Πολυτελή θέρετρα δίπλα στη θάλασσα. Σιδηρόδρομοι υψηλής ταχύτητας. Έξυπνα δίκτυα βελτιστοποιημένα με τεχνητή νοημοσύνη. Καλώς ήρθατε στο «Project Sunrise», το σχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ προς ξένες κυβερνήσεις και επενδυτές για να μετατρέψει τα ερείπια της Γάζας σε έναν φουτουριστικό παραθαλάσσιο προορισμό.

Μια ομάδα με επικεφαλής τον γαμπρό του Προέδρου Τραμπ, Τζάρετ Κούσνερ, και τον απεσταλμένο για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, δύο κορυφαίους βοηθούς του Λευκού Οίκου, ανέπτυξε ένα προσχέδιο πρότασης για τη μετατροπή της βομβαρδισμένης ενκλάβης σε μια λαμπερή μητρόπολη. Σε 32 σελίδες διαφανειών PowerPoint, γεμάτες με εικόνες από παράκτια ουρανοξύστες, μαζί με διαγράμματα και πίνακες κόστους, το σχέδιο περιγράφει τα βήματα που πρέπει να γίνουν για να μεταφερθούν οι κάτοικοι της Γάζας από σκηνές σε ρετιρέ και από τη φτώχεια στην ευημερία.

Η παρουσίαση φέρει την ένδειξη «ευαίσθητη αλλά μη ταξινομημένη» και δεν αναλύει λεπτομερώς ποιες χώρες ή εταιρείες θα χρηματοδοτήσουν την ανοικοδόμηση της Γάζας. Ούτε προσδιορίζει πού ακριβώς θα ζήσουν τα 2 εκατομμύρια εκτοπισμένων Παλαιστινίων κατά τη διάρκεια της ανοικοδόμησης. Οι ΗΠΑ έχουν δείξει τις διαφάνειες σε υποψήφιες χώρες δωρητές, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένων των πλούσιων βασιλείων του Κόλπου, της Τουρκίας και της Αιγύπτου.

Ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι που έχουν εξετάσει το σχέδιο έχουν σοβαρές αμφιβολίες για το πόσο ρεαλιστικό είναι. Είναι σκεπτικοί ως προς το αν η Χαμάς θα συμφωνήσει να αφοπλιστεί, ώστε το σχέδιο να τεθεί σε εφαρμογή, και ακόμη και αν αυτό συμβεί, αν οι ΗΠΑ θα καταφέρουν να πείσουν τις πλούσιες χώρες να χρηματοδοτήσουν τη μετατροπή ενός επικίνδυνου μεταπολεμικού περιβάλλοντος σε ένα αστικό τοπίο υψηλής τεχνολογίας.

Άλλοι πιστεύουν ότι προσφέρει την πιο λεπτομερή και αισιόδοξη εικόνα μέχρι στιγμής για το πώς θα μπορούσε να είναι η Γάζα αν η Χαμάς κατέθετε τα όπλα και γύριζε σελίδα σε δεκαετίες σύγκρουσης.

«Μπορούν να φτιάξουν όσες διαφάνειες θέλουν», είπε ο Στίβεν Κουκ, ανώτερος ερευνητής για τη Μέση Ανατολή στο think tank Council on Foreign Relations, ο οποίος μόλις ταξίδεψε στο Ισραήλ αλλά δεν είδε το σχέδιο. «Κανείς στο Ισραήλ δεν πιστεύει ότι θα ξεπεράσουν την τρέχουσα κατάσταση και όλοι είναι εντάξει με αυτό».

«Τίποτα δεν θα συμβεί μέχρι η Χαμάς να αποστρατιωτικοποιηθεί. Η Χαμάς δεν θα αποστρατιωτικοποιηθεί, οπότε τίποτα δεν θα συμβεί», είπε.

Πάνω από 112 δισ. το κόστος του σχεδίου

Ζητώντας σχόλιο, ένας εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου είπε ότι ο Τραμπ συνεχίζει να παρακολουθεί τη Γάζα και το ειρηνευτικό σχέδιο. «Η κυβέρνηση Τραμπ θα συνεχίσει να συνεργάζεται επιμελώς με τους εταίρους μας για να διατηρήσει μια διαρκή ειρήνη και να θέσει τις βάσεις για μια ειρηνική και ευημερούσα Γάζα».

Σύμφωνα με το σχέδιο, το έργο θα κοστίσει συνολικά 112,1 δισεκατομμύρια δολάρια σε 10 χρόνια, αν και οι ΗΠΑ θα δεσμευτούν να αποτελέσουν «άγκυρα» υποστηρίζοντας σχεδόν 60 δισεκατομμύρια δολάρια σε επιχορηγήσεις και εγγυήσεις για το χρέος για «όλα τα προβλεπόμενα έργα» κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η Γάζα θα μπορούσε τότε να αυτοχρηματοδοτήσει πολλά έργα κατά τα επόμενα έτη του σχεδίου, σύμφωνα με την πρόταση, και τελικά να αποπληρώσει το χρέος της, καθώς οι βελτιώσεις θα τροφοδοτήσουν την τοπική βιομηχανία και την ευρύτερη οικονομία.

Ο Κούσνερ, ο Γουίτκοφ, ο ανώτερος σύμβουλος του Λευκού Οίκου Τζος Γκρούενμπαουμ και άλλοι Αμερικανοί αξιωματούχοι συνέταξαν την πρόταση τα τελευταία 45 ημέρες, ανέφεραν αξιωματούχοι, προσθέτοντας ότι έλαβαν πληροφορίες από Ισραηλινούς αξιωματούχους, άτομα του ιδιωτικού τομέα και εργολάβους. Εάν το έργο προχωρήσει, σχεδιάζουν να ενημερώνουν και να αναθεωρούν τα στοιχεία περίπου κάθε δύο χρόνια, καθώς αυτό εξελίσσεται, ανέφεραν αξιωματούχοι.

Οι υποστηρικτές του έργου επιμένουν ότι το να αφήσουν τη Γάζα να παραμείνει ανεπτυγμένη και να επιτρέψουν την επιδείνωση της ανθρωπιστικής κρίσης είναι μια πολύ χειρότερη εναλλακτική λύση, προσθέτοντας ότι είναι καλύτερο να υλοποιηθεί το όραμα του Τραμπ να μετατρέψει τη Γάζα στη «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής».

Το μπαλάκι στη Χαμάς

Τα εμπόδια για την ανάπτυξη της περιοχής είναι τεράστια. Μετά από χιλιάδες ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα κατά τη διάρκεια του διετούς πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, περίπου 10.000 πτώματα βρίσκονται κάτω από 68 εκατομμύρια τόνους ερειπίων, σύμφωνα με εκτιμήσεις αξιωματούχων. Το έδαφος είναι τοξικό και γεμάτο με βόμβες που δεν έχουν εκραγεί. Οι μαχητές της Χαμάς παραμένουν οχυρωμένοι.

Η πρόταση αναγνωρίζει στη δεύτερη σελίδα, με έντονα κόκκινα γράμματα, ότι η ανοικοδόμηση της Γάζας εξαρτάται από τη Χαμάς «να αποστρατιωτικοποιήσει και να αποσύρει όλα τα όπλα και τους τούνελ».

Εάν οι συνθήκες ασφαλείας το επιτρέψουν, οι αξιωματούχοι του Τραμπ δήλωσαν ότι θα μπορούσαν να θέσουν το σχέδιο σε εφαρμογή σε δύο μήνες.

«Δεν θα πείσετε κανέναν να επενδύσει χρήματα στη Γάζα αν πιστεύουν ότι σε δύο ή τρία χρόνια θα ξεσπάσει ένας άλλος πόλεμος», δήλωσε την Παρασκευή ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο σχετικά με τη γενική κατάσταση στην περιοχή.

«Είμαστε πολύ αισιόδοξοι ότι θα βρούμε δωρητές για την προσπάθεια ανασυγκρότησης και για όλη την ανθρωπιστική βοήθεια μακροπρόθεσμα», δήλωσε ο Ρούμπιο.

Οι Κούσνερ, Γουίτκοφ και Γκρουνμπάουν συναντήθηκαν με αξιωματούχους από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Τουρκία και το Κατάρ στο Μαϊάμι την Παρασκευή για να συζητήσουν τις εξελίξεις στη Γάζα, σύμφωνα με αξιωματούχους.

