Τουλάχιστον 22 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 70 τραυματίστηκαν από μαζικούς πυροβολισμούς το βράδυ της Τετάρτης στο Λιούιστον του Μέιν στις ΗΠΑ, σύμφωνα με αστυνομικές πηγές, με τον αριθμό των νεκρών να αναμένεται να αυξηθεί.

Η αλληλουχία των γεγονότων εκτυλίχθηκε με ένα μοτίβο που είναι σύνηθες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρώτα, έγινε γνωστό ότι υπήρχε ένοπλος στην περιοχή. Έπειτα, ότι είχε βάλει στο στόχαστρο τοποθεσίες με αρκετό κόσμο, συγκεκριμένα μια αίθουσα μπόουλινγκ και ένα εστιατόριο. Στη συνέχεια, η αστυνομία ανέφερε «πολλά θύματα», χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες, ενώ έδωσε στη δημοσιότητα μια φωτογραφία του ελεύθερου ακόμη δράστη – ένας αδύνατος, ψηλός, άνδρας που κρατούσε ένα τουφέκι τύπου AR-15.

Τέτοιες επιθέσεις είναι πάντα αποκαρδιωτικές. Όμως δεν αποτελούν πλέον έκπληξη, ούτε αυτές ούτε τα όπλα που χρησιμοποιούνται, αφού στις 11 από τις 17 πιο θανατηφόρες μαζικές δολοφονίες στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 2012 χρησιμοποιήθηκαν AR-15.

Από στρατιωτικό όπλο σε μπεστ σέλερ

«Δεν ξέρω γιατί κάποιος να χρειάζεται ένα AR-15», φέρεται να είχε πει ο πρώην Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στο επιτελείο του τον Αύγουστο του 2019, μετά από μία σειρά μαζικών πυροβολισμών στο Ντέιτον, το Οχάιο και το Ελ Πάσο. Άλλωστε, πρόκειται για ένα όπλο που σχεδιάστηκε αρχικά ως στρατιωτικό τυφέκιο στα τέλη της δεκαετίας του 1950. «Ένα εξαιρετικό όπλο με εκπληκτική φονικότητα» ανέφερε τότε μια εσωτερική έκθεση του Πενταγώνου.

«Χρησιμοποιήστε αυτό που χρησιμοποιούν»

Ωστόσο, ακριβώς αυτοί οι συσχετισμοί του με τον στρατό προσέλκυσαν ένα μεγάλο αγοραστικό κοινό. «Χρησιμοποιήστε αυτό που χρησιμοποιούν», προέτρεπε μια διαφήμιση που απεικόνιζε στρατιώτες που κρατούν τα συγκεκριμένα τουφέκια.

Τώρα, περίπου 1 στους 20 ενήλικες των ΗΠΑ κατέχει τουλάχιστον ένα AR-15, σύμφωνα με την στατιστική εταιρία Ipsos. Τα δύο τρίτα από αυτά κατασκευάστηκαν την περασμένη δεκαετία – και παραδόξως, ενώ προκαλούν τον θάνατο όλων και περισσότερων ανθρώπων, η δημοτικότητά τους δεν πέφτει – αντίθετα ανεβαίνει.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα της Washington Post, οι πωλήσεις των AR-15 αυξάνονται μετά από τραγωδίες και σε περιόδους πολιτικών αλλαγών.

Κατά την εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα το 2008, μετά τη μαζική δολοφονία στο δημοτικό σχολείο Σάντι Χουκ το 2012 και σε ένα λύκειο στο Πάρκλαντ της Φλόριντα το 2018, αλλά και πριν από τις ταραχώδεις προεδρικές εκλογές του 2020.

Τώρα τα AR-15, τα οποία κάποτε αντιπροσώπευαν ένα μικρό μέρος των όπλων που παράγονταν στις ΗΠΑ, έχουν φτάσει να αντιπροσωπεύουν σχεδόν ένα στα τέσσερα, σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής βιομηχανίας όπλων και της αμερικανικής κυβέρνησης.

