Νομοθετική πρωτοβουλία για την προστασία του παραδοσιακού Τύπου στην Ευρωπαϊκή Ενωση σχεδιάζει να πάρει άμεσα ο επίτροπος Γκίντερ Ετιγκερ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ενωση εκδοτών εφημερίδων και περιοδικών.

Σε μια εποχή που η κυκλοφορία των εντύπων φθίνει, εξαιτίας των νέων διαδικτυακών Μέσων, ακόμα και σε χώρες όπως η Γερμανία και η Αυστρία, ενώ στην Ελλάδα, στην Πολωνία και στην Ουγγαρία σημειώνονται κρούσματα κυβερνητικών παρεμβάσεων στις εφημερίδες και στα τηλεοπτικά κανάλια, η στήριξη ισοδυναμεί με ανάσα ζωής.

Οπως παραδέχθηκε ο γερμανός επίτροπος στη συνάντηση που είχε την περασμένη εβδομάδα στο Στρασβούργο με τον Σταύρο Θεοδωράκη, «είμαστε στο παρά πέντε αλλά μπορούμε να πετύχουμε την προστασία του παραδοσιακού Τύπου». Το θέμα κάθε άλλο παρά απλό είναι. Η κρίση του παραδοσιακού Τύπου συνέπεσε με τον υβριδικό πόλεμο που έχει εξαπολύσει η Ρωσία κατά των δυτικών χωρών με κυβερνοεπιθέσεις, παραπληροφόρηση, ανάμειξη στην πολιτική σκηνή και στις εκλογές, χρηματοδότηση οργανισμών και κομμάτων της άκρας Δεξιάς και της άκρας Αριστεράς.

