Μια «γεμάτη» εβδομάδα τόσο από ποσότητα (οκτώ καινούργιες ταινίες) όσο και από ποιότητα, με την τελευταία δημιουργία του Τούρκου Νούρι Μπίλγκε Τσεϊλάν «Ξερά χόρτα» να ξεχωρίζει. Δίπλα της το τρυφερό ρομάντζο της Σελίν Σονγκ «Περασμένες ζωές», ένα μεταναστευτικό δράμα από την Αυστραλία, η «Sheyda», το «Dogman» του Λικ Μπεσόν όπου τα σκυλιά έχουν τον πρώτο λόγο, δύο ντοκιμαντέρ με την έγκυρη υπογραφή σκηνοθετών όπως ο Γερμανός Βιμ Βέντερς και ο Χιλιανός Πατρίσιο Γκουζμάν, μια νέα επιστροφή του «Εξορκιστή», η επανέκδοση του «Πολίτη Κέιν» για τον οποίο τα σχόλια περιττεύουν και η συμπαραγωγής Ρωσίας/Ουγγαρίας ταινία κινουμένων σχεδίων «Το μεγάλο ταξίδι του μικρού Γκρίζλι».

«Ξερά χόρτα» (Kuru Otlar Üstüne, Tουρκία, 2023)

Μια μαύρη κουκίδα στην μέση του απέραντου λευκού πουθενά το οποίο καλύπτει όλη την οθόνη. Η κουκίδα είναι ένα αυτοκίνητο, από το οποίο βγαίνει ένας άνθρωπος και αρχίζει να προχωρά προς το μέρος της κάμερας με δυσκολία, καθώς τα πόδια του βουλιάζουν μέσα στο πυκνό χιόνι. Η κάμερα αμετακίνητη, το πλάνο το ίδιο, ο χρόνος κυλά αργά. Είναι η πρώτη σκηνή της τελευταίας ταινίας του Τούρκου auteur Νούρι Μπίλγκε Τσεϊλάν και σε προδιαθέτει αμέσως για την ατμόσφαιρά της.

Μονοπλάνα που δείχνουν ανθρώπους να συνομιλούν μέσα σε δωμάτια ή έξω στο ύπαιθρο, ανθρώπους να έρχονται σε επαφή μεταξύ τους αλλά και με την φύση. Και η κάμερα του σκηνοθέτη σιωπηλά να τους παρατηρεί αφήνοντας εμάς, τους θεατές να βυθιζόμαστε, αργά αλλά σταθερά, μέσα στην χιονισμένη άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής. Βαριά σαν τον βαρύ χειμώνα που επικρατεί σε όλη της την διάρκεια (τρισήμιση ώρες!), η ταινία στηρίζεται από ένα σενάριο στιβαρό και πολυεπίπεδο (του ιδίου του Τσεϊλάν).

Κεντρικό πρόσωπο είναι ένας καθηγητής καλλιτεχνικών (Ντενίζ Τσελίλογλου) όνειρο του οποίου κάποια στιγμή να ξεφύγει από την απομόνωση στην οποία νοιώθει φυλακισμένος και να μετατεθεί στο κέντρο των πραγμάτων την Κωνσταντινούπολη. Ομως η μετάθεση θα γίνει το τελευταίο του μέλημα όταν βρεθεί αντιμέτωπος με την κατηγορία της ανάρμοστης συμπεριφοράς εξαιτίας ενός γράμματος με ερωτικό περιεχόμενο γραμμένου από μια μαθήτριά του, την οποία είχε «υπό την προστασία» του αλλά αργότερα αντιμετωπίζει αυστηρά.

