Μέχρι πρότινος η λέξη «λίπος» ήταν συνώνυμο παραπανίσιων κιλών και πολλών δεινών – αντιπροσώπευε κάτι που θα θέλαμε, ει δυνατόν, να εξοστρακίσουμε διά παντός από το σώμα μας. Τώρα όμως η αντίληψη αυτή άρχισε να αλλάζει και το λίπος έπαψε να θεωρείται απαραίτητα κακό. Τα πάντα είναι… ζήτημα απόχρωσης: όταν δεν είναι λευκό αλλά είναι καφέ ή μπεζ, το λίπος όχι μόνο δεν μας κάνει να παχαίνουμε αλλά αντιθέτως καίει θερμίδες. Το καφέ λίπος υπάρχει σε αφθονία στα βρέφη για να τα βοηθά να διατηρούν τη θερμοκρασία του σώματός τους σε φυσιολογικά επίπεδα, αλλά οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι εξαφανίζεται καθώς μεγαλώνουν και αναπτύσσουν άλλους μηχανισμούς για αυτόν τον σκοπό. Πρόσφατα ωστόσο διαπίστωσαν ότι διατηρείται στους ενηλίκους – σε μικρές ποσότητες και όχι σε όλους. Επίσης ανακάλυψαν ότι όλοι διαθέτουμε ένα άλλο είδος «θερμιδοβόρου» λίπους, μπεζ χρώματος, το οποίο βρίσκεται κρυμμένο μέσα στο «κακό» λευκό λίπος μας. Τα ευεργετικά για τη σιλουέτα και για την υγεία «χρωματιστά» λίπη φαίνεται ότι μπορούν να ενεργοποιηθούν σχετικά εύκολα – δύο απλοί τρόποι είναι π.χ. να εκτίθεται κάποιος στο κρύο ή να τρώει καυτερές πιπεριές. Εχει όμως η ενεργοποίησή τους τα αποτελέσματα που θα θέλαμε; Η Chloe Lambert του «New Scientist» πήρε μέρος σε ένα σχετικό πείραμα και περιγράφει την εμπειρία της στις επόμενες σελίδες.

Καθότι τρέφω μια προτίμηση προς το φιστικοβούτυρο και τα παγωτά, κανονικά η προοπτική να μου μετρήσουν το λίπος που έχω στο σώμα μου δεν θα με ενθουσίαζε. Αυτή όμως δεν είναι μια κανονική μέτρηση λίπους και για πρώτη φορά εύχομαι να έχω μπόλικο.

Ενώ το «κανονικό» λευκό λίπος αποθηκεύει επίμονα τις παραπανίσιες θερμίδες στους γοφούς, στην κοιλιά και στους μηρούς, τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί ένα νέο είδος λίπους –ένα λίπος το οποίο, παραδόξως, ίσως μας βοηθάει να χάσουμε βάρος. Πρόκειται για το καφέ λίπος, το οποίο ανατρέπει όλα τα συμπεράσματά μας σχετικά με το λίπος στο σώμα μας: αντί να αποθηκεύει θερμίδες, τις καίει.
Μόλις πριν από έξι χρόνια ανακαλύψαμε ότι το καφέ λίπος υπάρχει και είναι ενεργό στους ενηλίκους. Εκτοτε έχει προσελκύσει την προσοχή ως ένα πιθανό νέο εργαλείο για τη μάχη εναντίον της παχυσαρκίας και των ασθενειών που σχετίζονται με αυτήν. Επιπλέον η ιδέα ότι θα μπορούσαμε να καίμε θερμίδες χωρίς να χρειάζεται να ασκηθούμε αποτελεί μια γοητευτική προοπτική για πολλούς από εμάς.
Μερικοί το προτιμούν… καφέ



Οι καυτερές πιπεριές τσίλι είναι μια πικάντικη συνταγή για να ενεργοποιήσετε το καφέ λίπος σας

«Ολοι ξέρουμε ότι αρκεί μόνο μια μικρή αλλαγή στο ισοζύγιο της ενέργειας για να πάρουμε βάρος –το να τρώμε ένα ή δύο παραπανίσια μπισκότα την ημέρα είναι αρκετό» λέει ο Μάικλ Σίμοντς από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ στη Βρετανία. «Αν λοιπόν μπορούσατε να ενεργοποιήσετε το καφέ λίπος, ή να αυξήσετε τη δραστηριότητά του, θα μπορούσατε δυνητικά να μειώσετε το βάρος σας».

Ο κ. Σίμοντς ανήκει σε μια μερίδα ερευνητών οι οποίοι εργάζονται με στόχο να αναπτύξουν συμπεριφορικές, χειρουργικές και φαρμακευτικές θεραπείες που θα μπορούσαν να εκμεταλλευθούν τη δύναμη του καφέ λίπους. Μερικές από αυτές ενδέχεται να είναι τόσο απλές όσο το να κάνει κάποιος μια βουτιά σε κρύο νερό σε μια πισίνα ή το να τρώει πικάντικα φαγητά. Οταν λοιπόν μου πρότεινε να συνεργαστώ με την ομάδα του για να προσπαθήσουμε να ενισχύσουμε το καφέ λίπος μου αισθάνθηκα ότι έπρεπε να το δοκιμάσω.
Αυτό το οποίο κάνει το καφέ λίπος τόσο ενδιαφέρον είναι η ικανότητά του να καίει άμεσα την τροφή προκειμένου να παραγάγει θερμότητα, παρά το γεγονός ότι συνήθως η ενέργεια που ο οργανισμός λαμβάνει από την τροφή πρώτα αποθηκεύεται και στη συνέχεια απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας, όπως π.χ. η άσκηση. Το λίπος αυτό μπορεί να παραγάγει 300 φορές περισσότερη ενέργεια ανά γραμμάριο από οποιονδήποτε άλλον ιστό στο σώμα μας. Αυτό συμβαίνει επειδή τα κύτταρα του καφέ λίπους περιέχουν έναν δυσανάλογα μεγάλο αριθμό μιτοχονδρίων –οι μικροσκοπικές δομές των κυττάρων που παράγουν ενέργεια -, τα οποία μάλιστα είναι και αυτά που δίνουν στον συγκεκριμένο ιστό το «επώνυμο» χρώμα του. Τα μιτοχόνδρια αυτά είναι επίσης ελαφρώς διαφορετικά από εκείνα που βρίσκονται στα άλλα κύτταρα επειδή περιέχουν μια πρωτεΐνη, τη θερμογενίνη ή UCP1, η οποία δίνει στο καφέ λίπος τη δυνατότητα να μετατρέπει άμεσα την ενέργεια σε θερμότητα.
Αυτή η ικανότητα «κλιβάνου» κάνει το καφέ λίπος ζωτικό για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας σε ορισμένα θηλαστικά και στα μωρά, τα οποία δεν έχουν την ικανότητα να τρέμουν για να ζεσταθούν. Μέχρι πρόσφατα ωστόσο εθεωρείτο ότι στους ανθρώπους χάνεται μετά τη βρεφική ηλικία. Το 2009 όμως αρκετές μελέτες έδειξαν ότι το καφέ λίπος υπήρχε και ήταν λειτουργικό στους ενηλίκους στον λαιμό, στους ώμους και γύρω από τη σπονδυλική στήλη.
Η ανακάλυψη αυτή μετατόπισε το ερώτημα από το αν οι ενήλικοι έχουν καφέ λίπος στο αν θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν ως βοήθημα για τον έλεγχο του βάρους τους. «Ηταν μια μεγάλη ανακάλυψη» λέει ο κ. Σίμοντς.
Εμείς και το κρύο


