Σάντρα Μπούλοκ ή Κλάρα Μπόου;

Θα πηγαίνατε στον κινηματογράφο για να δείτε μια βωβή ταινία ηλικίας 70 ή 80 χρόνων; Αν έχετε αυτή την επιθυμία, δεν έχετε σίγουρα τη δυνατότητα. Κάποιοι όμως στις ΗΠΑ δουλεύουν γι’ αυτόν τον σκοπό. Ξεθάβουν από σκονισμένα αρχεία 67 από τις διασωθείσες ταινίες του βωβού κινηματογράφου, τις ρετουσάρουν και ετοιμάζονται να τις διοχετεύσουν για διανομή. Μερικά λοιπόν από τα μεγάλα αριστουργήματα της πρώιμης περιόδου της Εβδομης Τέχνης, δημιουργίες του Τζον Μπάριμορ, του Ντάγκλας Φέρμπανκς και του Σέσιλ ντε Μιλ, θα αναβιώσουν για το σύγχρονο κοινό.

Μπορεί δηλαδή να αντιμετωπίζουμε διλήμματα του τύπου «Σάντρα Μπούλοκ ή Γκρέτα Γκάρμπο»; Οχι. Γιατί οι ανακαινισμένες βωβές ταινίες προορίζονται για τους νοσταλγούς ή τους σινεφίλ. Πέρα όμως από την όποια διεισδυτικότητά τους στις σύγχρονες αγορές, η αποκατάστασή τους θα συμπληρώσει ένα μεγάλο κενό στην ιστορία του κινηματογράφου, αφού πολλές ταινίες καταστράφηκαν ή καταχωνιάστηκαν σε υπόγεια με την επέλαση του ομιλούντος το 1928. Τις καλές χρονιές του βωβού πάνω από 700 ταινίες παράγονταν ετησίως. Υπολογίζεται ότι μόνο το 20% του συνόλου της παραγωγής διασώζεται και λίγο πάνω από το 50% χρειάζεται επειγόντως συντήρηση. «Αν επιτρέψουμε στις βωβές ταινίες να αποσυντεθούν, είναι σαν να γυρίζουμε την πλάτη στον Ντίκενς ή στον Τολστόι επειδή τους θεωρούμε παρωχημένους» σχολίασε ο Ρότζερ Μάιερ, πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος για τη συντήρηση των κινηματογραφικών ταινιών που έχει έδρα το Σαν Φρανσίσκο. Το πρόγραμμα αποκατάστασης επιχορηγεί η αμερικανική κυβέρνηση με ειδικό κονδύλι ενός εκατ. δολαρίων. Πρόκειται για δαπανηρή επιχείρηση. Το αρχικό υλικό των βωβών ταινιών είναι πρωτόγονης τεχνολογίας με περιορισμένη βιωσιμότητα. Αλλά σχεδόν όλες οι τεχνικές επινοήσεις των κατοπινών χρόνων είχαν συλληφθεί πριν από το 1928.

Πολλές από τις ταινίες δεν έχουν δει το φως της ημέρας εδώ και 70 χρόνια. Ανάμεσά τους και δημιουργίες του D. W. Griffith με πρωταγωνίστρια την Κλάρα Μπόου (1905-1965), το «It Girl» των’ 20s με τη σαρωτική επιτυχία. Γιατί η Κλάρα Μπόου δεν έμεινε στην ιστορία όπως, η Τζιν Χάρλοου ή η Μέριλιν Μονρόε; Μία αιτία είναι οι ανύπαρκτες προβολές των ταινιών της. Αν και η Κλάρα Μπόου ήταν ένα από τα θύματα του ομιλούντος (η τελευταία της ταινία ήταν το 1931), οι βωβές επιτυχίες της έμειναν κλειδωμένες σε αρχεία. Ορισμένες καταστράφηκαν. Από τις 56 ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε μόνο οι 37 σώζονται (πολλές αποσπασματικά) και από αυτές μόνο οι 16 είναι διαθέσιμες για προβολή. Τη μοίρα της Κλάρα Μπόου είχαν και πολλοί άλλοι αστέρες των δεκαετιών του ’10 και του ’20.

Ανάμεσα στις ταινίες που θα αποκατασταθούν περιλαμβάνονται 20 μικρού μήκους του Τόμας Εντισον καθώς και οι ταινίες: «Manhattan Madeness» (1916) με τον Ντάγκλας Φέρμπανκς, «War on the Plains» (1912), ένα από τα πρώτα γουέστερν με πραγματικούς Ινδιάνους, «Wild and Wooly» (1917), κωμικό γουέστερν με τον Ντάγκλας Φέρμπανκς, «The Roaring Road» (1919), από τις πρώτες ταινίες δρόμου με τον Wallace Reid, και «Lorna Doone» (1922) με τη Madge Bellamy.