Πάνω σε αυτόν τον κορμό ο Τσεϊλάν στήνει μια σειρά αξιοθαύμαστων σκηνών μέσα από τις οποίες αντιλαμβανόμαστε, με μικρές «πινελιές» την λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος (και όχι μόνο) μιας ολόκληρης χώρας. Δεν υπάρχει καμία διάθεση «καταγγελίας», διδαχής ή κατήχησης παρά μόνο το πως οι άνθρωποι εισπράττουν και διαχειρίζονται τις καταστάσεις που ζουν. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, η ταινία, με πολύ έξυπνο τρόπο μιλά για την θέση της σύγχρονης, προοδευτικής Τουρκάλας στην Τουρκία του σήμερα. Μια συνάδελφος του δασκάλου σε σχολείο διαφορετικής πόλης (Μερβέ Ντιζντάρ – βραβείο ερμηνείας στο τελευταίο φεστιβάλ Καννών) θα βρεθεί ανάμεσα σε αυτόν και τον φίλο του (Μουσάμπ Εκιτσί), επίσης δάσκαλο.

Και πάλι σκηνές ατελείωτων διαλόγων μέσα από τους οποίους άλλοτε το πνεύμα του Αντον Τσέχοφ και άλλοτε, κατά κάποιο τρόπο ακόμα και εκείνο του Φραντς Κάφκα, «ποτίζουν» την ταινία που σε παρασύρει με την σιωπηλή, αργή ρευστότητά της, σαν να βυθίζεσαι και εσύ μέσα στο χιόνι της, περιμένοντας όπως ο δάσκαλος, την ηλιαχτίδα που θα μετατρέψει τα ξερά χόρτα σε φρέσκα.

Βαθμολογία: 4

ΑΘΗΝΑ: ΑΣΤΟΡ – ΣΤΕΛΛΑ – ΑΝΔΟΡΑ – ΤΡΙΑΝΟΝ – ΔΑΝΑΟΣ – ΔΙΑΝΑ – ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ

—————————————————————

«Περασμένες ζωές» (Past lives, ΗΠΑ, 2023)

Η ευαισθησία και οι χαμηλοί τόνοι είναι προτερήματα της ταινίας της Σελίν Σονγκ, μια από τις εκπλήξεις του φεστιβάλ του Σάντανς που αργότερα έκανε την πανευρωπαϊκή πρεμιέρα της στο φεστιβάλ κινηματογράφου του Βερολίνου όπου επίσης άρεσε χωρίς να βραβευτεί. Σε απαλούς, σχεδόν χαλαρούς τόνους και χωρίς τίποτα το κραυγαλέο ή εκκωφαντικό, η Σονγκ αφηγείται την «δική» της ιστορία, δηλαδή μιας Κορεάτισσας (Γκρέτα Λι) που μετανάστευσε στην Αμερική όταν ήταν έφηβη αφήνοντας πίσω τον άνθρωπο που αγαπούσε. Στον παρόντα χρόνο, έχοντας επιστρέψει και πάλι στον τόπο της, 20 χρόνια αργότερα, θα τον ξανασυναντήσει (Τέο Γιου). «Όταν αφήνεις κάτι πίσω, κάτι κερδίζεις» ακούμε στην ταινία, όμως πόση αλήθεια κρύβεται σε αυτό αναρωτιόμαστε;

Η προσπάθεια της κοπέλας να ισορροπήσει μέσα της, ανάμεσα στη νοσταλγία και την πραγματικότητα (θέλει πραγματικά να αφοσιωθεί στην δουλειά της στη Νέα Υόρκη), είναι ο παλμός της ταινίας, ενώ την ίδια ώρα η ύπαρξη ενός ακόμα προσώπου, του νυν συντρόφου της (Τζον Μανγκάρο) ο οποίος επίσης την αγαπά, μπερδεύει περισσότερο την κατάσταση. Η σκηνοθέτρια όμως την ελέγχει άψογα και με ενάρετες προθέσεις, με πολύ διάλογο, πολύ χιούμορ και κυρίως με πολλή αγάπη για όλους τους ήρωές της που θυμίζουν πρόσωπα βγαλμένα από ταινία του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ. Αυτή ακριβώς η αγάπη πάντως, είναι που σε κερδίζει.