Παρότι δεν είμαι υπέρβαρη, η ιδέα ότι ένα λίπος μπορεί να με αδυνατίσει είναι οπωσδήποτε δελεαστική. Η ποσότητα καφέ λίπους που έχει ο καθένας μας ωστόσο ποικίλλει. Οι πιο αδύνατοι τείνουν να έχουν περισσότερο, κάτι το οποίο ίσως εξηγεί σε έναν βαθμό γιατί ορισμένοι άνθρωποι φαίνονται να καίνε οτιδήποτε τρώνε ενώ άλλοι συσσωρεύουν τα κιλά.
Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να βρούμε πόσο από αυτό το «καλό» λίπος έχω –αν το έχω. Επειδή το καφέ λίπος ενεργοποιείται όταν το σώμα εκτίθεται στο κρύο, ο κ. Σίμοντς και η ομάδα του έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη μιας κάμερας θερμικής απεικόνισης για την ανίχνευσή του. Οι απεικονίσεις δείχνουν καθαρά δύο μικρά φωτεινά τρίγωνα στη βάση του λαιμού μου –«εστίες» καφέ λίπους οι οποίες γίνονται φωτεινότερες όταν βουτάω το κεφάλι μου σε έναν κουβά με κρύο νερό και τα κύτταρα αρχίζουν να δουλεύουν.
Εφόσον έχω καφέ λίπος ο κ. Σίμοντς λέει ότι ο καλύτερος τρόπος για να προσπαθήσω να κάψω θερμίδες τεμπελιάζοντας είναι να εκτεθώ στο κρύο. Οταν τα ζώα κρυώνουν αρχικά ρυθμίζουν τη θερμοκρασία τους τρέμοντας. Υστερα από επανειλημμένες εκθέσεις στο κρύο το «τρεμούλιασμα» μειώνεται ενώ η δαπάνη ενέργειας παραμένει η ίδια. Μελέτες σε τρωκτικά έχουν δείξει ότι αυτό οφείλεται στη δραστηριότητα του καφέ λίπους. Αν το ίδιο ισχύει και στους ανθρώπους, τότε η τακτική έκθεση στο κρύο θα μπορούσε να βοηθήσει κάποιον να προσαρμοστεί στο κρύο και παράλληλα να κάψει θερμίδες.
Ενδείξεις που υποστηρίζουν κάτι τέτοιο έρχονται από μια ενδιαφέρουσα μελέτη που έκανε ο αμερικανικός στρατός στη δεκαετία του 1960, υποβάλλοντας 10 σχεδόν γυμνούς άνδρες σε θερμοκρασία 11 βαθμών Κελσίου επί οκτώ ώρες την ημέρα για έναν μήνα. Ηλεκτρόδια που είχαν τοποθετηθεί στο δέρμα τους έδειξαν ότι, όπως τα ποντίκια, έτρεμαν λιγότερο ύστερα από περίπου δύο εβδομάδες, κάτι το οποίο υποδηλώνει ότι το σώμα τους είχε κατά κάποιον τρόπο προσαρμοστεί στο κρύο. Η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάποια άλλη μεταβολική διαδικασία εμπλεκόταν σε αυτό, αν και το ποια ήταν αυτή θεωρήθηκε μυστήριο.
Πενήντα χρόνια μετά η Ανούκ βαν ντερ Λανς από το Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ στην Ολλανδία και οι συνάδελφοί της αναρωτήθηκαν μήπως υπεύθυνο ήταν το καφέ λίπος. Ετσι το 2012 επανέλαβαν τη μελέτη διεξάγοντας αξονικές τομογραφίες ποζιτρονίων (PET) και βιοψίες στο λίπος και στους μυς για να μετρήσουν τη δραστηριότητα του καφέ λίπους αλλά και να καταγράψουν πόσο έτρεμαν οι εθελοντές. Υστερα από δέκα ημέρες η δραστηριότητα του καφέ λίπους είχε αυξηθεί και οι εθελοντές είχαν βελτιωθεί στο να παράγουν θερμότητα χωρίς να τρέμουν, οπότε έτρεμαν λιγότερο. Επίσης ανέχονταν ευκολότερα το κρύο.
Το ενθαρρυντικό σε αυτή τη μελέτη είναι ότι μια θερμοκρασία των 16 βαθμών Κελσίου ήταν αρκετά κρύα ώστε να ενεργοποιήσει τον ιστό. «Κανένας δεν πιστεύει ότι το να κρυώνει κάποιος τόσο ώστε να μη νιώθει καλά είναι απαραίτητο» λέει ο Ααρον Σάιπες από το Εθνικό Ινστιτούτο Διαβήτη και Πεπτικών και Νεφρικών Νόσων των Ηνωμένων Πολιτειών, συγγραφέας μιας από τις μελέτες που δημοσιεύθηκαν το 2009.
Καθώς όμως το επόμενο τεστ μου θα γίνει σε πέντε ημέρες, ο κ. Σίμοντς λέει ότι δεν πειράζει να κατεβάσουμε πιο χαμηλά τις θερμοκρασίες. Κλείνω λοιπόν την κεντρική θέρμανση του σπιτιού μου ή τη βάζω στο χαμηλό παρά το γεγονός ότι έξω έχει μόλις 4 βαθμούς Κελσίου. Πίνω παγωμένο νερό όλη την ημέρα, κάνω κρύο ντους κάθε πρωί και, για κάθε ενδεχόμενο, πηγαίνω για κολύμπι στην υπαίθρια πισίνα της γειτονιάς μου, όπου η θερμοκρασία του νερού είναι στους ανατριχιαστικούς 3 βαθμούς Κελσίου.
Αξίζει να τουρτουρίζεις;



Υγιές καφέ λίπος (αριστερά) και υγιές λευκό λίπος (δεξιά)

Πόσες θερμίδες θα πρέπει να περιμένω να χάσω; Οι εκτιμήσεις αποκλίνουν σε τεράστιο βαθμό. Μια δοκιμή σε άνδρες στην Ιαπωνία βρήκε ότι η παραμονή σε ένα δωμάτιο με θερμοκρασία 17 βαθμών Κελσίου επί δυο ώρες την ημέρα για έξι εβδομάδες ενίσχυσε τη δραστηριότητα του καφέ λίπους τους κατά 50% και έδιωξε το 5% του λίπους του σώματός τους. Στην αρχή του πειράματος οι άνδρες έκαιγαν 108 θερμίδες κατά τις δύο ώρες στο κρύο, όμως η ποσότητα ανέβηκε στις 289 θερμίδες αφού το έκαναν καθημερινά επί έξι εβδομάδες.

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όλες αυτές οι θερμίδες καίγονται από το ίδιο το καφέ λίπος –σε μελέτες που αφορούν μικρά διαστήματα έκθεσης στο κρύο αυτό μπορεί να οφείλεται σε άλλους μηχανισμούς, όπως το ότι το σώμα τρέμει. Για παράδειγμα, μια μελέτη σε εθελοντές που είχαν κατά μέσο όρο 50 γραμμάρια καφέ λίπους διαπίστωσε ότι έκαιγαν περίπου 300 επιπλέον θερμίδες την ημέρα όταν εξετίθεντο σε μέτριο κρύο για 30 λεπτά –όμως το καφέ λίπος ήταν υπεύθυνο μόνο για τις 20 θερμίδες.
Παρά τα αντιφατικά αποτελέσματα οι αριθμοί αυτοί είναι αρκετά ενθαρρυντικοί ώστε να κάνουν ορισμένους να βάλουν την έκθεση στο κρύο στο καθημερινό πρόγραμμά τους. «Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τον μηχανισμό πίσω από αυτό, όμως πρακτικά εκείνο που ενδιαφέρει τον κόσμο είναι το αποτέλεσμα» λέει ο Γουέιν Χέιζ, επιστήμονας της NASA ο οποίος έχει δημιουργήσει το «Cold Shoulders», ένα γιλέκο με παγοκύστες σχεδιασμένο ώστε να ενεργοποιεί το καφέ λίπος.
Ο κ. Σάιπες και άλλοι πιστεύουν ότι το καφέ λίπος θα μπορούσε να συνεισφέρει στις στρατηγικές απώλειας βάρους με την τακτική έκθεση στο κρύο. Αν όμως σε κάποιον δεν αρέσει να κρυώνει; Τότε ενδέχεται να υπάρχουν πιο πικάντικες επιλογές.
Η πικάντικη λύση


