Πληκτρολογώντας στον έγκυρο ιστότοπο επιστημονικών δημοσιεύσεων PubMed (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/) τη λέξη “covid-19” θα βρεθούν 286.785 αναφορές.
Αν και σε μεγάλο βαθμό αφορούν ανασκοπήσεις, ωστόσο είναι ένας δείκτης της τεράστιας προσπάθειας της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας να χαρτογραφήσει, να κατανοήσει και κυρίως να αντιμετωπίσει και να προλάβει τους θανάτους και τη σοβαρή νόσηση, αποτρέποντας την καταπόνηση των συστημάτων Υγείας, του εργασιακού και κοινωνικού ιστού που προκαλεί η εξάπλωση του ιού SASR-CoV2 παγκοσμίως.
Η ελληνική επιστημονική κοινότητα έχει δώσει βροντερό παρόν με πρωτοπόρες ιδέες και δημοσιεύσεις. Με μελέτη της Ελληνικής Ομάδας Μελέτης της Σήψης εγκρίθηκε φάρμακο για την αντιμετώπιση της νόσου από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Παράλληλα, η υπερ και παρα-πληροφόρηση, καθώς και η εκλαΐκευση επιστημονικών εννοιών έλαβαν πρωτοφανή έκταση στην διαδικτυακή μας εποχή. Και ποιος δεν ξέρει ότι ο ιός προσκολλάται στα ανθρώπινα κύτταρα μέσω της πρωτεΐνης-ακίδας, εισβάλει και πολλαπλασιάζεται μέσα στο κύτταρο και τελικά απελευθερώνει νέα σωματίδια ιού για να μολύνει και άλλα κύτταρα; Οτι τον αρχικό πολλαπλασιασμό του ιού διαδέχεται η «υπερφλεγμονώδης φάση»; Ποιος δεν έχει εμπεδώσει ότι η παραλλαγή «Ομικρον» διαφέρει από τις προηγούμενες: περισσότερο μολυσματική αλλά λιγότερο θανατηφόρα; Η εκλαΐκευση όμως δεν μπορεί να σημαίνει και υπεραπλούστευση. Πρόκειται για νέο νόσημα, η πρωτη πανδημία στην εποχή της κλιματικής αλλαγής.
Τι μας έχει « διδάξει» ο ιός ως τώρα;
Εξέθρεψε φοβία και δυσπιστία είτε αυτή εκφράσθηκε με υπερβολική απομόνωση και με συμπεριφορές στοχοποίησης των πρώτων θυμάτων είτε με καθολική άρνηση της ύπαρξης του ιού γιατί απειλήθηκαν συνθέμελα οι συντεταγμένες της μέχρι τότε ζωής μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος δύσκολα δέχθηκε τις επιβεβλημένες για την φάση της πανδημίας αλλαγές ( πχ χρήση μάσκας, κοινωνική αποστασιοποίηση).
Δοκίμασε την ανθρώπινη ενσυναίσθηση. Πώς να περιγράψεις τη μοναξιά των ασθενών αυτών που η μόνη άμεση επαφή τους ήταν το άγγιγμα ενός γαντοφορεμένου χεριού και το χαμόγελο πίσω από μάσκες και προσωπίδες; Θα περάσει καιρός για να καταγραφούν οι εμπειρίες όσων επέζησαν. Κάποιοι υποφέροντας συχνά σιωπηλά από το επονομαζόμενο σύνδρομο “long Covid” παρά τις σχετικές δράσεις και τα ιατρεία που συστάθηκαν αρχικά με πρωτοβουλίες των ιατρών των τμημάτων COVID.