Βαθμολογία: 3

ΑΘΗΝΑ: ΣΙΝΕ ΘΗΣΕΙΟΝ – ΙΝΤΕΑΛ – ΝΙΡΒΑΝΑ – ΚΗΦΙΣΙΑ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: ΚΟΛΟΣΣΑΙΟΝ – ΟΛΥΜΠΙΟΝ

—————————————————————

«Shayda» (Αυστραλία, 2023)

Η δυσκολία προσαρμογής μεταναστών σε μέρη άγνωστα για αυτούς στα οποία έχουν αναγκαστεί να μεταφερθούν, πυροδοτεί την ιστορία της «Shayda» (Αυστραλία, 2023), όπου παρακολουθούμε σε αυτήν ακριβώς την κατάσταση μια νεαρή Ιρανή μητέρα (η Ζαρ Αμίρ Εμπραχίμι που κέρδισε το βραβείο ερμηνείας στο περσινό φεστιβάλ Καννών για την ταινία «Ιερή αράχνη») και την εξάχρονη κόρη της.

Στο σκηνοθετικό και σεναριακό ντεμπούτο της στην μεγάλου μήκους παραγωγή, η Νόρα Νιασάρ εμμένει με ευαισθησία και ανάγκη κατανόησης στον τρόπο με τον οποίο το παιδί αντιμετωπίζει την κατάσταση (στη μέση υπάρχει και ένας αυταρχικός πατέρας με τον οποίο η μάνα βρίσκεται σε διάσταση) και το τρομαγμένο-απορημένο-υπερήφανο ύφος της Σελίνα Ζαχέχντια κυριολεκτικά σε σκλαβώνει. Στενάχωρη αλλά ρεαλιστική και κυρίως ειλικρινής, η ταινία συγκινεί χωρίς να σηκώνει ψηλά το δάχτυλο και θα πρέπει να σημειωθεί ότι πέρα από την βράβευσή της με το βραβείο κοινού του φεστιβάλ Σάντανς φέτος, είναι και η επίσημη πρόταση της Αυστραλίας για τα Όσκαρ του 2024 στην κατηγορία της διεθνούς ταινίας.

Βαθμολογία: 3 ½

ΑΘΗΝΑ: ΟΑΣΙΣ – ΝΙΡΒΑΝΑ – ΚΗΦΙΣΙΑ – ΒΑΡΚΙΖΑ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: ΑΘΗΝΑΙΟΝ

—————————————————————

«Dogman» (ΗΠΑ, 2023)

Ενας άνθρωπος που αγαπά τα σκυλιά περισσότερο από τους ανθρώπους, που θεωρεί ότι το μόνο ελάττωμά τους είναι ότι εμπιστεύονται τους ανθρώπους, βρίσκεται στο επίκεντρο του «Dogman», επιστροφής στην κινηματογραφική σκηνοθεσία του Γάλλου Λικ Μπεσόν («Απέραντο γαλάζιο»), αυτή την φορά στην Αμερική. Η ιστορία αυτού του ανθρώπου, σε συνδυασμό με την τωρινή σχέση του με τα σκυλιά, είναι το περίβλημα μιας ταινίας που ταλαντεύεται όχι πάντα επιτυχημένα αλλά εύπεπτα ανάμεσα στο ψυχολογικό δράμα και την περιπέτεια εκδίκησης. Την ιστορία του την μαθαίνουμε σιγά- σιγά, ενώ ο ήρωας την αφηγείται στην ψυχολόγο της αστυνομίας όπου τον βλέπουμε να κρατείται από την αρχή της ταινίας.

Ο Μπεσόν επιστρέφει στα «χωράφια» του «Λεόν» και αυτή την φορά οι «εκτελεστές» είναι τα σκυλιά με εγκέφαλο έναν ψυχολογικά τραυματισμένο άνθρωπο, παράλυτο στα πόδια, χωρίς κανέναν δίπλα του παρά μόνο τα σκυλιά, αναγκασμένο να εργάζεται σε νάιτ κλαμπ τραγουδώντας ως γυναίκα. Ο Κάλεμπ Λάντρι Τζόουνς που τον υποδύεται φτιάχνει την εικόνα ενός ανθρώπου που ενώ αρχικά σε «φρικάρει», αργότερα καταφέρνει να κερδίσει ακόμα και την συμπάθειά σου.

Βαθμολογία: 2 ½

ΑΘΗΝΑ: ΟΛΑ ΤΑ VILLAGE – ΑΙΓΛΗ ΖΑΠΠΕΙΟΥ- ΓΑΛΑΞΙΑΣ – ΨΥΧΙΚΟ – ΛΙΛΑ – ΝΑΝΑ – ΣΙΝΕ ΝΙΚΑΙΑ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: VILLAGE COSMOS – ΕΛΛΗΝΙΣ κ.α

—————————————————————

«Εξορκιστής Πιστός» (Exorcist Believer, ΗΠΑ, 2023)

Όπως θα το περίμενε κανείς, ο «Εξορκιστής Πιστός» η τελευταία ταινία της κινηματογραφικής «σειράς» τρόμου «Εξορκιστής» πατά γερά στα χνάρια της πρώτης, κλασικής και αγέραστης ταινίας του Γουίλιαμ Φρίντκιν, παραγωγής 1973. Κάποια στοιχεία που κάνουν την διαφορά είναι επί μέρους και προσαρμοσμένα περισσότερο στην πολιτική ορθότητα και σε άλλα φαινόμενα των καιρών μας παρά σε κάτι άλλο. Για παράδειγμα τον δαιμονισμό θα τον ζήσουν εδώ δύο οικογένειες, μια μαύρων και μια λευκών και η μόλυνσή των κοριτσιών τους θα γίνει σε ένα δάσος, θαρρείς ότι η φύση εκδικείται.

Επίσης από όλους τους ήρωες, ο μαύρος πάτερ – φαμίλιας (Λέσλι Οντόμ Τζούνιορ) είναι εκείνος που θα επωμιστεί την επίλυση του ζητήματος που σε ότι αφορά τις τρομαχτικές σκηνές διανθίζεται από τα ίδια στοιχεία της πρώτης ταινίας. Την ίδια ώρα, με την συμμετοχή των Ελεν Μπέρστιν και Λίντα Μπλερ (μάνα και δαιμονισμένη κόρη αντιστοίχως στην κλασική ταινία), ο σκηνοθέτης Ντέιβιντ Γκόρντον Γκριν θέλησε προφανώς να δώσει κύρος (η Μπέρστιν δεν είχε εμφανιστεί σε καμία συνέχεια του «Εξορκιστή»). Δεν προσθέτουν πολλά, όμως είναι όμορφο να τις βλέπεις και πάλι ως μια ηρωίδες που και οι δυο γνωρίζουν καλά. Ως εκεί.

Βαθμολογία: 1 ½

ΑΘΗΝΑ: ΟΛΑ ΤΑ VILLAGE – ΤΟWN CINEMAS – ΑΕΛΛΩ – ΝΑΝΑ – ΑΘΗΝΑΙΟΝ – ΑΜΑΡΥΛΛΙΣ – ΑIΓΛH XAΛΑΝΔΡΙ – CINE ΠΑΛΛΗΝΗ – ΑΝΟΙΞΗ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: ΕΛΛΗΝΙΣ – CINEMA ONE κ.α.