Η καψαϊκίνη, ένα συστατικό που υπάρχει στις καυτερές πιπεριές τσίλι, φαίνεται να ενεργοποιεί το καφέ λίπος με έναν παρόμοιο τρόπο. Ποντίκια που κατανάλωσαν καψαΐκίνη ως μέρος μιας διατροφής με υψηλά λιπαρά, για παράδειγμα, αύξησαν τη μεταβολική δραστηριότητά τους και δεν πήραν βάρος. Αυτό ταιριάζει με μια μικρή μελέτη στην οποία 10 άνδρες οι οποίοι πήραν καθημερινά χάπια καψαϊκίνης είχαν καλύτερη δραστηριότητα καφέ λίπους στο κρύο και έκαιγαν περισσότερες θερμίδες ύστερα από έξι εβδομάδες.

«Η καψαϊκίνη είναι υποσχόμενη επειδή είναι φυσική, σχετικά ασφαλής και οικονομική» λέει ο κ. Σάιπες. «Περιμένουμε όμως ένα καθοριστικό πείραμα που θα δείξει ότι μια δόση καψαϊκίνης οδηγεί άμεσα στην ενεργοποίηση του καφέ λίπους».
Εν τω μεταξύ το καφέ λίπος ενδέχεται να έχει και άλλα οφέλη πέρα από το κάψιμο των θερμίδων. Απελευθερώνει ορμόνες οι οποίες βοηθούν στη ρύθμιση του μεταβολισμού της γλυκόζης και των λιπαρών οξέων, επομένως ενδέχεται να είναι χρήσιμο για τη θεραπεία του διαβήτη και τη λιπώδη νόσο του ήπατος. Εχει διαπιστωθεί ότι οι άνθρωποι και τα άλλα ζώα με υψηλά επίπεδα καφέ λίπους έχουν καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου και της ινσουλίνης.
Το μπεζ είναι το καινούργιο λευκό



Κατεβάζοντας τον «θερμοστάτη» θα μπορούσατε μακροπρόθεσμα να χάσετε κάποια παραπανίσια κιλά

Υπάρχει ωστόσο ένα μείον: έχουμε λιγοστές ποσότητες καφέ λίπους και οι παχύσαρκοι έχουν εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Επιπλέον τα αποθέματα μειώνονται με την ηλικία.

Για τον λόγο αυτόν ίσως η μεγαλύτερη πρόσφατη ανακάλυψη σε αυτόν τον τομέα είναι ο εντοπισμός ενός τρίτου είδους λίπους, του λεγόμενου μπεζ λίπους. Το μπεζ λίπος, το οποίο περιέγραψε για πρώτη φορά το 2012 ο Μπρους Σπίγκελμαν από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, έχει διαφορετική προέλευση από το κλασικό καφέ λίπος αλλά περιέχει την ίδια σημαντική πρωτεΐνη, τη UCP1, η οποία καίει θερμίδες για να παραγάγει θερμότητα. Παρότι το καφέ λίπος σχηματίζεται σε μεμονωμένους θυλάκους το μπεζ λίπος βρίσκεται διάχυτο μέσα στα κύτταρα του λευκού λίπους. Ακόμη καλύτερα, ίσως είναι μάλιστα δυνατόν να μετατρέψουμε το λευκό λίπος σε αυτή τη «θερμιδοφάγο» μπεζ ποικιλία.

