Δημοκρατία, το μεγάλο θύμα της κρίσης
Ο αμερικανός οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτζ αναλύει τους μηχανισμούς που σε περιόδους ύφεσης εντείνουν τις κοινωνικές ανισότητες και δρουν καταστροφικά για το δημοκρατικό πολίτευμα


ΤΖΟΖΕΦ ΣΤΙΓΚΛΙΤΖ
To τίμημα της ανισότητας
Μετάφραση Νίκος Ρούσσος.
Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2012,
σελ. 493, τιμή 20 ευρώ

Ο Τζόζεφ Στίγκλιτζ έχει πολλές φορές προβλέψει το οικονομικό μέλλον. Σε αυτό το τελευταίο βιβλίο του αναλύει το καθεστώς ανισότητας, που εντείνεται σε περιόδους ύφεσης, και το πώς αυτό δρα καταστροφικά για τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ο Στίγκλιτζ αποδεικνύει με συγκεκριμένα στοιχεία ότι σε φάση ύφεσης οι ανισότητες εντείνονται και οι δύο πόλοι (πλούσιοι – φτωχοί)απομακρύνονται. Στη μελέτη του ο νομπελίστας οικονομολόγος αναφέρεται σε τρεις βασικούς μηχανισμούς που καθορίζουν αυτή την τάση. Ο πρώτος είναι ο μηχανισμός της προσοδοθηρίας –το να πηγαίνουνπόροι σε ανθρώπουςπου δεν τους δικαιούνται. Αναφέρει και παραδείγματα από τη χώρα μας, όπως τα οφέλη που προσπορίζονται τα πολιτικά και επιχειρηματικά τζάκια, τα τραπεζικά και άλλα στελέχη των οποίων οι μισθοί παραμένουν σταθεροί παρά την πτώση της οικονομίας κ.λπ.

Ο δεύτερος μηχανισμός είναι η μετακύλιση του κόστους, σε περίοδο κρίσης, από τους ισχυρούς στους πιο αδύνατους κρίκους της κοινωνίας. Αυτή μπορεί να είναι και ενδοταξική (κλάδοι με ισχυρά συνδικάτα που αμείβονται καλύτερα από άλλους κλάδους με αδύναμα συνδικάτα). Ο τρίτος μηχανισμός είναι ο διεθνής νεοφιλελευθερισμός: περιοχές με ισχυρό πολιτικό και οικονομικόεκτόπισμα επηρεάζουν με τις πρακτικές τους μικρότερες περιοχές του πλανήτη.
Ο Στίγκλιτζ πιστεύει ότι απέναντι σε αυτή την κρίση το πολιτικό σύστημα πρέπει να αντιτάξει μηχανισμούς εποπτείας της αγοράς και να αρνηθεί τη φετιχοποίηση της λιτότητας. Βεβαίως, το βιβλίο του το έγραψε για την αμερικανική οικονομία, οπότε δεν είναι σωστό να γίνονται αυτόματοι παραλληλισμοί. Μπορεί λ.χ. η αμερικανική αγορά να έχει ανάγκη εποπτείας, αλλά η ελληνική θέτει άλλα ζητήματα σε προτεραιότητα.
Επίσης, η κριτική του προς τις αγορές δεν δικαιώνει ούτε τους νεοφιλελεύθερους ούτε τους αριστερούς κρατιστές: ο νομπελίστας αναζητεί απλώς μια εύρυθμη λειτουργία της αγοράς.
Ο Μαρξ ξανάρχεται


TERRY EAGLETON
Γιατί ο Μαρξ είχε δίκιο
Μετάφραση Πέτρος Γεωργίου.
Εκδόσεις Πατάκη, 2012,
σελ. 329, τιμή 15,50 ευρώ

Είναι ο καπιταλισμός ένα φυσικό σύστημα όπως ο αέρας που αναπνέουμε ή ένα σχετικά πρόσφατο ιστορικό φαινόμενο που μπορεί να αντικατασταθεί από ένα άλλο, φιλολαϊκό; Ο βρετανός καθηγητής Πολιτισμικής Θεωρίας και κριτικός λογοτεχνίας Τέρι Ιγκλετον πιστεύει ότι ο μαρξισμός μπορεί να δώσει απαντήσεις για το σύστημα που θα διαδεχθεί τον καπιταλισμό και απαντά σε δέκα επικρίσεις της μαρξιστικής θεωρίας, προσπαθώντας να βγάλει τον όγκο της λάσπης που έχει επικαθήσει πάνω της. Αν και αναφέρει ότι δεν συμφωνεί με όλες τις θεωρίες του Μαρξ, σημειώνει ότι οι βασικές αρχές του –η ταξική πάλη, η σοσιαλιστική οικονομία, η επανάσταση –ισχύουν και σήμερα, ενώ απαντά στο ερώτημα γιατί ο μαρξισμός δεν είναι θεολογία, αλλά και στο γιατί μπορεί να αναπτυχθεί υπό καθεστώς δημοκρατίας. Πολλά από τα επιχειρήματά του είναι άξια προσοχής.