Ωστόσο, η αυτοάμυνα είναι ο πιο δημοφιλής λόγος για την κατοχή ενός τέτοιου όπλου, σύμφωνα με την έρευνα της Post. Πολλοί ερωτηθέντες ανέφεραν επίσης την αναψυχή, τη σκοποβολή και το κυνήγι, αλλά και τον απλό λόγο ότι «είναι δικαίωμά τους».

Η βάναυση λειτουργία του όπλου

Η μηχανική του ημιαυτόματου αυτού τουφεκιού (το στρατιωτικό του αντίστοιχο, το M16, είναι πλήρως αυτόματο), που επιτρέπει στους χειριστές του να εκτοξεύουν εύκολα σφαίρες με υψηλή ταχύτητα και με γρήγορη διαδοχή, καθιστούν το AR-15 ιδιαίτερα φονικό.

Όταν οι σφαίρες διεισδύουν στο σώμα δημιουργούν ένα φαινόμενο έκρηξης που ανατινάζει τα όργανα και μετατρέπει σε σκόνη τα οστά.

Η ισχύς του όπλου μεγεθύνει τον αντίκτυπο της βίας, τόσο λόγω του μεγάλου αριθμού των θυμάτων που μπορεί να προκαλέσει όσο και για τα μακροχρόνια προβλήματα που αφήνει στη σωματική και ψυχική υγεία των επιζώντων.

Στο Τέξας, όπου περισσότεροι από 20 άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια μιας οκτάλεπτης επίθεσης το 2017, οι επιπλέον 20 τραυματίες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν μόνιμες βλάβες όπως παράλυση ή στειρότητα.

Ένα φονικό πολιτικό σύμβολο

Το 1994 ο Πρόεδρος Κλίντον υπέγραψε έναν ομοσπονδιακό νόμο που απαγόρευε συγκεκριμένα μοντέλα όπλων επίθεσης, συμπεριλαμβανομένου του AR-15. Ωστόσο μια διάταξη του νόμου επέτρεψε τη λήξη του νομοσχεδίου το 2004 και από τότε δεν έχει ανανεωθεί.

Ο καθηγητής Γκραντ Ρίχερ, διευθυντής του Ινστιτούτου Δημοσίων Υποθέσεων Campbell στο Πανεπιστήμιο των Συρακουσών στη Νέα Υόρκη, εξηγεί σχετικά στη Guardian πως «η απαγόρευση του Κλίντον έχει κάνει το όπλο ακόμα πιο δημοφιλές μεταξύ των Αμερικανών συντηρητικών».

Σύμφωνα με την Εθνική Ένωση Όπλων (NRA), 25 εκατομμύρια Αμερικανοί κατέχουν ένα όπλο τύπου AR-15 και είναι το πιο κοινό τουφέκι που χρησιμοποιείται για την προστασία του σπιτιού. Γι’ αυτό η NRA το αποκαλεί «το τουφέκι της Αμερικής».

«Ακριβώς επειδή είναι αμφιλεγόμενο, οι υποστηρικτές της οπλοκατοχής θέλουν να έχουν οπωσδήποτε τουλάχιστον ένα», αναφέρει ο Ρίχερ. «Υπάρχουν άνθρωποι που τους αρέσει να το κατέχουν και να το δείχνουν, εν μέρει για να κάνουν μια πολιτική δήλωση».

Επειδή μάλιστα πολλά μέρη στις ΗΠΑ επιτρέπουν την ανοιχτή μεταφορά πυροβόλων όπλων, τα AR-15 έχουν περίοπτη θέση στις πολιτικές διαμαρτυρίες, με υποστηρικτές των Ρεπουμπλικάνων να τα κουβαλούν υπερήφανα, ενώ σύνηθες είναι ακόμη και μέλη του κόμματος να φορούν καρφίτσες με το συγκεκριμένο τουφέκι.

Η δικαιολογία; «Συμβολίζει την αφοσίωση μας στη Δεύτερη Τροπολογία του Συντάγματος και στο δικαίωμα των Αμερικανών στην οπλοκατοχή», όπως ανέφερε ένας εξ αυτών στην Post.