«Στα περισσότερα πειράματα που γίνονται για το καφέ λίπος δεν μπορούμε να παραγάγουμε σημαντική ποσότητα νέου ιστού, κυρίως ενεργοποιούμε τον υπάρχοντα» λέει ο Ρόναλντ Καν από το Κέντρο Διαβήτη Τζόσλιν στη Βοστώνη, επίσης συγγραφέας μιας εκ των μελετών που δημοσιεύθηκαν το 2009. «Με το μπεζ λίπος έχουμε αύξηση τόσο της δραστηριότητας όσο και της ποσότητας. Εδώ λοιπόν πιστεύουμε ότι ίσως υπάρχουν μεγάλες θεραπευτικές ευκαιρίες».
Αν και οι περισσότερες έρευνες έχουν ως τώρα γίνει σε τρωκτικά, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι και οι άνθρωποι μπορούν να μετατρέψουν το λευκό λίπος σε μπεζ. Ενας τρόπος ίσως είναι να πετάξετε το πάπλωμά σας. Ανδρες που κοιμήθηκαν σε δωμάτια με θερμοκρασία 19 βαθμών Κελσίου μόνο με ένα σεντόνι είχαν 42% περισσότερο καφέ λίπος ύστερα από τέσσερις εβδομάδες, όπως διαπίστωσαν ο Φραντσέσκο Σελ από το Κοινοπολιτειακό Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια και οι συνάδελφοί του. Η απορρόφηση γλυκόζης αυξήθηκε στο λευκό λίπος, κάτι το οποίο υποδηλώνει αύξηση των κυττάρων μπεζ λίπους που βρίσκονται μέσα σε αυτό. Η ινσουλινοαντίσταση των ανδρών, ζήτημα-κλειδί για τον διαβήτη, επίσης βελτιώθηκε.
Η άσκηση μπορεί και αυτή να βοηθήσει στη μετατροπή των κυττάρων. Ο κ. Σελ ανακάλυψε ενδείξεις ότι μια ορμόνη, η ιρισίνη, η οποία παράγεται κατά τη συστολή των μυών, ενεργοποιεί το λευκό λίπος ώστε να παραγάγει κύτταρα μπεζ λίπους, αν και τα ευρήματα αυτά βρίσκονται ακόμη υπό συζήτηση. Καλού-κακού συνεχίζω την καθημερινή μου γυμναστική αλλά αντικαθιστώ το «κλειστού χώρου» πρόγραμμα aerobics με τζόγκινγκ στο κρύο.
Η «κρυάδα»: πήρα ένα κιλό…


Οταν επιστρέφω στο εργαστήριο ύστερα από πέντε ημέρες η ομάδα του κ. Σίμοντς διαπιστώνει ότι η διαφορά ανάμεσα στην εσωτερική θερμοκρασία του σώματός μου και στη θερμοκρασία του καφέ λίπους μου έχει αυξηθεί. «Αυτό δείχνει ότι ο ιστός του καφέ λίπους είναι περισσότερο ενεργός και ότι χρειάζεται να παράγει περισσότερη θερμότητα για να διατηρεί το σώμα σας στην κατάλληλη θερμοκρασία» λέει ο κ. Σίμοντς.
Υστερα ήρθαν τα κακά νέα: η ενίσχυση του καφέ λίπους δεν μεταφράστηκε σε απώλεια βάρους –πήρα μάλιστα ένα κιλό. Ο κ. Σίμοντς λέει ότι ίσως το καφέ λίπος πρέπει να ενεργοποιηθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προκειμένου να επέλθουν αλλαγές στη μάζα του λίπους. Και παρά το γεγονός ότι προσπάθησα να ακολουθήσω τη συνηθισμένη διατροφή μου, υποπτεύεται ότι ίσως έφαγα περισσότερο για να αντισταθμίσω το κρύο. Στη μελέτη του ύπνου η ενίσχυση του καφέ λίπους ανατράπηκε όταν οι άνδρες στη συνέχεια κοιμήθηκαν επί έναν μήνα σε ζεστό δωμάτιο, κάτι το οποίο υποδηλώνει ότι για να έχει αποτελέσματα η έκθεση στο κρύο θα πρέπει να υιοθετείται ως μακροπρόθεσμο «σπορ».
Μαγικό χάπι και λιπομαγειρέματα


