Τι αλλάζει στο Ασφαλιστικό από τον Ιούλιο

Ο πλήρης επανασχεδιασμός του ασφαλιστικού συστήματος, τόσο οργανωτικά όσο και σε επίπεδο παροχών, εκπονείται την περίοδο αυτή από το υπουργείο Εργασίας. «Κεντρική φιλοσοφία» του νέου –υπό δημιουργία –Ασφαλιστικού είναι η διασφάλιση της οικονομικής αυτοδυναμίας του, δηλαδή η κάλυψη των υποχρεώσεών του χωρίς την ανάγκη της συνεισφοράς του κρατικού προϋπολογισμού.

Ωστόσο αυτό μπορεί να γίνει δυνατό με την προσαρμογή-μείωση των παροχών στα όρια των δυνατοτήτων των εσόδων, δηλαδή των εισπράξεων από εισφορές.

Για τον λόγο αυτόν ο βασικός σχεδιασμός του υπουργείου περιστρέφεται γύρω από τη λογική της λεγόμενης ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, η οποία θα εφαρμοστεί στο σύνολο των ταμείων επικουρικής ασφάλισης και εφάπαξ βοηθήματος. Αυτό σημαίνει ότι τα εν λόγω Ταμεία θα προσαρμόζουν ανά τρίμηνο τις παροχές τους στα όρια των εσόδων τους έτσι ώστε στο τέλος του έτους τα ίδια έσοδα να καλύπτουν τις παροχές χωρίς την ανάγκη χρηματοδότησης.

Ο σχεδιασμός των νέων αλλαγών ξεκίνησε με την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας να ζητεί επισήμως από το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Μελετών (ΚΕΠΕ) να εκπονήσει αναλογιστική μελέτη εντός δύο μηνών για την επερχόμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση.

Τα μέτρα αναμένεται να οριστικοποιηθούν εντός του Σεπτεμβρίου να ψηφισθούν τον Οκτώβριο και να ισχύσουν από τον Ιανουάριο του 2015.

Οι περαιτέρω ενοποιήσεις των ασφαλιστικών ταμείων –η κυβερνητική πρόταση μιλάει για τρία ταμεία κύριας ασφάλισης -, η καθιέρωση ενιαίων κανόνων και όρων ασφάλισης για όλους τους ασφαλισμένους, οι νέες περικοπές συνταξιοδοτικών παροχών (κύριες και επικουρικές) και οι μειώσεις των εσόδων από το ασφαλιστικό σύστημα με την κατάργηση των κοινωνικών πόρων (φόροι υπέρ τρίτων) αποτελούν τις κεντρικές κατευθύνσεις της νέας μεταρρύθμισης.

Ο υπουργός Εργασίας κ. Γ. Βρούτσης, ο οποίος χειρίστηκε μια σειρά αλλαγών στο σύστημα τα τελευταία δύο έτη, εκτιμά ότι απομένουν ορισμένες τροποποιήσεις ώστε το ασφαλιστικό σύστημα να λάβει την τελική μορφή του.

Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου, ο οποίος έχει λάβει την έγκριση της τρόικας, πρόκειται να εφαρμοστούν τα εξής μέτρα:

1. Η καθιέρωση της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος – ο λεγόμενος συντελεστής βιωσιμότητας –στα επικουρικά ταμεία (ΕΤΕΑ) από 1ης Ιουλίου και στα υπόλοιπα από το 2015 και ως εκ τούτου η περικοπή των παροχών όπου υπάρχουν ελλείμματα. Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος θα εφαρμοστεί από τον επόμενο μήνα σε όλα τα επικουρικά ταμεία που έχουν ενσωματωθεί στο ΕΤΕΑ. Από 1ης Ιανουαρίου το σύστημα αυτό (προσαρμογή των παροχών στο ύψος των εισφορών) θα ισχύσει σε όλα τα επικουρικά ταμεία, των οποίων οι παροχές θα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από τις εισφορές τους. Για έναν περιορισμένο αριθμό ταμείων που τεχνικά δεν μπορούν να συγχωνευθούν σε ΕΤΕΑ σε αυτό το στάδιο θα ισχύσουν οι ίδιοι κανόνες όπως περιγράφονται στην προηγούμενη παράγραφο. Το υπουργείο Εργασίας εκτιμά ότι με τον τρόπο αυτόν επέρχεται οριστική εξυγίανση στο σύστημα των επικουρικών ταμείων, το οποίο πλέον καθίσταται βιώσιμο, καθώς δεν θα δημιουργηθούν εκ νέου ελλείμματα και ο καθένας θα λαμβάνει σύνταξη ανάλογα με τις εισφορές του. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο των περικοπών των επικουρικών συντάξεων από τον επόμενο μήνα λόγω της εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) εισηγήθηκε προς το υπουργείο Εργασίας τις προηγούμενες ημέρες τη μείωση των επικουρικών συντάξεων που χορηγεί κατά 5,2%. Εφόσον η εισήγηση γίνει δεκτή, η μείωση θα εφαρμοσθεί στην πληρωμή των συντάξεων του Ιουλίου ή του Αυγούστου. Με δεδομένο ότι η μέση επικουρική σύνταξη που χορηγεί το ΕΤΑΑ ανέρχεται στα περίπου 200 ευρώ τον μήνα, η μέση μείωση θα είναι περίπου 10 ευρώ τον μήνα για κάθε συνταξιούχο.

