Το «φαινόμενο Survivor» ως στοιχείο κοινωνικής σύγκλισης

Πώς ένα ριάλιτι όπως το Survivor 2017 κατόρθωσε να κυριαρχήσει στις προτιμήσεις του τηλεοπτικού κοινού και να γνωρίσει γενική αποδοχή; Πώς από την πρώτη του κιόλας μετάδοση, στις 13/2/2017, εκτόξευσε τα ποσοστά τηλεθέασης με νούμερα πρωτοφανή σε σχέση με τα τηλεοπτικά δεδομένα της εποχής;

Την απάντηση στο ερώτημα επιχειρήθηκε να δώσουμε προσεγγίζοντας το «φαινόμενο Survivor» ως ένα ψυχαγωγικό προϊόν που κατάφερε να εξομαλύνει τις κοινωνικοπολιτικές διαφορές των τηλεθεατών και να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Η έρευνα εστίασε κυρίως στην ανίχνευση της σημασίας του φύλου, της ηλικίας και του μορφωτικού επιπέδου στην πρόσληψη της εκπομπής.

555 συμμετέχοντες απάντησαν σε διαδικτυακό ερωτηματολόγιο σε ερωτήσεις σχετικά με το συγκεκριμένο ριάλιτι. Οι 399 γυναίκες και 156 άνδρες του δείγματος ήταν κυρίως απόφοιτοι Λυκείου, σε ποσοστό 48,1%, ενώ ένας ακόμη σημαντικός αριθμός, της τάξης του 39,7%, ήταν κάτοχοι πτυχίου. Η πλειονότητα του δείγματος προέρχεται από το νεανικό κοινό, με ποσοστό 39,6% να ανήκει στο ηλικιακό γκρουπ των 18-24 και ποσοστό 29% στο ηλικιακό γκρουπ των 25-34. Επιπλέον, το 68% των συμμετεχόντων είναι μέλος της σελίδας Survivor Fans, της μεγαλύτερης διαδικτυακής σελίδας υποστηρικτών του Survivor στο Facebook, που μετρά πάνω από 280.000 ακολούθους.

Σύμφωνα με όσα προκύπτουν από την ανάλυση των απαντήσεων, η τηλεόραση κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο ως μέσο ψυχαγωγίας για τους θεατές του ριάλιτι, ενώ τείνει να χάνει έδαφος ως πηγή ενημέρωσης. Το 40% του δείγματος εμφανίζεται να επιλέγει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως κύρια πηγή ενημέρωσης, το 26% τις ενημερωτικές ιστοσελίδες, ενώ η τηλεόραση έρχεται τρίτη στην κατάταξη.

Αναφορικά με τα κύρια αίτια της θερμής αποδοχής του σόου από το κοινό, το 33% όσων απάντησαν θεωρεί ότι η ταύτιση του κοινού με τους παίκτες-πρωταγωνιστές ήταν η κυριότερη παράμετρος, ενώ το 17% αξιολογεί ως πιο σημαντική τη δυνατότητα ενεργούς εμπλοκής και παρέμβασης των τηλεθεατών μέσω ψηφοφορίας. Εξίσου σημαντικό στοιχείο εμφανίζεται να είναι και η έκθεση των παικτών σε ένα εξωτικό-φυσικό περιβάλλον και οι δυσκολίες που αυτό συνεπάγεται.

Οι διαφορετικές ηλικίες και τα δύο φύλα δεν παρουσιάζουν σε γενικές γραμμές διαφοροποιήσεις στις απαντήσεις που δόθηκαν από τους συμμετέχοντες στην έρευνα. Αντίθετα, η τρίτη και τελευταία διάκριση, του μορφωτικού επιπέδου των συμμετεχόντων, είναι αυτή που παρουσιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό απόκλισης στις απαντήσεις που δόθηκαν. Ενα ακόμη στοιχείο που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι ότι το 89% των ατόμων που ανήκουν στο fan club του Survivor παρακολουθούσε την εκπομπή σε καθημερινή βάση και το 87% εξ αυτών ακολουθούσε διαδικτυακούς τόπους συναφείς με το σόου στα social media.

Αναφορικά με τον επικρατέστερο παίκτη στις προτιμήσεις των συμμετεχόντων αναδείχθηκε ο νικητής του σόου, Γιώργος Αγγελόπουλος, με ποσοστό επικράτησης 45% έναντι των υπολοίπων. Ανεξάρτητα από το κοινωνικό υπόβαθρο των συμμετεχόντων, η πλειοψηφία φαίνεται να επιδοκιμάζει τη στάση που διατήρησε ο συγκεκριμένος παίκτης καθ’ όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού. Οι απαντήσεις που δικαιολογούν την επιλογή τους κινούνται μεταξύ διαφορετικών στοιχείων, όπως η αρρενωπότητα, η ειλικρίνεια και η εξωστρέφεια, οι αθλητικές επιδόσεις, το έντονο θρησκευτικό υπόβαθρο, τα οποία όμως στο σύνολό τους συνετέλεσαν στη δημιουργία ενός νέου λαϊκού προτύπου που χαρακτηρίζεται για την «ανθρωπιά» και την «ποιότητά» του.

Το Survivor 2017 έπαιξε αξιοσημείωτο ρόλο στην ψυχαγωγική διαδικασία μιας μεγάλης μερίδας του τηλεοπτικού κοινού το περασμένο έτος, αποδεικνύοντας πως η τηλεόραση εξακολουθεί να κατέχει ισχυρή δυναμική, την ίδια στιγμή που εξασθενεί ως πηγή ενημέρωσης. Η δυνατότητα εμπλοκής μέσω ψηφοφορίας στη διαμόρφωση του σόου καθώς και ο γενικότερος διαδικτυακός θόρυβος που δημιούργησε το σόου έφεραν σε σύγκλιση όχι μόνο διαφορετικά μέσα (τηλεόραση, Διαδίκτυο) αλλά και το κατακερματισμένο στις μέρες μας τηλεοπτικό κοινό.

Η κυρία Εριφύλη Τροϊζή είναι απόφοιτος του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ.