«Το θαύμα του ελληνικού έθνους είναι που υπάρχει ακόμα» υποστηρίζαμε εδώ και δυο-τρεις δεκαετίες, χωρίς να το πολυπιστεύουμε, «διανθίζοντας» τις ομιλίες μας, όταν όλα κυλούσαν ήρεμα στο βασίλειο της δυσεξήγητης ουτοπικής «ευμάρειας». Ξέραμε όμως σχεδόν όλοι ότι πολλά δεν πήγαιναν καλά∙ η κρίση ήδη κυοφορούνταν, αλλά κλείναμε τα μάτια για να μη βλέπουμε την επερχόμενη εκκόλαψη του τέρατος. Σήμερα πάλι συνηθίσαμε στο φαινόμενο πολλών δεινοπαθούντων μικρών φτωχών παιδιών και άνεργων νέων χωρίς όραμα και ελπίδα∙ των παιδιών που πεινούν και το φωνάζουν άξιοι διευθυντές και εκπαιδευτικοί, ιδιαίτερα στην Πάτρα, λ.χ., που είχε ήδη πληρώσει πανάκριβα την αποβιομηχάνισή της∙ των υπαρξιακών προβλημάτων της πλειονότητας της άνεργης νέας γενιάς της χώρας. Αλλά τώρα κλείνουμε και τ’ αφτιά. Ενδιαφερόμαστε κυρίως για τα δικά μας παιδιά. Η νέα γενιά όμως είναι όλα τα παιδιά, όλοι οι έφηβοι, όλοι οι νέοι∙ και χωρίς το όλον δεν υπάρχουν νέες γενιές.
Παλαιότερα όλοι αποτάσσαμε την παιδική εργασία, που τη γνωρίζαμε μόνο από τα βιβλία. Σήμερα όμως δεν εξορκίζουμε αποτελεσματικά την παιδική πείνα ούτε τη νεανική απελπισία, αλλά απλά παπαγαλίζουμε τη λέξη «αλληλεγγύη». Δεν αναρωτιόμαστε πώς επωάζεται η νεανική παραβατικότητα και βία∙ το γιατί οι μαθητές μας κατέχουν τη δεύτερη θέση δυστυχίας παγκοσμίως μετά το Κατάρ. Δεν πολυκατανοούμε το τι οδήγησε τη χώρα μας στη 42η θέση από την 25η στη διεθνή δοκιμασία PISA (Programme for International Students Assessment), διότι δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση η αιτία, είναι πολλά∙ και αξίζει ίσως να επανέλθουμε.
Ειδικοί ερευνητές εκτιμούν ότι το 2100 οι Ελληνες στη χώρα μας θα είμαστε 2,5 εκατομμύρια. Συνηθίσαμε όμως στην τραγική διαπίστωση ότι χάνουμε μια-δυο γενιές, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε πλήρως το τι σημαίνει αυτό για την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας. Γι’ αυτό πρέπει να προστατεύσουμε τις νέες γενιές σήμερα, όχι αύριο∙ θα ‘ναι πολύ αργά. «Πρώτα τα παιδιά», λοιπόν, «πρώτα οι έφηβοι», «πρώτα οι άνεργοι νέοι», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για όλους μας, πολιτικούς και πολίτες, άτομα και θεσμούς, έχοντες και μη έχοντες∙ με ό,τι αυτό σημαίνει σε ιδέες, αξίες, πρακτικές. Γι’ αυτή την αδήριτη αλληλεγγύη προς τις νέες γενιές πρέπει πρωτίστως να αποκατασταθεί μια σχέση κατανόησης, εμπιστοσύνης και συνέπειας πολιτικών – θεσμών – πολιτών, ιδιαίτερα σημαντικών αξιών σήμερα∙ για να ακυρωθεί η υφέρπουσα πάλη των γενεών.
