«Οταν οι ναυτικοί μελετούν τη Μαρσίλια, η όψη τους γίνεται κάπως χαρούμενη και τα μάτια τους παίρνουν μια πονηρή λάμψη. Τα βράδια στις πλώρες, εκείνοι που έχουν πάει σ’ αυτή διηγούνται σ’ εκείνους που δεν επήγαν ακόμη, με χαμηλή φωνή, αισχρές ιστορίες για τις γυναίκες που κυνηγούνε τους άνδρες στις γωνίες των δρόμων, για τις παράδοξες ηδονές που χαρίζουν…» λέει ο ποιητής (Νίκος Καββαδίας, «Το ημερολόγιο ενός τιμονιέρη», εκδ. Αγρα). Και είναι αλήθεια ότι αυτή η Μασσαλία δεν υπάρχει πια. Οπως δεν υπάρχει η Μασσαλία του Σεζάν, του Αρτό, του Μπεζάρ. Υπάρχει, όμως, η Μασσαλία που θα σε κάνει να φανταστείς όσα ξέρεις για αυτήν χωρίς ποτέ να τα έχεις δει. Είναι η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2013 (www.mp2013.fr) και είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να ανακαλύψουμε αυτά για τα οποία στην πραγματικότητα θα πάμε ως εκεί: τα λιμανάκια, τους γραφικούς μικρούς όρμους, το κάστρο του If, το ψαροχώρι Estaque, που ενέπνευσε μεγάλους ζωγράφους, τα σοκάκια του Panier και το ηλιοβασίλεμα στο Παλιό Λιμάνι.
Η Notre-Dame της Μεσογείου
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα βρεθείτε εκεί. Τηρουμένων των αναλογιών, ο καθολικός ναός της Notre-Dame de la Garde είναι για τη Μασσαλία περίπου ό,τι η Sacré-Coeur της Μονμάρτρης για το Παρίσι: ένα από τα πιο τουριστικά σημεία της πόλης (και αυτό ίσως σημαίνει πολλά για την εμπειρία σας εκεί). Από το ύψωμα (περίπου 150 μ.) του ομώνυμου λόφου όπου βρίσκεται, προσφέρει πανοραμική θέα στη μεσογειακή μεγαλούπολη που απλώνεται στα πόδια σας και σας ενθαρρύνει να πάρετε βαθιές ανάσες. Αφού περιηγηθείτε εντός, εκτός και επί τα αυτά του ναού για να θαυμάσετε την αρχιτεκτονική αρτιότητα, αφιερώστε χρόνο στον ρεμβασμό… αφ’ υψηλού. Από εκεί όπου άλλοτε οι ψαράδες ευλογούσαν τις βάρκες τους, εσείς μπορείτε να «χαρτογραφήσετε» τη Μασσαλία οργανώνοντας την ημέρα σας.
Μπουγιαμπέσα Ή παστίς;
Κατεβαίνοντας από τη Notre-Dame de la Garde, θα δώσετε προτεραιότητα στο ιστορικό, διάσημο Παλιό Λιμάνι – εκεί που συνέρρευσε κόσμος και κοσμάκης στις 12 Ιανουαρίου για την ανακήρυξη της Μασσαλίας σε Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2013. Ισως αφουγκραστείτε την εποχή που το λιμάνι λειτουργούσε ως γεφυροποιός μεταξύ Νότιας Ευρώπης και Βόρειας Αφρικής. Αν όχι, δεν πειράζει. Εχετε, εξάλλου, ένα διττό (τουριστικό) χρέος που συνάδει με την εποχή: να ανακαλύψετε τις διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις που φιλοξενούνται στις αποθήκες του Παλιού Λιμανιού και να επιλέξετε το κατάλληλο εστιατόριο για να δοκιμάσετε τη φημισμένη στα πέρατα της Γης τοπική σπεσιαλιτέ: ψαρόσουπα «μπουγιαμπέσα» (bouillabaisse). Αν περάσει η ώρα, ένα παστίς (αρωματισμένο λικέρ με γλυκάνισο) συνοδεύει ωραία το ηλιοβασίλεμα και τη θέα του φωταγωγημένου λιμανιού.
