοπεγχάγη, η οποία με επιθετικές πολιτικές υπέρ των ποδηλατών έχει καταφέρει να μειώσει το ποσοστό του ΑΕΠ το οποίο δαπανάται σε μεταφορές, αλλά και να βελτιώσει την υγεία των κατοίκων της. Ο στόχος της πόλης είναι ως το 2020 οι μισοί κάτοικοί της να μετακινούνται προς την εργασία τους ή προς τα εκπαιδευτικά ιδρύματα με ποδήλατο. Το αντίστοιχο ποσοστό του 2010 ήταν ένα εντυπωσιακό 35%.

Το 2014 ήταν η χρονιά κατά την οποία τα συστήματα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα διπλασιάστηκαν σε 22, ενώ 14 ακόμη βρίσκονται σε προχωρημένο σχεδιασμό και 18 στο στάδιο της αρχικής ανάπτυξης, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Δέσμευσης και Αποθήκευσης Διοξειδίου του Ανθρακα. Πρόκειται σίγουρα για μια ενδιαφέρουσα διαδικασία. Κατά τη διάρκειά της, με διάφορες μεθόδους «εγκλωβίζεται» το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο εκπέμπεται σε μεγάλες ποσότητες (π.χ. από τα καύσιμα ενός εργοστασίου), μεταφέρεται σε κάποια τοποθεσία και αποθηκεύεται σε μέρος όπου δεν θα έλθει σε επαφή με την ατμόσφαιρα, για παράδειγμα κάτω από την επιφάνεια της γης.

Η σημασία της συγκεκριμένης τεχνολογίας για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι κεφαλαιώδης, ενώ δεν είναι απίθανο, ακολουθώντας τους συγκεκριμένους ρυθμούς, η ανθρωπότητα να γνωρίσει κάποτε την απολύτως «πράσινη» βιομηχανία, απαλλαγμένη από ρύπους.

Αυτή τη στιγμή είναι δυνατή η δέσμευση μόνο του διοξειδίου του άνθρακα που παράγεται από ορυκτά καύσιμα, ωστόσο το 2016 αναμένεται το πρώτο σύστημα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα που θα αφορά την καύση σιδήρου και χάλυβα, το οποίο δημιουργήθηκε στο Αμπου Ντάμπι. Το σύστημα Boundary, το οποίο άρχισε τη λειτουργία του στον Καναδά τον περυσινό Οκτώβριο σε εργοστάσιο ρεύματος, φέρεται να έχει δεσμεύσει 200.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ως τον περασμένο Απρίλιο.

«Ας συμμαχήσουμε για το κλίμα. Τώρα». Η παραπάνω φράση αποτελεί τον πηχυαίο τίτλο στη διαφημιστική καταχώριση την οποία υπογράφουν 43 διευθύνοντες σύμβουλοι ισάριθμων επιχειρηματικών κολοσσών –από τη Marks & Spencer και τη Volvo ως την Ericsson και την DHL –και ζητούν δράση προκειμένου να ανατραπούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Στην ιστοσελίδα της δράσης μπορεί να διαβάσει κάποιος τι έχουν δεσμευτεί να κάνουν οι συγκεκριμένοι CEOs: «Οι επιχειρήσεις τις οποίες εκπροσωπούμε προβαίνουν σε εθελοντικές δράσεις προκειμένου να μειώσουν τα αποτυπώματα άνθρακά τους, θέτουν στόχους προκειμένου να μειώσουν τις εκπομπές αερίων ή/και την κατανάλωση ενέργειας. (…) Συμφωνούμε στην ανάγκη για μια ενθαρρυντική και γόνιμη παγκόσμια δράση και αντίστοιχη διάδοση του μηνύματός μας. Θα δράσουμε ως «πρεσβευτές» εστιάζοντας σε λύσεις και οικονομικές ευκαιρίες. (…) Θα είμαστε ενεργητικοί στη διαχείριση των κλιματικών κινδύνων και θα την εντάξουμε στη λήψη αποφάσεών μας. Θα προβούμε σε κινήσεις για να εφαρμόσουμε αποτελεσματικές στρατηγικές προκειμένου να ισχυροποιήσουμε όχι μόνο τις επιχειρήσεις μας, αλλά και την κοινωνική προσαρμοστικότητα».

Η κίνηση των 43 CEOs θα είναι περισσότερο εντυπωσιακή αν δεν παραμείνει στο επίπεδο του απλού ευχολογίου. Και είναι γεγονός ότι η γλώσσα την οποία χρησιμοποιούν δεν φανερώνει κάτι τέτοιο, αποπνέει σιγουριά. Είναι επίσης βέβαιο ότι ο δημόσιος διάλογος πλέον επικεντρώνεται στο πώς οι νέες τεχνολογίες θα χρησιμοποιηθούν ως σύμμαχος προς την καλύτερη ποιότητα ζωής και όχι ως πιθανός δυνάστης. Οσο οι επιλογές λιγοστεύουν, άνθρωποι και μηχανές εργάζονται για την επιβίωση όλων.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 30 Μαΐου 2015