Την ετήσια ομιλία της για την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώπιον της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα εκφωνήσει σήμερα στο Στρασβούργο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Για την φον ντερ Λάιεν αυτή θα είναι η πέμπτη φορά που θα κληθεί να παρουσιάσει τα πεπραγμένα και τους στόχους της επιτροπής στους εκλεγμένους αντιπροσώπους τον Ευρωπαίων πολιτών και παράλληλα η πρώτη μετά την περυσινή επανεκλογή της στη θέση της επικεφαλής της Κομισιόν.

Τι αναμένεται να περιλαμβάνει η ομιλία

Η ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης (SOTEU) είθισται να αφορά την παρουσίαση των προτεραιοτήτων για την προσεχή χρονιά, έναν απολογισμό των πεπραγμένων της Κομισιόν για την χρονιά που πέρασε αλλά και την εξαγγελία νέων πρωτοβουλιών.

Η SOTEU είναι άλλωστε πολλά περισσότερα από μια ομιλία, καθώς αποτελεί σημαντική στιγμή λογοδοσίας, ένας ανοιχτός διάλογος για το πού βρίσκεται και προς τα πού κατευθύνεται η Ευρώπη. Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει το γεγονός ότι μετά την ομιλία ακολουθεί συζήτηση με τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Σημαντικό κομμάτι της φετινής ομιλίας φαίνεται πως θα αποτελέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλά και η ύψιστη προτεραιότητα που έχει θέση η Ένωση για τον επανεξοπλισμό της, το Rearm Europe.

Επιπλέον, σχεδόν βέβαιο θεωρείται πως η κ. φον ντερ Λάιεν θα αναφερθεί στο ζήτημα της ενίσχυσης της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας της Ένωσης.

Έκθεση Ντράγκι

Όσον αφορά το τελευταίο ζήτημα, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται να δούμε εάν η πρόεδρος της Κομισιόν θα αναφερθεί στο σχέδιο Ντράγκι για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και το εάν και σε ποιο βαθμό θα υιοθετήσει τις προτάσεις του για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Υπενθυμίζεται ότι ηΈκθεση Ντράγκι του Σεπτεμβρίου του 2024 λειτούργησε ως τη βάση της Πυξίδας Ανταγωνιστικότητας, η οποία δημοσιεύτηκε στα τέλη του Ιανουαρίου του 2025. Εν ολίγοις, η Πυξίδα καθορίζει τον τρόπο με τον οποίον η Ένωση θα καταφέρει να ενισχύσει την καινοτομία, να στραφεί προς μία πιο καθαρή και οικονομικά προσιτή ενέργεια, και να διαφοροποιήσει τις αλυσίδες εφοδιασμού της.

Σε αυτή την κατεύθυνση, η Επιτροπή έχει δημοσιεύσει ένα πλήθος στρατηγικών και άλλων εγγράφων (π.χ. τη Συμφωνία για καθαρή βιομηχανία το Φεβρουάριο, τη Στρατηγική για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και την επέκτασή τους και τη Στρατηγική για την Ενιαία Αγορά τον Μάιο και τη Στρατηγική για την Κβαντική Ευρώπη τον Ιούλιο).

Ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια

Όπως προαναφέρθηκε, σημαντικό κομμάτι της ομιλίας αναμένεται να είναι αφιερωμένο, εξαιτίας σε πολύ μεγάλο βαθμό των γεωπολιτικών εξελίξεων της τελευταίας περιόδου, στην Άμυνα και την Ασφάλεια. Κατά την τελευταία χρονιά, άλλωστε, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ίδρυσε το χαρτοφυλάκιο του Επιτρόπου Άμυνας και Διαστήματος για να αναδείξει τη σημασία που δίνει στους συγκεκριμένους τομείς, ενώ λίγους μήνες αργότερα η Επιτροπή παρουσίασε τη Λευκή Βίβλο για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας και το σχέδιο ReArm Europe που παρέχει 800 δις. Ευρώ στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής ετοιμότητας.

Στήριξη των ανθρώπων και των κοινωνιών

Ένας άλλος τομέας τον οποίον αναμένεται να θίξει η κ. φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της είναι εκείνος του κόστους ζωής και των κοινωνικών ανισοτήτων που έχουν επηρεάσει αρνητικά τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής και την καθημερινότητα των ευρωπαίων πολιτών τα τελευταία χρόνια. Ζητήματα όπως το πολύ μεγάλο κόστος της στέγασης δημιουργούν τεράστια προβλήματα, με δημογραφικές, μεταξύ άλλων προεκτάσεις, με την κ. φον ντερ Λάιεν να θεωρείται πολύ πιθανό πως θα αναφερθεί σε σχετικές πρωτοβουλίες της επιτροπής, οι οποίες στόχο θα έχουν τη στήριξη της κοινωνίας.

Προστασία της δημοκρατίας

Επίσης, την ώρα που η ακροδεξιά ανεβαίνει σε πολλά μέρη της Γηραιάς Ηπείρου, ενώ ακόμα και σε κάποια κράτη-μέλη της Ένωσης, όπως η Ουγγαρία, υπάρχουν σοβαρές ενστάσεις σχετικά με τη λειτουργία του Κράτους Δικαίου, η πρόεδρος της Κομισιόν αναμένεται να αναφερθεί και στις ενέργειες που σκοπεύει να κάνει η Επιτροπή με σκοπό την προστασία της Δημοκρατίας σε όλα τα κράτη-μέλη και στην προάσπιση των ευρωπαϊκών αξιών της φιλελεύθερης Δημοκρατίας.

Η δυσαρέσκεια και οι ενστάσεις για τη συμφωνία με τις ΗΠΑ

Πέραν όμως του περιεχομένου της ομιλίας, είναι χρήσιμο να αναφερθούμε και στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα της αυριανής ομιλίας, καθώς δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι η συμφωνία την οποία υπέγραψε πρόσφατα η φον ντερ Λάιεν με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ για τους δασμούς, είναι «ταπεινωτική» για την ΕΕ και δεν προασπίζει τα συμφέροντα της.

Η δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου άλλωστε, οι Σοσιαλιστές, δήλωσαν ότι δεν θα στηρίξουν τη συμφωνία στη σχετική ψηφοφορία, μία στάση η οποία, αν την κρατήσουν μέχρι τέλους, είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσει πρόβλημα στην επικύρωσή της.