Με τον πολιτικό λ.χ. να λέει αλήθειες, να πράττει τα δέοντα για τους νέους, να υλοποιεί τις δεσμεύσεις του, αποβάλλοντας πάραυτα κάθε αντιπαιδαγωγικό προφορικό, έντυπο και ηλεκτρονικό πολιτικό λόγο. Τα κόμματα να ξεφύγουν από τον δογματισμό ότι κατέχουν την «απόλυτη πολιτικο-προγραμματική αλήθεια», δημιουργό των πρωτόγνωρων πολιτικών πολώσεων με θύμα τη χώρα. Ο πολίτης, εκείνος που είναι απαθής, να ενδιαφέρεται να μαθαίνει ανεπηρέαστος την πραγματικότητα, όχι συνθηματικά / αποσπασματικά, έχοντας τη ματιά του και προς το αύριο. Ο δημοσιογράφος να κατακτήσει την εμπιστοσύνη των νέων φτάνοντας πιο κοντά στα προβλήματά τους. Ο διανοούμενος να πάψει να ‘ναι στρατευμένος, αν είναι, να μην ενδιαφέρεται για την προβολή του μόνο, αλλά να στύβει το κεφάλι του κατεβάζοντας ιδέες, προτάσεις, λύσεις που μπορεί να επηρεάσουν θετικά μικρούς και μεγάλους, θεσμικούς και απλούς ανθρώπους. Κάποιοι εργαζόμενοι/υπάλληλοι «να μην ασχολούνται με το ρολόι τους», πότε θα σημάνει λήξη εργασίας. Μερικοί επιχειρηματίες / επαγγελματίες να μην καταναλώνουν την ενέργειά τους ασχολούμενοι με το πώς θα αποφύγουν τις υποχρεώσεις τους προς το κράτος και τους εργαζομένους τους.
Ο πτωχεύσας δάσκαλος να κάνει την υπέρβαση και να εμπνέει τους μαθητές/φοιτητές του στο δύσκολο ταξίδι της εποχής μας. Ο γονιός να ‘ναι το καλό πρότυπο ρεαλιστικής διαπαιδαγώγησης των παιδιών του, ακόμα και αυτός που υποφέρει. Το σχολείο κάθε επιπέδου και μορφής να ‘ναι η παιδαγωγικο-εκπαιδευτική εκείνη θερμοκοιτίδα από την οποία θα βγουν υπεύθυνα ελεύθεροι και καλλιεργημένοι νέοι, ικανοί να αντέξουν στη «νέα παρατεταμένη τρικυμιώδη εποχή». Οι νέοι, από τη μεριά τους, όσοι πιστεύουν ότι προστατεύονται για όλα απ’ όλους, έχουν την ευθύνη να προσπαθήσουν να κατανοήσουν τη σημερινή πραγματικότητα, να κατακτήσουν τη δική τους υπεύθυνη αξιακή πυξίδα, χωρίς να αναλώνονται στο διαδικτυακό επικοινωνιακό παιχνίδι ούτε να θεωρούν αυτοσκοπό τον χρηματικό στόχο μόνο∙ πρέπει να κατακτήσουν την αξία της αλληλεγγύης, ακόμη κι αν δεν την έχουν διδαχθεί καλά, διότι η εξέλιξη των γενεών, η εξέλιξη της κοινωνίας θα συνεχιστεί από τους σημερινούς νέους.
Δύσκολα όλα αυτά τα αυτονόητα; Η απάντηση βρίσκεται στη δύναμη της βούλησης του καθενός μας. Ο καθένας γνωρίζει το χρέος του, αρκεί να το αναγνωρίσει και να το εκπληρώσει τώρα. Διότι αυτός ο πολιτισμός της συλλογικής ευθύνης ανήκει στη χώρα του. Διαφορετικά θα παρακολουθεί τον «αξιακό Τιτανικό» του, που ο ίδιος «ναυπήγησε», να χάνεται, συμπαρασύροντας και τον ίδιο στον βυθό –απ’ όποια θέση κι αν βρίσκεται!
Ο κ. Στ. Ν. Αλαχιώτης είναι ομότιμος καθηγητής Γενετικής του Πανεπιστημίου Πατρών.
alah@upatras.gr
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