Δοκίμασε τις αντοχές του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού. Πέρα από τις ατέλειωτες ώρες μέσα σε στολές με βαρειά πάσχοντες ασθενείς και τον αγώνα με τις διαχρονικές τρικλοποδιές του συστήματος Υγείας, υπάρχει ένα μεγάλο ψυχικό φορτίο. Συχνά νοσηλεύονταν ολόκληρες οικογένειες με τραγική κατάληξη. Πώς το ανακοινώνεις από το τηλέφωνο στον συγγενή που αγωνιά; Πώς να εξηγήσεις την επιδείνωση που διαδέχθηκε μια αρχική βελτίωση ή την πολυσυστηματική προσβολή ; (γιατί ναι, έτσι συμπεριφέρεται ο ιός). Και οι γιατροί στην κοινότητα, εκτός της ευθύνης της παραπομπής σε νοσοκομείο, αντιμετώπισαν αλόγιστη, τελείως άχρηστη για τον ιό κατανάλωση αντιβιοτικών. Για να μην αναφερθούμε στον παραγκωνισμό των υπόλοιπων νοσημάτων από τον κατακλυσμό των δομών υγείας από μία νόσο.
Ο ιός δεν κάνει διακρίσεις. Αρχικά πρόσβαλε ηλικιωμένους, στη συνέχεια τους πάντες: νεότατοι και υγιέστατοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ειδικά στα προηγούμενα επιδημικά κύματα. Ομως, ανεξάρτητα από το εκάστοτε επικρατούν στέλεχος, ασθενείς που χρήζουν εισαγωγής σε νοσοκομείο μπορεί να μην εξελιχθούν ευνοϊκά: ο κορωνοϊός μπορεί να ευοδώνει την επιβάρυνση χρονίων προβλημάτων υγείας.
Την διάκριση που δεν έκανε ο κορωνοϊός εφάρμοσε ο αναπτυγμένος κόσμος ο οποίος έγινε το επίκεντρο: της διάθεσης των φαρμάκων και των εμβολίων (και της αμφισβήτησής τους). Την ίδια στιγμή πόσο προβλήθηκαν οι κάτοικοι του «αναπτυσσόμενου» κόσμου; Πόσοι ήταν οι θάνατοι από COVID-19 όταν η διαθεσιμότητα των τεστ ήταν περιορισμένη; Πόσοι γιατροί και νοσηλευτές μπορεί να πέθαναν γιατί δεν είχαν όχι μόνο εμβόλιο ή αντιικά φάρμακα αλλά ούτε και τα (αυτονόητα σε μας) μέτρα προστασίας;. Οι προβληματισμοί αυτοί αποτυπώνονται και σε μελέτες (Lancet 2022 https://doi.org/10.1016/ S0140-6736(21)02796-3): Η υπερβάλλουσα θνητότητα είναι σημαντικά μεγαλύτερη σε περιοχές Βόρειας Αφρικής, Μέσης Ανατολής, Νότιας Ασίας και Ανατολικής Ευρώπης αλλά και σε χώρες Νότιας Αμερικής. Εκεί που υπήρξε ανεξέλεγκτη διασπορά του ιού πρωτοεμφανίσθηκαν και μεταλλάξεις που ταλαιπώρησαν στη συνέχεια όλους! Η αναγκαιότητα της ισότιμης πρόσβασης στα εμβόλια και στα φάρμακα έχει επισημανθεί από τον ΠΟΥ. Δεν είναι μόνο ζήτημα ηθικής, είναι η ελπίδα να ελεγχθεί η πανδημία. Διαφορετικά θα μετράμε κρούσματα και θανάτους (τείνουμε να συνηθίσουμε). Και θα αναλωνόμαστε στα «βαφτίσια» της επόμενης υποπαραλλαγής του κορωνοϊού ή της αναδυόμενης νέας επιδημίας που ευχόμαστε να αφορά «τους άλλους» και όχι εμάς, ακριβώς όπως έγινε αρχικά με την επιδημία της HIV λοίμωξης. Αγνοώντας πεισματικά ότι οι «άλλοι» είμαστε όλοι εμείς….
Με μια φράση ο κορωνοϊός μας έδειξε με οδυνηρό τρόπο ότι ο μόνος δρόμος αντιμετώπισης της τωρινής και κάθε μελλοντικής πανδημίας είναι η ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας ανεξαρτήτως φυλής, φύλου, θρησκευτικών και πολιτικών πεποιθήσεων, ή κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης.
Η κυρία Ευθυμία Γιαννιτσιώτη είναι Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος.