Η βίβλος της Μάγκι


MILTON FRIEDMAN
Καπιταλισμός και ελευθερία
Μετάφραση Γιώργος Καράμπελας.
Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2012,
σελ. 284, τιμή 13 ευρώ

Οταν κυκλοφόρησε αυτό το βιβλίο, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, πέρασε απαρατήρητο. Οι αλλαγές της επόμενης δεκαετίας, η πτώση του υπαρκτού και η αποτυχία της σοσιαλδημοκρατίας στη Βρετανία έκαναν το όραμα του νεοφιλελευθερισμού να ανατέλλει και το βιβλίο του Φρίντμαν να γίνεται η Βίβλος του. Ο Φρίντμαν υποστηρίζει ότι η αγορά πρέπει να έχει πλήρη ελευθερία από κυβερνητικές παρεμβάσεις και πολιτικά συστήματα. Οι απόψεις του έγιναν πράξη από τη Μάργκαρετ Θάτσερ και τον Ρόναλντ Ρίγκαν και επηρέασαν εκπροσώπους διαφόρων πολιτικών χώρων.

Οικονομικό εγχειρίδιο


TIM HARFORD
Τα κρυμμένα μυστικά της οικονομίας
Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2012,
σελ. 472, τιμή 17,50 ευρώ

Το μπεστ σέλερ των «Sunday Times» φιλοδοξεί να δώσει απαντήσεις σε μια σειρά ερωτημάτων που σχετίζονται με την οικονομία και απασχολούν όλους εκείνους που έχουν μικρή σχέση με την επιστήμη των οικονομικών. Επικεντρώνεται σε θεμελιώδη ζητήματα, όπως είναι η καταπολέμηση της διαφθοράς, το πρόβλημα της γραφειοκρατίας, ο συντεχνιακός συνδικαλισμός, η δύναμη των ολιγοπωλίων κ.λπ. Ακόμη, αναλύει το πώς μια διακυβέρνηση μπορεί μέσα από τη διαφάνεια και τους διαρκείς ελέγχους να εξασφαλίσει την οικονομική ευημερία των πολιτών της. Ενα βιβλίο που αποκαλύπτει τα παρασκήνια της οικονομίας και φανερώνει αλήθειες τις οποίες ορισμένοι προσπαθούν να αποσιωπήσουν.

Η Ελλάδα στο ΔΝΤ


ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ
Το άγνωστο παρασκήνιο της προσφυγής στο ΔΝΤ
Εκδόσεις Λιβάνη, 2012,
σελ. 384, τιμή 16,50 ευρώ

Ενα βιβλίο που προκάλεσε μεγάλο θόρυβο, καθώς ο συγγραφέας, από τη θέση του στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο από τον Μάρτιο ως τον Δεκέμβριο του 2011, καταγράφει τα γεγονότα που οδήγησαν τη χώρα μας στο μνημόνιο και διατυπώνει επικρίσεις για τους χειρισμούς, το 2009, της τότε κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ήταν από τότε γνωστό στους κύκλους του ΔΝΤ ότι το μνημόνιο δεν θα μας έβγαζε από την κρίση, αλλά αντιθέτως, θα βύθιζε τη χώρα σε νέα ύφεση. Οι θέσεις του Παναγιώτη Ρουμελιώτη αμφισβητήθηκαν και θεωρήθηκαν «εκ των υστέρων προφητεία».

Σχέδια εξόδου


ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΡΑΓΑΣΑΚΗΣ
Ποια έξοδος; Από ποια κρίση; Με ποιες δυνάμεις;
Εκδόσεις Ταξιδευτής, 2012,
σελ. 585, τιμή 20 ευρώ

Συλλογή άρθρων του Γιάννη Δραγασάκη με κεντρικό άξονα το κομβικό ζήτημα των προτάσεων της Αριστεράς για την κρίση. Ο συγγραφέας καταγίνεται με τα κρίσιμα ζητήματα που θα απασχολήσουν πιθανόν την Αριστερά αν πάρει την εξουσία, όπως με ποιες κοινωνικές δυνάμεις, ποιους πόρους και ποιους συμμάχους. Μια προσπάθεια να σχηματιστεί ένα σχέδιο που θα εκφράζει αυτές τις ανάγκες και θα συζητά για τον ρόλο του κράτους, των δημόσιων πολιτικών, του ιδιωτικού τομέα, των συνεταιρισμών και του ξένου κεφαλαίου.

Οικολογία και κατανάλωση


ΦΡΕΝΤ ΠΗΡΣ
Η εξομολόγηση ενός οικολόγου
Εκδόσεις Τερζόπουλος, 2012,
σελ. 282, τιμή 14,90 ευρώ

Η οικολογία έχει καταγραφεί ως μια «θεάρεστη» αντίληψη και στάση ζωής. Πολλοί έχουν γίνει όψιμα οικολόγοι και άλλοι διακινούν ιδέες οι οποίες δεν ξέρουμε κατά πόσο ανταποκρίνονται στην αλήθεια. Ο συγγραφέας προσπαθεί να ξεδιαλύνει τις γκρίζες ζώνες της οικολογίας. Στόχος του είναι να βοηθήσει τον καταναλωτή να επιλέγει σωστά. Για παράδειγμα, να γνωρίζει πόσο θα επηρεάσει τους φτωχούς αγρότες της Κένυας που καλλιεργούν φασόλια το αν ο ίδιος σταματήσει να τα αγοράζει. ‘Η ότι, αν αγοράζει κινητό, πιθανόν έτσι να ενισχύει έναν αφρικανό πολέμαρχο ο οποίος αναγκάζει παιδιά-στρατιώτες να δουλεύουν στα ορυχεία.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