Ένας οδικός χάρτης διάρκειας άνω των 20 ετών δείχνει ότι η προσπάθεια ξεκινά με την απομάκρυνση των κατεστραμμένων κτιρίων, των μη εκραγέντων πυρομαχικών και των τούνελ της Χαμάς, ενώ στους κατοίκους παρέχονται προσωρινά καταλύματα, νοσοκομεία πεδίου και κινητές κλινικές. Μόλις ολοκληρωθεί η απομάκρυνση, θα ξεκινήσει η κατασκευή μόνιμων κατοικιών, ιατρικών εγκαταστάσεων, σχολείων και θρησκευτικών χώρων. Θα ασφαλτοστρωθούν δρόμοι, θα συνδεθούν ηλεκτροφόρα καλώδια, θα φυτευτούν καλλιέργειες. Μόνο μετά από αυτό θα πραγματοποιηθούν οι μακροπρόθεσμοι στόχοι για πολυτελείς παραθαλάσσιες ιδιοκτησίες και σύγχρονους συγκοινωνιακούς κόμβους.

Οι τέσσερις φάσεις του σχεδίου

Η ανοικοδόμηση θα προχωρήσει σε τέσσερις φάσεις, ξεκινώντας από το νότο με τη Ράφα και το Χαν Γιούνις, προτού προχωρήσει βόρεια προς τα «κεντρικά στρατόπεδα» και, τέλος, την πρωτεύουσα Γάζα.

Μια διαφάνεια, με τίτλο «Νέα Ράφα», την παρουσιάζει ως «έδρα της διακυβέρνησης» της Γάζας και τόπο διαμονής για περισσότερους από 500.000 κατοίκους. Αυτοί θα ζουν σε μια πόλη με περισσότερες από 100.000 κατοικίες, 200 ή περισσότερες σχολές, περισσότερες από 75 ιατρικές εγκαταστάσεις και 180 τζαμιά και πολιτιστικά κέντρα.

Το σχέδιο εκτιμά ότι το συνολικό κόστος θα ανέλθει σε 112,1 δισεκατομμύρια δολάρια, συμπεριλαμβανομένων των μισθών του δημόσιου τομέα, κατά τη διάρκεια αυτών των 10 ετών, με μεγάλο μέρος του ποσού να διατίθεται αρχικά για ανθρωπιστικές ανάγκες. Λίγο λιγότερο από 60 δισεκατομμύρια δολάρια θα χρηματοδοτηθούν από επιχορηγήσεις (41,9 δισεκατομμύρια δολάρια) και νέο χρέος (15,2 δισεκατομμύρια δολάρια) κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, με τις ΗΠΑ να προσφέρουν να «στερεώσουν» το 20% ή περισσότερο της υποστήριξης. Η Παγκόσμια Τράπεζα θα διαδραματίσει επίσης χρηματοδοτικό ρόλο.

Ο ρόλος της Affinity του Κούσνερ

Τα έξοδα προβλέπεται να μειωθούν καθώς η Γάζα θα αρχίσει να αποφέρει κέρδη κατά τη δεύτερη δεκαετία του σχεδίου. Η πρόταση προβλέπει την αξιοποίηση του 70% της ακτογραμμής της Γάζας από το 10ο έτος και εκτιμά ότι η λαμπερή ριβιέρα θα μπορούσε να αποφέρει μακροπρόθεσμα επενδυτικές αποδόσεις άνω των 55 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Πριν ασχοληθεί με την πολιτική, ο Κούσνερ έκανε καριέρα στον τομέα των εμπορικών ακινήτων, βοηθώντας στη διαχείριση του οικογενειακού κτηματολογικού αυτοκρατορικού. Αν και συνέβαλε στη διαμεσολάβηση των Συμφωνιών του Αβραάμ μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών χωρών κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την κλίμακα ή την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος που διαμορφώνεται στη Γάζα.