Το γεγονός αυτό αναδεικνύει ένα μεγάλο πρόβλημα για όσους νομίζουν ότι η ενίσχυση του καφέ λίπους με την έκθεση στο κρύο είναι μια εύκολη επιλογή: για ορισμένους ανθρώπους το να κρυώνουν είναι εξίσου απωθητικό με το να «λιώνουν» στο γυμναστήριο ή να τρώνε μόνο σαλάτες. Η δε φυσική μας αντίδραση στο κρύο είναι συχνά το να τρώμε περισσότερο.
Ισως λοιπόν μια καλύτερη τακτική θα ήταν να βρούμε ευκολότερους τρόπους για να ενεργοποιήσουμε αυτά τα αποτελέσματα. Μια ελπίδα είναι το mirabegron, ένα φάρμακο που έχει αναπτυχθεί ως θεραπεία για την υπερδραστήρια ουροδόχο κύστη αλλά επίσης φαίνεται να ενεργοποιεί τους υποδοχείς στην επιφάνεια των κυττάρων του καφέ λίπους. Τον περασμένο Ιανουάριο μια ομάδα με επικεφαλής τον κ. Σάιπες διαπίστωσε αύξηση της δραστηριότητας του καφέ λίπους σε 12 εθελοντές στους οποίους χορηγήθηκε mirabegron. Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός τους (RMR) αυξήθηκε κατά 203 θερμίδες την ημέρα. Η ουσία μάλιστα φάνηκε να λειτουργεί τόσο στο καφέ όσο και στο λευκό λίπος. «Το mirabegron κάνει τα αποθέματα του λευκού λίπους να διασπώνται, μάλλον για να καταναλωθούν ως καύσιμο από το καφέ λίπος και άλλα όργανα» λέει ο κ. Σάιπες.
Μια άλλη προσέγγιση ίσως είναι να μετατρέπουμε το λευκό λίπος σε καφέ στο εργαστήριο και στη συνέχεια να το επανεισάγουμε στο σώμα. Το 2010 ο Γιου Χουά Τσενγκ από το Κέντρο Διαβήτη Τζόσλιν πήρε πρόδρομα κύτταρα λίπους από μυς και ιστό λευκού λίπους από ποντικούς και τα εξέθεσε σε πρωτεΐνες που επηρεάζουν την ανάπτυξη στα κύτταρα καφέ λίπους. Οταν τα ενέχυσε ξανά στους ποντικούς τα επεξεργασμένα κύτταρα αναπτύχθηκαν σε καφέ λίπος. Η ομάδα του κ. Τσενγκ έχει εντοπίσει τον ίδιο μηχανισμό και στα ανθρώπινα κύτταρα λίπους.
Και κρύο σε χάπι;