—————————————————————

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Το γυρισμένο σε 3D «Anselm» (Anselm – Das Rauschen der Zeit, Γερμανία, 2023) του Βιμ Βέντερς μας ξεναγεί στο έργο αλλά και στο μυαλό του προκλητικού Γερμανού καλλιτέχνη Ανσελμ Κίφνερ, που με τις τεράστιες ζωγραφιές και τα γλυπτά του έχει καταφέρει να κερδίσει μια θέση στο πάνθεον των μεγάλων σύγχρονων εκπροσώπων των εικαστικών Τεχνών. Μοιρασμένο σε περιόδους (με γνώμονα το που βρισκόταν το ατελιέ του – Νότιος Γαλλία, Μένχεν κ.α.), με εμβόλιμες παλιές συνεντεύξεις του καθώς επίσης, ένα κομμάτι μυθοπλαστικού ντοκιμαντέρ που αναφέρεται στην δεκαετία του 1970 και φυσικά τον ίδιο τον Κίφνερ ενώ εργάζεται, ο Βέντερς εξετάζει τις επιρροές του από τον Μάρτιν Χάιτενγκερ και τον Πάουλ Τσειλάν, θυμίζει το πως αδίκως κατηγορήθηκε ως νεοφασίστας και εξιχνιάζει την άβυσσο του μυαλού του.

Κυρίως μας κάνει συμμέτοχους στον τρόπο εργασίας του, πάντα μόνος, πάνω σε ανυψωτικά μηχανήματα, ή σε ένα ποδήλατο με το οποίο κάνει γύρους σε ένα τεραστίων διαστάσεων ατελιέ που μοιάζει με αποθήκη βιομηχανικού κτιρίου. Τα έργα του σκοτεινά και γεμάτα σκιές, η ομιλία του στο σήμερα σχεδόν μηδενική. Το αποτέλεσμα είναι ένα καλλιτεχνικό και συγχρόνως εκπαιδευτικού χαρακτήρα ντοκιμαντέρ όπως ήταν η «Πίνα» του ντοκιμαντέρ του ο Βέντερς για την σπουδαία χορογράφο Πίνα Μπάους. Με άλλα λόγια όσοι ενδιαφέρονται για την ζωή και το έργο του Ανσελμ Κίφερ, θα μείνουν απολύτως ικανοποιημένοι.

Βαθμολογία: 3

ΑΘΗΝΑ: ΔΑΝΑΟΣ

—————————————————————

«Η φανταστική χώρα μου»

Το ντοκιμαντέρ του Χιλιανού Πατρίσιο Γκουζμάν «Η φανταστική χώρα μου» (Mi país imaginario, Χιλή/ Γαλλία, 2022) αποπειράται μια σκληρή κριτική στο καθεστώς της Χιλής μέσα από την θαρραλέα ματιά στις διαμαρτυρίες των νέων χιλιανών πολιτών στους δρόμους του Σαντιάγκο εν έτη 2019. Ο Γκουζμάν συνδέει εικόνες από τις διαμαρτυρίες με συνεντεύξεις – φοιτητών, ακτιβιστών, δημοσιογράφων κ.α. – που εκφράζουν την άποψή τους τα προβλήματα της Χιλής και την (καθώς φαίνεται) κάκιστη κυβέρνησή της. Και βέβαια, από αυτή την καταγραφή δεν θα μπορούσε να λείπει η επιστροφή στο παρελθόν της Χιλής και το πραξικόπημα του 1973, θέμα που από την στιγμή που έγινε έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον του 80χρονου σήμερα Γκουζμάν. Η «Φανταστική μου χώρα» είναι ένα ντοκιμαντέρ που προασπίζεται και τιμά έννοιες και αξίες που τείνουν προς την φθορά. Υπάρχει αλήθεια; Υπάρχει δημοκρατία; Υπάρχει δικαιοσύνη; Αλλά συγχρόνως είναι ένα ντοκιμαντέρ που επαναλαμβάνει πράγματα που ο Γκουζμάν έχει ξαναπεί με ποικίλους τρόπους και πάρα πολλές φορές στο παρελθόν.

Βαθμολογία: 3

ΑΘΗΝΑ: ΑΣΤΥ