2. Ενοποίηση Ταμείων. Πρόκειται για μια μεγάλη μεταρρύθμιση η οποία θα ολοκληρωθεί εντός του καλοκαιριού και θα νομοθετηθεί τον Δεκέμβριο. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Εργασίας που έχει εγκριθεί από την τρόικα, η πρώτη φάση της ενοποίησης αφορά τη συγχώνευση όλων σε τρία Ταμεία: ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και ΟΓΑ. Πρόκειται για ένα δύσκολο έργο, αν αναλογιστεί κανείς ότι η ουσιαστική ενοποίηση των τριών Ταμείων των αυτοαπασχολουμένων, του ΤΕΒΕ, του Ταμείου Εμπόρων (ΤΑΕ) και του Ταμείου Σύνταξης Αυτοκινητιστών (ΤΣΑ), ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, αν και ο ΟΑΕΕ έχει δημιουργηθεί από το 1998. Το βάρος θα πέσει στο ΙΚΑ, το Ταμείο των μισθωτών τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα. Σε αυτό θα ενταχθούν εκτός από τους κλάδους που έχουν ήδη ενσωματωθεί (Ταμεία ΔΕΚΟ – τραπεζών) οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι δημοσιογράφοι, καθώς και όλοι οι εργαζόμενοι με μισθωτή εργασία. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες, είτε είναι εμποροβιοτέχνες και αυτοκινητιστές (ΟΑΕΕ) είτε δικηγόροι, νομικοί και μηχανικοί (ΕΤΑΑ), θα ενταχθούν στον ΟΑΕΕ, ενώ ο ΟΓΑ θα καλύπτει τους αγρότες. Ακόμη δεν έχει αποφασιστεί αν το ΝΑΤ θα ακολουθήσει αυτόνομη πορεία ή θα ενταχθεί στο ΙΚΑ.

3. Νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων κύριας ασφάλισης από το 2015 με την εφαρμογή του νόμου Λοβέρδου – Κουτρουμάνη (νόμος 3863/2010). Ηδη το υπουργείο Εργασίας έχει συστήσει επιτροπή, υπό τον γενικό γραμματέα Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Π. Κοκκόρη, για να προετοιμάσει την ομαλή μετάβαση στο νέο σύστημα υπολογισμού της σύνταξης. Στο νέο καθεστώς προβλέπεται η πλήρης αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων από 1.1.2015 διαμορφώνοντας νέα δεδομένα. Σύμφωνα με αυτό, η κύρια σύνταξη αποτελεί το άθροισμα της βασικής σύνταξης (360 ευρώ), την οποία εγγυάται ο κρατικός προϋπολογισμός, και της αναλογικής σύνταξης, η οποία δίδεται από το ασφαλιστικό ταμείο και αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης και στις αποδοχές του ασφαλισμένου (ύψος εισφορών). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο υπολογισμός γίνεται λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των ετών ασφάλισης του ασφαλισμένου και όχι τα πέντε καλύτερα έτη (της τελευταίας δεκαετίας), όπως συμβαίνει σήμερα στο ΙΚΑ. Ο νέος τρόπος υπολογισμού θα ισχύσει για το ασφαλιστικό διάστημα από το 2011 και εντεύθεν, ενώ το διάστημα που διανύθηκε πριν θα υπολογίζεται με τον παλιό τρόπο.

Τον Σεπτέμβριο η κυβέρνηση θα παρουσιάσει δέσμη μέτρων για τις συντάξεις (πέραν των ενοποιήσεων των Ταμείων) αφού λάβει υπόψη της τα αποτελέσματα της αναλογιστικής μελέτης. Το νέο Ασφαλιστικό θα ψηφισθεί το αργότερο ως τον Οκτώβριο 2015. Τα μέτρα που θα περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων είναι:

• Περικοπές και εξάλειψη των «αδικαιολόγητων απαλλαγών» από 1ης Ιανουαρίου 2015.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το υπουργείο Εργασίας έχει εξαγγείλει την πλήρη εφαρμογή από τον Νοέμβριο του «Ασφαλιστικού Βιογραφικού», το οποίο θα καταγράφει ηλεκτρονικά τον πλήρη ασφαλιστικό βίο του ασφαλισμένου. Με τον τρόπο αυτόν θα ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος απονομής της σύνταξης, ενώ θα καταστεί δυνατή η ταχύτατη εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων. Ηδη στο πλαίσιο του μέτρου αυτού σταματά η θεώρηση ασφαλιστικών βιβλιαρίων υγείας και καθιερώνεται αντίστοιχη ηλεκτρονική εφαρμογή. Με την πλήρη εφαρμογή του νέου συστήματος ο κάθε ασφαλισμένος θα έχει πρόσβαση μέσω του υπολογιστή του στην εικόνα που συνθέτει τον ασφαλιστικό του βίο.