«Οι επόμενες ημέρες θα είναι πολύ τεταμένες στην Τουρκία, με πιθανές αναταραχές στους δρόμους, όπως συνέβη στη Βουλή. Ο στόχος του προέδρου Ερντογάν για νέο Σύνταγμα, υπό τις νέες συνθήκες, δεν θα έχει καμία υποστήριξη από τους Κούρδους», προβλέπει, μιλώντας στο Βήμα, ο τούρκος αναλυτής και ακαδημαϊκός, Ντοάν Τιλίτς.

Μια ημέρα νωρίτερα (5/6), η τουρκική Εθνοσυνέλευση μετατράπηκε ακόμη μια φορά σε ρινγκ, όταν βουλευτές του Κόμματος Δημοκρατίας και Ισότητας των Λαών (DEM), μετεξέλιξης του φιλοκουρδικού HDP, διαμαρτυρήθηκαν ενώπιον της έδρας, φέροντας πλακάτ, για την καθαίρεση του εκλεγμένου με το DEM δημάρχου του Χακάρι, Μεχμέτ Ακίς, ο οποίος, δυο μήνες μετά την εκλογή του, συνελήφθη κατηγορούμενος για συμμετοχή στο PKK. Αμέσως βουλευτές του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) αντέδρασαν, χειροδικώντας και καταστρέφοντας τα πλακάτ.

Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί επί μία δεκαετία και πλέον να αλλάξει το Σύνταγμα της χώρας που ισχύει από το 1982 (και είναι προϊόν της στρατιωτικής χούντας του Εβρέν). Έκτοτε έχουν πραγματοποιηθεί 20 συνταγματικές τροποποιήσεις – με κυριότερη εκείνη του 2017 που αντικατέστησε το κοινοβουλευτικό σύστημα με προεδρικό – αλλά ο τούρκος πρόεδρος πλέον επιθυμεί αλλαγή του Συντάγματος. Για να την πετύχει, πρέπει 400 βουλευτές (επί συνόλου 600) να επικυρώσουν το νέο σχέδιο Συντάγματος με την ψήφο τους στη Βουλή. Αν το ψηφίσουν τουλάχιστον 360 βουλευτές, το σχέδιο Συντάγματος θα κριθεί σε δημοψήφισμα από τον τουρκικό λαό.

«Είναι πιθανό ο Ερντογάν να θέλει να δημιουργήσει περισσότερες εντάσεις»

«Φαίνεται ότι η κυβέρνηση δεν έχει πάρει μάθημα από τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Παραβιάζει κατάφωρα το Σύνταγμα και τους ισχύοντες νόμους, αγνοώντας τη βούληση του λαού, διορίζοντας διαχειριστές από το παρελθόν στη θέση των νομίμως εκλεγμένων και συνεχίζοντας τη φασιστική συμμαχία με τον Μπαχτσελί» είναι το σχόλιο που κάνει στο Βήμα ο Σεζάι Τεμελί, ένας εκ των βουλευτών του Κόμματος Δημοκρατίας και Ισότητας των Λαών και πρώην συμπρόεδρος του HDP, που βρέθηκε αναπάντεχα σε θέση επιτιθέμενου στην Εθνοσυνέλευση. Επισημαίνοντας ωστόσο μια ουσιαστική διαφορά από το παρελθόν: «Η αντιπολίτευση (το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα – CHP) πλέον δεν σιωπά. Μας δείχνει αλληλεγγύη».

«Η τουρκική πολιτική διολισθαίνει ξανά στη σφαίρα της αβεβαιότητας», προσθέτει ο Τεμελί. «Υπάρχουν “ρωγμές” στο ΑΚΡ και μεγάλη κοινωνική αντίδραση κατά της κυβέρνησης, ειδικά λόγω της οικονομικής κρίσης». «Η κυβέρνηση του ΑΚΡ, με την καθαίρεση του εκλεγμένου δημάρχου, καταρχάς επιδιώκει να εδραιώσει τη συμμαχία της με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Μπαχτσελί», είναι η ερμηνεία που δίνει για τις εξελίξεις, μιλώντας στο Βήμα, ο αντιπρόεδρος του CHP, Ιλχάν Ουζγκέλ. «Επιπλέον, η κυβέρνηση ασκεί πίεση στο κόμμα DEM, δείχνοντας ότι έχει ακόμη και τη δύναμη και τη βούληση να απομακρύνει οποιοδήποτε μέλος του ανά πάσα στιγμή».

Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, CHP, ο μεγάλος θριαμβευτής των πρόσφατων αυτοδιοικητικών εκλογών, που αμέσως μετά την απομάκρυνση του δημάρχου του Χακάρι (στη νοτιοανατολική Τουρκία) «έστειλε ομάδα δικηγόρων, ορισμένοι εκ των οποίων βουλευτές του», (καθώς «πρόκειται για ζήτημα κράτους δικαίου, πέρα από προσωπικότητες και πολιτικά κόμματα»), αυτή τη στιγμή «πιέζει για αποκλιμάκωση και ομαλοποίηση του πολωμένου τουρκικού πολιτικού συστήματος», υπογραμμίζει ο αντιπρόεδρος του CHP. Σε αυτή τη γραμμή, προσθέτει ο Ουζγκέλ, είχε πραγματοποιηθεί και η μετεκλογική συνάντηση του ηγέτη του CHP, Οζγκούρ Οζέλ, με τον τούρκο πρόεδρο, τον οποίο κατόπιν προσκάλεσε στα κεντρικά γραφεία του CHP.

«Είναι ωστόσο πιθανό ο Ερντογάν να θέλει να δημιουργήσει περισσότερες εντάσεις», προσθέτει. «Πολλοί στη χώρα πιστεύουν ότι η πολιτική εξομάλυνση δεν είναι εντέλει εφικτή και είναι αναγκαία η αντιπαράθεση. Το CHP δεν το συμμερίζεται».

Τα επόμενα βήματα

«Η πολιτική ένταση φαίνεται πως ανεβαίνει ξανά», εκτιμά ο τούρκος αναλυτής και επικεφαλής του think tank Ideapolitik Institute, Αλί Τιραλί. «Ήταν θετική η συνάντηση του Ερντογάν με τον Οζέλ. Αλλά δεν είναι αρκετό. Ο Ερντογάν είναι πραγματιστής και δεν θέλει να χάσει τη συμμαχία με τον Μπαχτσελί. Επιπλέον, σήμερα (σ.σ: Τρίτη) το Συνταγματικό Δικαστήριο ακύρωσε δύο νόμους, οι οποίοι θα πρέπει να ξαναγραφούν μέσα στους επόμενους 12 μήνες», επισημαίνει ο Τιραλί. «Ο ένας αφορά στον διορισμό πρυτάνεων πανεπιστημίων, ο άλλος στην κατά το δοκούν απομάκρυνση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας χωρίς να έχει λήξει η θητεία του. Αναμένουμε να δούμε τους νέους νόμους. Θα γίνουν με το MHP ή με τα κόμματα της αντιπολίτευσης;».

«Προφανώς, η καθαίρεση του δημάρχου του Χακάρι αποδεικνύει ένα πράγμα. Ότι η κυβέρνηση δεν έχει πρόθεση να αλλάξει την πολιτική της έναντι των Κούρδων μετά τις εκλογές της 31ης Μαρτίου», συνεχίζει, ο Ντοάν Τιλίτς. «Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019, οι Κούρδοι κέρδισαν περί τους 60 δήμους και σε 48 από αυτούς οι δήμαρχοι αντικαταστάθηκαν από διαχειριστές – μάλιστα αρκετοί από τους εκλεγμένους στάλθηκαν στη φυλακή», μας θυμίζει ο τούρκος αναλυτής. «Στις 31 Μαρτίου, το DEM κέρδισε πίσω όλους αυτούς τους δήμους. Αλλά πιθανώς η κυβέρνηση θα ξεκινήσει ένα παρόμοιο πογκρόμ. Μετά το Χακάρι ενδέχεται να δούμε να απομακρύνει και άλλους δημάρχους», συνεχίζει ο Τιλίτς. «Αυτό θα αυξήσει την πολιτική ένταση και θα πολώσει περαιτέρω τους Κούρδους και το AKP».

Η διαφορά που βρίσκει ο συνομιλητής μας από το 2019, ομογνωμώντας με τον πρώην συμπρόεδρο του HDP, είναι ότι σήμερα «το CHP αντιτίθεται σθεναρά στην απομάκρυνση των Κούρδων δημάρχων και τάσσεται πλάι στο DEM».