Η δημοκρατία σημαίνει «εξουσία του λαού» στα ελληνικά. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα, ως πολιτικό σύστημα όπου οι ενήλικοι άνδρες επέλεγαν τους συμμετέχοντες σε μια συνέλευση πολιτών που αργότερα λάμβανε σημαντικές αποφάσεις.

Αν και ήταν καλύτερη από κάθε άλλο πολιτικό σύστημα της εποχής, δεν μοιάζει σχεδόν καθόλου με τη δημοκρατία που ζούμε σήμερα. Ωστόσο, λόγω πρόσφατων γεγονότων, οι ευρωπαίοι πολίτες έχουν αρχίσει να βλέπουν ρωγμές στα θεμέλια της δημοκρατίας. Ορισμένες πολιτικές ομάδες και οι ενέργειές τους κάνουν τη δημοκρατία να τρέμει.

Τι πιστεύει όμως η νεολαία για αυτό; Εχει αντίκτυπο στην καθημερινότητά μας; Χάνουμε κάποια από τα δικαιώματά μας; Βρίσκεται η δημοκρατία μας πράγματι σε κίνδυνο;

Για να αναλύσουμε τις ακριβείς απειλές κατά της δημοκρατίας, μιλήσαμε με στελέχη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη Μαδρίτη, με οργανώσεις που προσπαθούν να φέρουν την ΕΕ και τις αξίες της πιο κοντά στους νέους, ενώ συμμαθητές μας απάντησαν σε μια έρευνα που ετοιμάσαμε πάνω στο θέμα.

Συζητώντας για όλα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που έχουμε κατακτήσει και το γεγονός ότι ζούμε σε μια κατάσταση συνεχούς εφησυχασμού, συμφωνήσαμε ότι ως κοινωνία μπορεί να θεωρούμε πως οι κατακτήσεις αυτές είναι καθολικές και μόνιμες· ότι δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα για να τις υπερασπιστούμε. Η αλήθεια όμως είναι πως τα δικαιώματα αυτά, που θεωρούμε δεδομένα, μπορούν να ανακληθούν ανά πάσα στιγμή.

Επιπλέον, με την άνοδο του εξτρεμισμού σε σχεδόν κάθε χώρα, αυτή η απειλή φαίνεται πιο κοντινή από ποτέ. Γιατί όμως ανθίζει ξανά ο εξτρεμισμός;

Με την άνοδο του Διαδικτύου, η πρόσβαση της κοινωνίας σε κάθε είδους πληροφορία έχει εκτοξευθεί. Η παραπληροφόρηση, σε συνδυασμό με την αίσθηση ότι η πολιτική τάξη δεν είναι όσο ικανή θα έπρεπε, ότι τα δημόσια χρήματα δεν χρησιμοποιούνται σωστά και την κατάσταση συνεχούς οικονομικής κρίσης στην οποία ζούμε, αφήνει τον μέσο πολίτη με μια αίσθηση δυσαρέσκειας ή δυσπιστίας απέναντι στο υπάρχον σύστημα.

Παρ’ όλα αυτά, δεν δείχνει διατεθειμένος να βρει ή να δημιουργήσει μια «περίπλοκη» λύση. Η δημοκρατία δεν είναι εγγυημένη για πάντα. Ομως, καθώς δεν θέλαμε μόνο να εκφράσουμε τη δική μας άποψη, ρωτήσαμε πάνω από 100 μαθητές διαφορετικών ηλικιών του σχολείου μας πάνω στο θέμα. Τα αποτελέσματα δεν μας εξέπληξαν.

Το 96% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι είναι ευτυχισμένοι ή ευγνώμονες που ζουν σε δημοκρατία. Ωστόσο, λιγότερο από τους μισούς ενδιαφέρονται για την πολιτική και από αυτούς μόλις το 10% θα σκεφτόταν να ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική. Το 70% εξέφρασε την πρόθεση να ψηφίσει όταν φτάσει στην κατάλληλη ηλικία. Επιπλέον, το 55% των μαθητών πιστεύει ότι η δημοκρατία βρίσκεται σε κίνδυνο, αλλά μόνο το 40% θα ήταν διατεθειμένο να κάνει κάτι για να την υπερασπιστεί.

Είναι προφανές λοιπόν ότι υπάρχουν πολλές απειλές για τη δημοκρατία. Το μόνο βέβαιο είναι ότι πρέπει να αναλάβουμε δράση αν θέλουμε να διατηρηθεί το σύστημα που μας παρέχει ειρήνη, σταθερότητα, δικαιώματα και ελευθερίες.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο «Το Βήμα της Ευρώπης» που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 11 Μαΐου 2025.