Στην Κομισιόν αλλά και σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχει χτυπήσει συναγερμός. Πρόσφατα ο Εμανουέλ Μακρόν κατήγγειλε ότι το σύστημα υπολογιστών του κόμματός του δέχθηκε εκατοντάδες επιθέσεις από τη Ρωσία και σύμφωνα με δημοσιεύματα οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες πιστεύουν ότι η Μόσχα θα μπορούσε να επηρεάσει μέσω των social media την κοινή γνώμη υπέρ του επιθυμητού υποψηφίου προέδρου, πιθανότατα της Μαρίν Λεπέν.
Αντίστοιχους φόβους για πιθανή απόπειρα παρέμβασης της Ρωσίας στις εθνικές εκλογές της Γερμανίας εξέφρασε τον περασμένο Νοέμβριο και ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Γερμανίας Χανς-Γκέοργκ Μάασεν.
Παράλληλα όλο και περισσότερα δημοσιεύματα σε ευρωπαϊκά Μέσα καταγράφουν περιστατικά ρωσικής κυβερνοπαρέμβασης σε διάφορες χώρες με στόχο τη διάβρωση της δυτικής δημοκρατίας, των θεσμών και των αξιών της. Ωστόσο παρά την εμπειρία της εκλογικής αναμέτρησης στις ΗΠΑ και τις συνεχείς προειδοποιήσεις των δυτικών υπηρεσιών ασφαλείας, ακόμα δεν έχει επιτευχθεί το επιθυμητό επίπεδο συνεργασίας των μυστικών υπηρεσιών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Τις ανησυχίες του για αυτό το ζήτημα εξέφρασε στον κ. Θεοδωράκη ο κύπριος επίτροπος Χρήστος Στυλιανίδης, οι οποίες προστέθηκαν στον προβληματισμό του κ. Ετιγκερ για την ποιότητα της πληροφόρησης που διακινείται μέσω του Διαδικτύου. Τα παραδοσιακά Μέσα, με το κύρος και την αξιοπιστία τους, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ανάχωμα στον ασύμμετρο πόλεμο της παραπληροφόρησης, της δολοφονίας χαρακτήρων, της διάβρωσης των θεσμών που εξελίσσεται στον κυβερνοχώρο. Θα πρέπει όμως να υπάρχουν και να λειτουργούν ελεύθερα.
Με αφορμή τις πρόσφατες εξελίξεις στο Mega και στον ΔΟΛ ο κ. Θεοδωράκης έθεσε το ζήτημα της ελευθερίας των δημοσιογράφων και της κρίσης των εντύπων στην Ελλάδα αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη και ανέλυσε την πρόταση που διατύπωσε και στη Βουλή «να σώσουμε τα έντυπα, τους δημοσιογράφους και όχι τους εκδότες που κρατήθηκαν τόσα χρόνια με θαλασσοδάνεια». Ο γερμανός επίτροπος, σύμφωνα με πληροφορίες, επισήμανε ότι η ανεξαρτησία του Τύπου και η πολυφωνία είναι ύψιστα αγαθά για τη Δημοκρατία. Εξέφρασε την άποψη ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Ενωση οφείλουν να διαφυλάξουν τον Τύπο και ότι το Διαδίκτυο απειλεί τις παραδοσιακές αξίες τις οποίες θα πρέπει όλοι να προφυλάξουν. Κατά την άποψη του κ. Ετιγκερ είναι καθοριστικής σημασίας να υπάρχουν σε κάθε χώρα πολλές και διαφορετικές ημερήσιες, εβδομαδιαίες εφημερίδες και περιοδικά αλλά για να διαφυλαχθούν η πολυφωνία και ο πλουραλισμός των απόψεων δεν αρκούν μόνο οι θεσμικές παρεμβάσεις.
Θα πρέπει να διδάξουν και οι γονείς στα παιδιά τους να διαβάζουν εφημερίδες. Επιπλέον, είναι σημαντικό στην ψηφιακή εποχή να κατοχυρωθεί το δικαίωμα του δημιουργού, το copyright, και όπως είπε υπάρχει σχετικό νομοθέτημα το οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο Συμβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εξίσου σημαντική είναι η ουσιαστική ελευθεροτυπία και γενικά η ελευθερία έκφρασης. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο γερμανός επίτροπος θίγει αυτά τα ζητήματα. Στην επιστολή που είχε στείλει στον Νίκο Παππά, λίγο προτού διεξαχθεί ο διαγωνισμός για τις τηλεοπτικές άδειες, εξέφραζε τις ανησυχίες του τόσο για την παραβίαση του κοινοτικού πλαισίου όσο και για το πλήγμα κατά της πλουραλισμού και της ελευθερίας έκφρασης.
Ο επικεφαλής του Ποταμιού επισήμανε τον κίνδυνο τα ηλεκτρονικά Μέσα και τα social media να υποκαταστήσουν ή ακόμα και να εξαφανίσουν τους παραδοσιακούς τρόπους ενημέρωσης και ο κ. Ετιγκερ φέρεται να συμφώνησε μαζί του παρατηρώντας ότι το Twitter, το Facebook, το Instagram είναι κατά την άποψή του συμπλήρωμα και όχι υποκατάστατο της δημοσιογραφίας. Σημείωσε ωστόσο ότι τα παραδοσιακά μέσα μπορεί να βοηθηθούν αλλά δεν μπορεί να στηρίζονται εξ ολοκλήρου σε χρηματοδότηση από άλλες πηγές και όχι στα έσοδα που αποφέρει η κυκλοφορία τους. Πρόκειται για μια ακόμα δύσκολη συζήτηση, καθώς ένα κομμάτι των εσόδων τους προέρχεται από τις διαφημίσεις και αυτό συρρικνώνεται, επειδή πλέον η διαφημιστική πίτα μοιράζεται και στα νέα Μέσα.
Ευνοϊκές ρυθμίσεις σε Γαλλία και Ιταλία

Ευνοϊκές ρυθμίσεις για τον Τύπο έχουν εισαγάγει η Ιταλία και η Γαλλία, με φοροαπαλλαγές και δωρεάν συνδρομές εφημερίδων σε φοιτητές και νέους, ώστε να διευρυνθεί η βάση των αναγνωστών τους.