Λογοτεχνικές βόλτες παρά θίν’ αλός
Παραμένοντας στο λιμάνι, κοντά στην ομώνυμη στάση του μετρό («Le Vieux Port»), θα βρείτε το Μουσείο Ιστορίας της Μασσαλίας, όπως και το Ναυτικό και Οικονομικό Μουσείο – τα οποία είναι, επίσης, δυο βήματα από το εμπορικό κέντρο Bourse, σε περίπτωση που αναζητήσετε γεύση συμβατικής κατανάλωσης εκτός συνόρων. Σε οποιαδήποτε από τις τρεις περιπτώσεις, πάντως, μετά θα περπατήσετε στην πολύβουη κεντρική λεωφόρο La Canebiére – κατά μήκος της οποίας, και μεταξύ πολλών άλλων, μπορείτε να δοκιμάσετε και κεμπάπ, αν θέλετε να φάτε κάτι πρόχειρο. Από εκεί, μπορείτε να κατευθυνθείτε και προς την περιοχή La Plaine και Le Cours Julien, όπου θεωρείται ότι χτυπά ο σύγχρονος παλμός της πόλης – περπατήστε όσο περισσότερο μπορείτε, μπείτε σε βιβλιοπωλεία (βρίσκεστε άλλωστε στη Μασσαλία, την πόλη που ύμνησαν, μεταξύ άλλων, ο Μορίς Ατιά και ο Ζαν-Κλοντ Ιζό στα νουάρ μυθιστορήματά τους), καθήστε σε ατμοσφαιρικά café, χαζέψτε στην πλατεία Jean-Jaurès και εμπνευστείτε.
Στη χρονομηχανή του Panier
Θα το λατρέψετε για τα ψηλά και στενά σπίτια του, τα σκαλοπάτια του, τα διακλαδιζόμενα μονοπάτια του, τους εικαστικούς και τεχνίτες του, και τελικά για την ιστορία που αναδύεται στις γειτονιές του ως αντίσταση στη σύγχρονη αστική ανάπτυξη. Στη συνοικία του Panier θα βρείτε τη χαρά του περιπατητή (και του τουρίστα, αν πάρετε το τρενάκι για να ξεναγηθείτε), που ανακαλύπτει σε μια ευρωπαϊκή πόλη την περιοχή όπου ο χρόνος σταματά – ή μάλλον κυλάει… προς τα πίσω: στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην εμπορική άνθηση του 17ου αιώνα (panier στα γαλλικά σημαίνει καλάθι, για να κάνετε τους συνειρμούς), στην εποχή της μετανάστευσης από τη Νότια Αμερική, τη Βόρεια Αφρική, αλλά και την Ιταλία και την Κορσική (και ίσως φτάνει ως την ίδρυση της Μασσαλίας από Ελληνες Φωκαείς περί το 600 π.Χ.).
Στην αρχαιότερη συνοικία της πόλης (που το καλοκαίρι σφύζει από ζωή στη διήμερη υπαίθρια γιορτή όπου η μουσική έχει τον πρώτο λόγο), ίσως αξίζει να έχετε την εμπειρία της περιπατητικής ξενάγησης που διοργανώνεται μία φορά την εβδομάδα. Και οπωσδήποτε θα δώσετε το «παρών» στο απαράμιλλης ομορφιάς κεντρικό μνημείο Vieille Charité, που σήμερα φιλοξενεί μουσεία και εκθέσεις, αλλά του οποίου η ιστορία μάς γυρνά στα μέσα του 17ου αιώνα, όταν λειτουργούσε ως «πτωχοκομείο» για τους απόκληρους της Μασσαλίας.
