Μια νέα ανασκαφή στην Ελευσίνα

Γάντια εργασίας, ένα σεντόνι που καλύπτει κάτι το άγνωστο, παλέτες που μοιάζουν να περικυκλώνουν ένα σκάμμα, ένα ελενίτ σε μια εγκαταλελειμμένη πύλη, ένα παράθυρο κλεισμένο με φελιζόλ, σπασμένα μπαμπού πεταμένα μέσα στα χώματα ως τα άχρηστα υλικά μιας ανασκαφής. Αντικείμενα ευτελή τα οποία όμως ο εικαστικός Ανδρέας Λόλης έχει δημιουργήσει από μάρμαρο, ένα υλικό με το οποίο δουλεύει σταθερά μελετώντας τη συμπεριφορά και τις δυνατότητές του και κλονίζοντας κάθε φορά την πεποίθησή μας για την υλικότητά του αλλά και για την αξία του. Τα επιμέρους αυτά γλυπτά αποτελούν στο σύνολό τους μια μεγάλη γλυπτική εγκατάσταση η οποία παραπέμπει σε μια ανασκαφή εν εξελίξει και διαδραματίζεται σε «επεισόδια» ή «σκηνές» τις οποίες συναντά ο επισκέπτης μέσα από μια σύντομη αλλά προσεκτικά σχεδιασμένη διαδρομή, πίσω από το ανοιχτό θέατρο του Παλαιού Ελαιουργείου στην Ελευσίνα. Πρόκειται για μια παραγωγή της «Ελευσίνα 2023 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» σε συνδιοργάνωση με τα Αισχύλεια 2021, στο πλαίσιο της παράδοσης που έχει δημιουργήσει πλέον η πόλη στην τέχνη της εγκατάστασης μέσα από το συγκεκριμένο Φεστιβάλ, αρχής γενομένης από το 2004 όταν συμπεριλήφθηκε το συγκεκριμένο είδος τέχνης ως δομικό στοιχείο του καλλιτεχνικού του προγράμματος. Η συγκεκριμένη ανάθεση έγινε από τον καλλιτεχνικό διευθυντή της «Ελευσίνας 2023», Μιχαήλ Μαρμαρινό, όταν έπειτα από μια συζήτησή του με τον καλλιτέχνη έμαθε ότι έκανε έρευνα στην περιοχή για ένα εικαστικό πρότζεκτ που είχε κατά νου.

Θεατρική εμπειρία με ανθρώπινη απουσία

«Υπάρχει ένας μεγάλος κήπος πίσω από το θέατρο που ήταν γεμάτος χόρτα όταν τον πρωτόδα και σκέφτηκα ότι ήταν ο κατάλληλος χώρος για το έργο μου μια και ήθελα να εντάξω το υπάρχον μικροπεριβάλλον της περιοχής. Το μυστήριο, η συνεχιζόμενη ανασκαφή, η εργατιά, τα ερειπωμένα κτίρια της πόλης, τα κτίρια και τις κατασκευές που υπάρχουν στο ελαιουργείο, ακόμα και τα χορτάρια συμμετέχουν στην εγκατάσταση με αποτέλεσμα να προκύπτει ένα έργο άχρονο το οποίο πλέον δεν μου ανήκει αλλά συνυπάρχει με όλα όσα το περιβάλλουν. Είναι σαν μια μικρογραφία της Ελευσίνας. Από εννοιολογική δε άποψη το έργο συνιστά ένα θέατρο, μιας και αυτό που βλέπετε δεν είναι αυτό που νομίζετε» θα πει στο «Βήμα» ο Ανδρέας Λόλης. Το βασικό γνώρισμα αυτής της «θεατρικής» εμπειρίας είναι η ανθρώπινη απουσία στη «σκηνή», άλλωστε ο βασικός πρωταγωνιστής στο έργο είναι το μυστηριακό τοπίο της Ελευσίνας.

«Λειτουργώντας σαν ανιχνευτής κατωφλιών, ο Λόλης επεμβαίνει διακριτικά στα υπάρχοντα χαλάσματα και στο φυσικό τοπίο. Δημιουργεί ένα γλυπτικό περιβάλλον που τονίζει την ανεπιτήδευτη, θεατρική πλευρά της καθημερινότητας και αναδεικνύει τις σωματικές αισθήσεις. Οι σιωπηλές επεμβάσεις του αλληλεπιδρούν με τη μυρωδιά της θάλασσας και των φυτών, τους ήχους των πουλιών, των διερχόμενων αυτοκινήτων και του γειτονικού εργοστασίου παραγωγής τσιμέντου» αναφέρει ο Χριστόφορος Μαρίνος σε σχετικό σημείωμά του.

Γιατί, σημειωτέον, η εγκατάσταση είναι αποτέλεσμα συνεργασίας ανάμεσα στον Ανδρέα Λόλη, τον αρχιτέκτονα Διονύση Σοτοβίκη και τον επιμελητή Χριστόφορο Μαρίνο. «Είναι κάτι που δεν έχει ξαναγίνει, αν δεν απατώμαι, στη συγκεκριμένη διοργάνωση και ήταν προσωπική επιλογή μου. Πρόκειται για δυο φίλους επαγγελματίες τη δουλειά των οποίων θαυμάζω – ο Σοτοβίκης είναι πιστεύω μοναδική περίπτωση αρχιτέκτονα στην Ελλάδα – και ήθελα μέσα από τη συνεργασία μας να προκύψει μια συλλογική δουλειά και μια πιο ολοκληρωμένη πρόταση. Γιατί σαφώς η γνώση και η άποψη ενός αρχιτέκτονα όταν μπαίνει σε έναν τέτοιο χώρο είναι πιο εξιδεικευμένη από εκείνη ενός καλλιτέχνη ο οποίος μπορεί να εστιάσει στην κλίμακα και όχι στη δόμηση. Είχε μεγάλη σημασία για μένα αυτό. Από την άλλη, ο Χριστόφορος Μαρίνος γνωρίζει πολύ καλά τη δουλειά μου και όλα όσα επιδιώκω μέσα από αυτήν όλα τα χρόνια που εργάζομαι και δημιουργώ».

Γλυπτικοί καμβάδες στη The Breeder

Παράλληλα με την εγκατάσταση στην Ελευσίνα, ο Ανδρέας Λόλης θα παρουσιάσει τη νέα ατομική του έκθεση στην γκαλερί The Breeder. Καινούργια έργα, και πάλι από μάρμαρο, τα οποία αυτή τη φορά συγχέουν τα όρια ανάμεσα στη γλυπτική και τη ζωγραφική. «Είναι μια δουλειά την οποία θεωρώ ένα σημείο συνάντησης του Χένρι Μουρ με τον Λούτσιο Φοντάνα. Ο Μουρ πλάθει τη σχισμή, τη χειρονομία που ενδεχομένως θα έκανε ο Φοντάνα. Είναι μια γλυπτοποίηση της ζωγραφικής. Συνήθως επεμβαίνει η ζωγραφική στη γλυπτική, ενώ αυτή τη φορά επεμβαίνει η γλυπτική στη ζωγραφική. Αναθεωρώ λίγο και την ιδέα γύρω από το τι σημαίνει καμβάς καθώς τον αναρτώ στον τοίχο αλλά τον τοποθετώ και στο πάτωμα έχοντας δουλέψει και την τρίτη διάστασή του, το πίσω μέρος του, σαν να πρόκειται για ένα γλυπτό».