Κίνηση ανάγκης λόγω ελλείψεων, «χάρη» προς δύο «φίλους» για την άρση ενός αδιεξόδου που χρονίζει ή και τα δύο; Ο τρόπος με τον οποίο κανείς μπορεί να ερμηνεύσει το αίτημα που φέρεται να έχει καταθέσει η Ρωσία προς την Τουρκία για επαναγορά των δύο συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας S-400, δεν έχει και τόση σημασία πρακτικά, όμως η ανάλυση της κίνησης -αν αυτή επιβεβαιωθεί- θα επηρεάσει μια σειρά από αποφάσεις και θα φέρει εξελίξεις.
Το ιστορικό των S-400
Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με πολλά τουρκικά μέσα ενημέρωσης, η ρωσική πλευρά φέρεται να κατέθεσε το αίτημα επαναγοράς των S-400 από την Άγκυρα, εξαιτίας κενών που έχουν προκύψει στην αντιαεροπορική της άμυνας. Οι δύο πλευρές είχαν υπογράψει την συμφωνία αγοράς των δύο συστημάτων το 2017 έναντι 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων και αυτά παραδόθηκαν στην χώρα το 2019, παρά τις έντονες αντιδράσεις του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ στο ενδιάμεσο.
Τις προειδοποιήσεις της Ουάσινγκτον εναντίον της παραγγελίας, είχε επανηλειμμένα τότε απορρίψει ο ίδιος ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υποστηρίζοντας ότι η αγορά αυτή ήταν αναγκαία για την Άγκυρα καθώς οι ΗΠΑ απέφευγαν να δώσουν στην Τουρκία συστήματα Patriot. Τελικά μετά την παράδοση τους, οι ΗΠΑ έλαβαν μέτρα κατά της Τουρκίας με βάση το Άρθρο 231 του Νόμου για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων (CAATSA) πετώντας ουσιαστικά την χώρα εκτός του προγράμματος ανάπτυξης των μαχητικών F-35.
Τι έχει αλλάξει στην Τουρκία
Με την Τουρκία να έχει πλέον επενδύσει σημαντικά στην δική της αμυντική βιομηχανία και ενώ έχει παρουσιάσει το δικό της αντιαεροπορικό σύστημα, τον Ατσάλινο Θόλο (Steel Dome), οι S-400 που όχι μόνο αγοράστηκαν και πέταξαν έξω την χώρα από τα F-35, αλλά και δεν αναπτύχθηκαν ποτέ στο πεδίο, ούτε χρησιμοποιήθηκαν, αποτελούν μάλλον βάρος (κόστος συντήρησης κλπ) παρά ένα στοιχείο θετικό για το οπλοστάσιο της Τουρκίας.
Όλοι κερδίζουν
Για όλους τους παραπάνω λόγους, αλλά και συνυπολογίζοντας ότι η Ρωσία δέχεται πολύ συχνά επιθέσεις στο έδαφος της από ουκρανικά drones ή πυραύλους, δεν είναι απίθανο οι δύο πλευρές να εκτίμησαν ότι η συγκυρία για την επαναγορά τους είναι κρίσιμη και για την Μόσχα, αλλά και για την Άγκυρα.
Παρά το γεγονός ότι το ρωσικό αίτημα δεν είναι επίσημα επιβεβαιωμένο από καμία από τις πλευρές και οι λεπτομέρειες της πρότασης (όπως επί παραδείγματι το κόστος) δεν έχουν γίνει γνωστές, το να «ξεφορτωθεί» τους S-400 η Άγκυρα, θα της δώσει σημαντική διαπραγματευτική ισχύ απέναντι στις ΗΠΑ και θα την βάλει σε τροχιά να βγει από τις αμερικανικές κυρώσεις με βάση το CATSAA. Εξάλλου οι ΗΠΑ εδώ και καιρό πιέζουν την Τουρκία να δώσει τους S-400.
Επί των ημερών του Τζο Μπάιντεν πίεζαν την Άγκυρα να μεταφέρει τα δύο συστήματα που διαθέτει στην Ουκρανία, ενώ από την πλευρά της η τουρκική πλευρά είχε αφήσει να εννοηθεί ότι εξέταζε το ενδεχόμενο να τα πουλήσει στο Πακιστάν ή την Ινδία ακριβώς γιατί θεωρούσε ότι κάτι τέτοιο θα βελτιώσει τις σχέσεις της με την Ουάσινγκτον και θα την ξαναβάλει στο πρόγραμμα των F-35.
