Ορισμένες ιογενείς λοιμώξεις έχουν τεθεί από τους ειδικούς στο «εδώλιο του κατηγορουμένου» για σύνδεση με τον διαβήτη τύπου 1. Τώρα ερευνητές από τη Σουηδία και τη Φινλανδία ανέπτυξαν εμβόλιο για τους ιούς που προκαλούν αυτού του είδους τις λοιμώξεις με την ελπίδα ότι αυτό θα μπορεί να παράσχει προστασία και ενάντια στον διαβήτη, σύμφωνα με δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science Advances».
Γενετικό υπόβαθρο και περιβαλλοντικοί παράγοντες
Τα αίτια εμφάνισης του διαβήτη τύπου 1 (αναφέρεται και ως νεανικός διαβήτης) παραμένουν άγνωστα. Εχει φανεί ότι υπάρχει γενετικό υπόβαθρο αλλά συγχρόνως περιβαλλοντικοί παράγοντες συντελούν ώστε να αναπτυχθεί η νόσος. Ενας τέτοιος παράγοντας που εκτιμάται ότι επιδρά σημαντικά στην εμφάνιση του διαβήτη τύπου 1 είναι ορισμένες λοιμώξεις οι οποίες προκαλούνται από μια πολύ κοινή ομάδα εντεροϊών. Πρόκειται για την… ιο- οικογένεια Coxsackie B (CVB) η οποία αποτελείται από έξι στελέχη τα οποία προκαλούν κοινό κρυολόγημα. Ωστόσο, οι ιοί CVB μπορούν επίσης να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις που οδηγούν μεταξύ άλλων σε μυοκαρδίτιδα και μηνιγγίτιδα.
Σύμφωνα με πολλές επιστημονικές παρατηρήσεις υπάρχει η υπόθεση ότι οι ιοί CVB παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη του διαβήτη τύπου 1 ο οποίος χαρακτηρίζεται από αυτοάνοση επίθεση στα ινσουλινοπαραγωγά β-κύτταρα του παγκρέατος. Πιστεύεται ότι η ιογενής λοίμωξη με κάποιον τρόπο «πυροδοτεί» τη λανθασμένη επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος στα υγιή κύτταρα του παγκρέατος. Επιδημιολογικές μελέτες στις οποίες παιδιά με γενετικό προφίλ «υψηλού κινδύνου» για διαβήτη τύπου 1 παρακολουθήθηκαν μέσω εξετάσεων αίματος για περίοδο πολλών ετών μαρτυρούν ότι οι ιοί CVB εμπλέκονται στην εμφάνιση της νόσου. Ωστόσο παρά τα ολοένα και περισσότερα στοιχεία που συγκεντρώνονται για την ιογενή βάση του διαβήτη τύπου 1, η σύνδεση δεν έχει αποδειχθεί.
Προστασία από όλα τα γνωστά στελέχη του ιού
Τώρα ερευνητές του Ινστιτούτου Καρολίνσκα στη Σουηδία και των Πανεπιστημίων του Τάμπερε και της Γιβασκίλα στη Φινλανδία ανέπτυξαν ένα εμβόλιο το οποίο προστατεύει και από τα έξι γνωστά στελέχη CVB. Το εμβόλιο δοκιμάστηκε σε διαφορετικά μοντέλα ζώων και φάνηκε ότι μπορεί να προστατεύσει ποντίκια που μολύνθηκαν με CVB από το να αναπτύξουν τον «ιογενή» διαβήτη τύπου 1. Στη συνέχεια το εμβόλιο δοκιμάστηκε σε μακάκους ρέζους οι οποίοι εμφανίζουν μεγάλες γενετικές ομοιότητες με τον άνθρωπο. Οπως προέκυψε, στο συγκεκριμένο μοντέλο ζώου το εμβόλιο ήταν αποτελεσματικό και οδήγησε σε παραγωγή αντισωμάτων ενάντια στους ιούς CVB.
«Τα αποτελέσματα αυτά παρέχουν σημαντική επιστημονική στήριξη στο πρόγραμμα κλινικής ανάπτυξης ενός παρόμοιου εμβολίου που προορίζεται για τον άνθρωποι και το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη» ανέφερε ο καθηγητής Χέικι Χάατι από το Πανεπιστήμιο του Τάμπερε που συμμετέχει στο πρόγραμμα κλινικής ανάπτυξης του εμβολίου το οποίο διεξάγεται από αμερικανική φαρμακευτική εταιρεία σε συνεργασία με φινλανδική εταιρεία βιοτεχνολογίας.
Μελλοντική χρήση σε παιδιά με ισχυρό γενετικό «προφίλ»
Αν οι αρχικές κλινικές δοκιμές του εμβολίου στεφθούν με επιτυχία, σχεδιάζεται η χρήση του σε παιδιά με ισχυρό γενετικό «προφίλ» για εμφάνιση διαβήτη τύπου 1. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι αν ο αριθμός των παιδιών που αναπτύσσουν διαβήτη τύπου 1 μειωθεί ή ακόμη και μηδενιστεί μετά τον εμβολιασμό, αυτό θα αποδείξει ότι οι ιοί CVB αποτελούν περιβαλλοντικό παράγοντα για εμφάνιση της νόσου.
«Θα ήταν φανταστικό αν μπορούσαμε να προλάβουμε την εμφάνιση περιπτώσεων διαβήτη τύπου 1 που υποπτευόμαστε ότι προκαλούνται από ιούς Coxsackie, παρότι ο ακριβής αριθμός αυτών των περιπτώσεων είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Παράλληλα, το εμβόλιο πιθανώς να παρέχει προστασία ενάντια στη μυοκαρδίτιδα η οποία μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στα παιδιά όσο και στους ενηλίκους καθώς και ενάντια σε ορισμένες μορφές κρυολογήματος που μεταφράζονται σε πολλές απουσίες από το σχολείο αλλά και από την εργασία» σημείωσε η Μαλίν Φλόνστρομ-Τούλμπεργκ, καθηγήτρια με ειδίκευση στον διαβήτη τύπου 1 στο Τμήμα Ιατρικής του Ινστιτούτου Καρολίνσκα που ήταν εκ των κύριων συγγραφέων της νέας μελέτης.