Από την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο το 2021, ο Κούσνερ έχει επανατοποθετηθεί ως επενδυτής σε ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων. Ίδρυσε την Affinity Partners, μια εταιρεία ιδιωτικών κεφαλαίων με έδρα το Μαϊάμι, η οποία έχει συγκεντρώσει περισσότερα από 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από κρατικά επενδυτικά ταμεία της Μέσης Ανατολής.

Η Affinity έχει αποκτήσει συμμετοχές σε τομείς όπως η τεχνολογία, οι υποδομές, η ενέργεια και η διαχείριση περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων επενδύσεων σε εταιρείες όπως μια ισραηλινή ασφαλιστική και εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, καθώς και τεχνολογικές επιχειρήσεις στις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή.

Ο Κούσνερ έχει επίσης εμπλακεί σε άλλα έργα ακίνητης περιουσίας από τότε που έφυγε από τον Λευκό Οίκο. Έχει αναλάβει την ανάπτυξη ενός πολυτελούς θέρετρου υψηλού προφίλ στο νησί Σαζάν της Αλβανίας, με στόχο να το μετατρέψει σε έναν εμβληματικό προορισμό της Μεσογείου.

Στη Μέση Ανατολή, η έναρξη του Project Sunrise θα έρθει μόνο προς το τέλος μιας μακράς και εύθραυστης ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.

Πού βρισκόμαστε σήμερα

Ένα σχέδιο τριών φάσεων βρίσκεται ακόμα στη «Φάση 1», καθώς η Χαμάς δεν έχει παραδώσει ακόμα τον τελευταίο όμηρό της, τη σορό του Ran Gvili. Αν αυτό συμβεί, οι ισραηλινές δυνάμεις θα μπορούν να ξεκινήσουν την αποχώρησή τους από τη Γάζα στη «Φάση 2», καθώς η Χαμάς θα καταθέσει τα όπλα της, δεσμευόμενη να μην επιδιώξει ξανά την εξουσία στην περιοχή. Μόνο τότε, όταν η Γάζα δεν θα φιλοξενεί πλέον μαχητές της Χαμάς ούτε θα είναι κατεχόμενη από τις ισραηλινές δυνάμεις, θα μπορεί να ξεκινήσει η πολυετής ανοικοδόμηση στη «Φάση 3».

Οι ΗΠΑ έχουν εξετάσει και άλλες παρόμοιες προτάσεις για τη Γάζα, συμπεριλαμβανομένης μιας που ονομάζεται «Gaza Reconstitution, Economic Acceleration and Transformation Trust» (Ταμείο Ανασυγκρότησης, Οικονομικής Επιτάχυνσης και Μετασχηματισμού της Γάζας) ή «The GREAT Trust». Σύμφωνα με την πρόταση αυτή, η περιοχή θα μετατραπεί σε μια μεγαλούπολη υψηλής τεχνολογίας, τροφοδοτούμενη από τεχνητή νοημοσύνη, την οποία οι ΗΠΑ θα βοηθήσουν αρχικά να διοικήσουν, ενώ οι Παλαιστίνιοι θα μπορούν να μετεγκατασταθούν εθελοντικά.

Ωστόσο, το σχέδιο αυτό, το οποίο δημοσίευσε για πρώτη φορά η Washington Post τον Σεπτέμβριο, εκπονήθηκε από Ισραηλινούς που υποστηρίζουν ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο διανομής βοήθειας στη Γάζα, ενώ ο οικονομικός σχεδιασμός έγινε από μια ομάδα της Boston Consulting Group. Δημιουργήθηκε πριν από την κατάπαυση του πυρός τον Οκτώβριο μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.

Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι το «Project Sunrise» δείχνει ότι η κυβέρνηση ασχολείται πλέον άμεσα με την οικοδόμηση του κράτους στη Γάζα, ακόμη και αν οι ανώτεροι σύμβουλοι του Τραμπ απορρίπτουν αυτόν τον χαρακτηρισμό.

«Αν πεις κάτι αρκετά συχνά, οι άνθρωποι θα το πιστέψουν, οπότε αν λένε ότι δεν ασχολούνται με την οικοδόμηση του κράτους, ελπίζουν ότι οι άνθρωποι θα το πιστέψουν», είπε ο Κουκ, ανώτερος ερευνητής του CFR. «Αλλά ασχολούνται με την οικοδόμηση του κράτους».