Επίσης μια δραστική ουσία που μιμείται την επίδραση του κρύου ίσως να εμφανιστεί στο άμεσο μέλλον. Μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας έχει ανακαλύψει ότι σε συνθήκες ψύχους το σώμα στέλνει σήματα σε κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, τους μακροφάγους, οι οποίοι κάνουν το λευκό λίπος να «καφετίζει» για να παραγάγει θερμότητα. Η έγχυση μιας δόσης από τα μόρια αυτών των σημάτων σε ποντικούς ενεργοποίησε την ίδια ανοσολογική αντίδραση χωρίς το κρύο και τα ποντίκια άρχισαν να καίνε 10% περισσότερη ενέργεια.
Ο συνδυασμός τέτοιου είδους προσεγγίσεων με την έκθεση στο κρύο θα μπορούσε ενδεχομένως να αυξήσει την επίδραση του καφέ λίπους. Είναι πιθανό σύντομα το καφέ λίπος να αποτελέσει τον τρίτο πυλώνα στις συμβουλές για απώλεια βάρους, υποστηρίζει ο κ. Σάιπες. «Οταν θα πηγαίνετε στον γιατρό σας αυτός θα σας συμβουλεύει να τρώτε σωστά, να ασκείστε και να διατηρείτε υγιές το καφέ λίπος σας» λέει. «Και ελπίζω ότι αν κάποιος δεν θέλει να εκτεθεί στο κρύο θα μπορεί να πάρει ένα φάρμακο».
Μέχρι τότε, ίσως το καφέ λίπος να μην είναι η μαγική συνταγή που τόσο πολλοί ελπίζουν. Μπορεί όμως να αποτελέσει ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό όπλο για την απώλεια βάρους αν χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τη μείωση της πρόσληψης θερμίδων, λέει ο κ. Καν. Ακόμη και με μια συντηρητική εκτίμηση το να καίει κάποιος 100 παραπανίσιες θερμίδες την ημέρα μπορεί να αντιστοιχεί σε απώλεια περίπου μισού κιλού τον μήνα.
Με την εξέλιξη μάλιστα της θερμικής τεχνολογίας για την καταγραφή του καφέ λίπους ο κ. Σίμοντς είναι αισιόδοξος ότι η ανίχνευσή του θα γίνει μια εξέταση ρουτίνας. «Θα μπορούσε να προσφέρει έναν δείκτη της μεταβολικής υγείας και να σας λέει αν κινδυνεύετε να πάρετε βάρος» λέει.
Οσο για εμένα, η επιβεβαίωση ότι έχω καφέ λίπος και ότι μπορώ να το ενεργοποιήσω ήταν καθησυχαστική και είναι βέβαιο ότι θα κατεβάζω λίγους βαθμούς τον θερμοστάτη τον χειμώνα. Παρ’ όλα αυτά δεν θα ξαναπάω τρέχοντας για μια βουτιά στο κρύο.

Οταν το καλό λίπος γίνεται κακό
Η ενεργοποίηση του καφέ λίπους ίσως βοηθάει τους ανθρώπους να αδυνατίζουν, όμως η απενεργοποίησή του μπορεί να είναι εξίσου χρήσιμη. Οι μισοί καρκινοπαθείς πάσχουν από καχεξία, μια πάθηση η οποία οδηγεί σε υπερβολικό αδυνάτισμα και μάλιστα είναι υπεύθυνη για το 20% των θανάτων από καρκίνο. Τώρα φαίνεται ότι το καφέ λίπος εμπλέκεται σε αυτήν. Οι καρκινικοί όγκοι κάνουν τα κύτταρα του λευκού λίπους να μετατρέπονται σε θερμιδοβόρα κύτταρα μπεζ λίπους στα ποντίκια. Αν το ίδιο ισχύει και στους ανθρώπους με καχεξία, αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί χάνουν βάρος ακόμη και όταν τρώνε περισσότερο. Πέρυσι μια ομάδα από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ εντόπισε την πρωτεΐνη που παράγουν οι όγκοι για να προκαλέσουν αυτό το φαινόμενο. Οταν στα ποντίκια χορηγήθηκε ένα αντίσωμα που εξουδετερώνει την πρωτεΐνη, η μυϊκή μάζα και λειτουργία τους διατηρήθηκε. Ενα ανάλογο αντίσωμα λειτουργικό για τους ανθρώπους αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή και οι δοκιμές ενδέχεται να ξεκινήσουν σε δύο χρόνια.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