Στη Γαλλία, από το 1987, προβλέπονται μειωμένες κατά 20% ασφαλιστικές εισφορές για εργαζομένους σε επιχειρήσεις διακίνησης Τύπου αλλά και για μεμονωμένους ελεύθερους επαγγελματίες που απασχολούνται στον ίδιο τομέα (εφημεριδοπώλες). Εκπίπτει επίσης από τη φορολογία ποσό που προβλέπουν οι επιχειρήσεις έντυπου Τύπου για μελλοντικές επενδύσεις. Η κυβέρνηση Ζοσπέν εισήγαγε το 1998 νόμο που προέβλεπε φορολογικές ελαφρύνσεις για τους επαγγελματίες δημοσιογράφους των εφημερίδων και των περιοδικών: Από το ετήσιο εισόδημα που σχετίζεται μόνο με τη δημοσιογραφική δραστηριότητα εκπίπτει το 30%, αλλά το συνολικό ποσό δεν μπορεί να ξεπερνά τα 7.650 ευρώ ετησίως. Επίσης, υπάρχει προνομιακό καθεστώς ΦΠΑ. Αντί για 19,6%, που είναι ο κύριος συντελεστής στη Γαλλία και των μειωμένων συντελεστών 5,5% και 7%, που ισχύουν για είδη πρώτης ανάγκης, οι εφημερίδες και τα περιοδικά έχουν ΦΠΑ 2,1%.
Το 2009 η κυβέρνηση Σαρκοζί έλαβε και νέα μέτρα για τη στήριξη του Τύπου. Το υπουργείο Πολιτισμού ανέλαβε να πληρώσει 200.000 ετήσιες συνδρομές σε εφημερίδες ή περιοδικά για νέους 18 – 24 ετών από μια έτοιμη λίστα με 60 τίτλους. Εκτοτε το συγκεκριμένο μέτρο ανανεώνεται κάθε χρόνο. Το 2013 η κυβέρνηση Ολάντ ψήφισε νόμο για την επιδότηση των περιπτέρων που πουλάνε εφημερίδες -στη Γαλλία υπάρχουν περίπτερα που πωλούν αποκλειστικά εφημερίδες και περιοδικά –και για τον σκοπό αυτόν προβλέφθηκαν στον προϋπολογισμό 4 εκατομμύρια ευρώ.
Η σημαντικότερη νέα ρύθμιση που άρχισε να ισχύει από το 2009 ήταν η άμεση επιδότηση των επιχειρήσεων έντυπου Τύπου. Μέχρι το 2012 τα ακριβή ποσά με τα οποία επιχορηγούνταν οι εφημερίδες και τα περιοδικά δεν ήταν γνωστά, δινόταν στη δημοσιότητα μόνο το σύνολο της επιδότησης. Πρόκειται για άμεσες επιδοτήσεις, δηλαδή για κανονική χρηματοδότηση, η οποία υπολογίζεται με βάση την οικονομική κατάσταση της εφημερίδας, την κυκλοφορία της, τα διαφημιστικά της έσοδα (π.χ. τίτλοι εθνικής κυκλοφορίας με μειωμένα διαφημιστικά έσοδα λαμβάνουν μεγαλύτερη επιδότηση), την ανάγκη να διατηρηθεί η πολυφωνία, την ανάγκη στήριξης του τοπικού Τύπου. Τα τελευταία διαθέσιμα νούμερα αφορούν το 2014 και περιλαμβάνουν τους 200 τίτλους (καθημερινό, εβδομαδιαίο, τοπικό και εθνικό, εξειδικευμένο τίτλο) που έλαβαν τις μεγαλύτερες επιδοτήσεις. Η άμεση επιδότηση ανήλθε σε 62 εκατομμύρια ευρώ και οι έμμεσες ωφέλειες (φοροαπαλλαγές κ.λπ.) σε 164 εκατομμύρια, σύνολο 226 εκατομμύρια για τους 200 πιο ωφελημένους τίτλους. Σε παραπλήσιο μοτίβο αναμένεται να στηριχθεί η επεξεργασία της νομοθετικής πρωτοβουλίας του κ. Ετιγκερ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