ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ του Φαίδωνα Ματθαίου, του «γίγαντα» που έφυγε πρόσφατα για το «άλλο ηµισφαίριο της ζωής» (κατά τη ρήση του προσφιλούς του Φώτη Κόντογλου, παραµυθά Γιαβά του Θαλασσινού) το πιο εύκολο είναι να βρεις τίτλο σε σχετικό κείµενο. Τούτο γιατί εύκολα αλιεύεται από ένα «βιογραφικό» τεράστιων διαστάσεων σε δυναµισµό και αθλητική πολυµορφία, έστω και αν η καλαθοσφαίριση δίκαια είχε µονοπωλήσει την εύφηµη αναφορά επί δεκαετίες σε µια από τις σηµαντικές µορφές του ελληνικού αθλητισµού. Ετσι διαλέξαµε µια φραστική τροποποίηση της θρυλικής φράσης του Γρηγορίου Ξενόπουλου προς τα «∆ιαπλασόπουλα» (αυτά για τους παλιούς). «Σας ασπάζοµαι, Φαίδων». Σηµειολογικά ένα από τα τόσα στοιχεία του βίου και της πολιτείας του Ματθαίου είναι η συνηθισµένη αναφορά σ’ αυτόν µε το µικρό του όνοµα που σηµατοδοτεί την εκτίµηση και τον σεβασµό σ’ έναν τέτοιου µεγέθους πολυαθλητή.

***

Ο ΑΚΡΙΒΗΣ χαρακτηρισµός για τον Ματθαίου είναι «πολυαθλητής» (και όχι δεκαθλητής) λόγω των τόσο πολλών αθληµάτων µε τα οποία από πολύ νέος επιδόθηκε γιατί το θέµα δεν είναι αριθµητικό αλλά αγωνιστικής ουσίας. Αλλωστε ο κορυφαίος στη στιβική ιεραρχία, ο «δεκαθλητής», επιδίδεται – και είναι άθλος µέγας – στα αγωνίσµατα-«κλαδιά» ενός συγκεκριµένου αθλήµατος του στίβου. Και άλλη η απόσταση ανάµεσα στο σκιφ (κωπηλασία), που σηµαδεύει και τη διεθνή αφετηρία του Ματθαίου στους Ολυµπιακούς του 1948 στο Λονδίνο, και στο µπάσκετ, όπως και ανάµεσα στη λιθοβολία, σεβασµός στην παράδοση, και στην ξιφασκία.

***

ΕΧΟΥΝ τόσα γραφεί για τον µπασκετάνθρωπο Ματθαίου ώστε παρέλκει η επανάληψη στον χώρο αυτόν. «Γίγας» µε γνώµονα τις σωµατοµετρικές διαστάσεις της εποχής του, άνοιξε τον δρόµο για την Ευρώπη στον έλληνα καλαθοσφαιριστή (µαζί µε κάποιους άλλους σηµαντικούς). Καθιερώθηκε ως στιβαρός µαχητής όχι του πάγκου αλλά και από τον πάγκο. Ακόµη και πρόεδρος της Παγκόσµιας Ενωσης Προπονητών Καλαθοσφαίρισης.

***

ΑΛΛΟ ένα στοιχείο που τον κάνει ξεχωριστό στον κόσµο του µπάσκετ είναι ότι συνδύαζε τη σκληράδα του αγωνιστή µε το έµφυτο χιούµορ που έσπαζε, κατά περίπτωση, κόκαλα του συµβατικού και του κατεστηµένου. Ασυναγώνιστος ανεκδοτοποιός και γοητευτικός ανεκδοτολόγος. Ακόµη και ως «σκέψη στο µέλλον» είχε προµαντεύσει πλείστα όσα σηµερινά, ως εξάρσεις αλλά και ως παρενέργειες, στη ροή του αθλήµατος του Τζέιµς Νέισµιθ και του συνεργάτη του Λούθερ Γκάλικ. Είναι αδικία και υστέρηση ιστορικής γνώσης να τον ξεχνάµε (Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης).

***

ΤΟΝ ΓΝΩΡΙΣΑ νέο, νέος και εγώ δηµοσιογράφος, κάπου το… 1950, όταν ουσιαστικά ξεκινούσε την καλαθοσφαιρική καριέρα του όπως εγώ τη δηµοσιογραφική. Αργότερα, ως προπονητή πια, µου δόθηκε η ευκαιρία να τον ακούσω σε κατά κανόνα ενδιαφέροντα. Ποτέ δεν µου είπε ξεκάθαρα γιατί αφοσιώθηκε ψυχή τε και σώµατι στη «σφαίρα του καλάθου» (κατά την πρώτη ελληνική µετάφραση του µπάσκετ από τον µεγάλο Ιωάννη Χρυσάφη). Η εντύπωση που έχω αποκοµίσει ίσως ταιριάζει στο πολύ γνωστό «πολλών ανθρώπων ίδεν άστεα (αθλήµατα στην περίπτωση) και νόον έγνω».

***

ΠΟΛΛΟΙ τον έχουν χαρακτηρίσει ως άτοµο που του άρεσαν οι «κόντρες» ακόµη και στο κατώφλι της φραστικής υπερβολής. ∆εν θα υποστηρίξω, ύστερα από χρονικό φιλτράρισµα µιας γνωριµίας 60 και πλέον ετών, ως απόλυτα ακριβή τον χαρακτηρισµό. Αυτές οι εκρήξεις ήσαν µάλλον σύνδροµο αντίδρασης όταν κρατάς δυνατά το χαλινάρι ενός αλόγου µε πληθωρική ιδιοσυστασία και που δεν µπορεί να τρέξει εκείνη τη στιγµή σε αναπεπταµένο πεδίο. Η τελευταία επικοινωνία µε θέµα το µπάσκετ, ηθικής τάξης, ήταν πριν από λίγα χρόνια, όταν στη δηµοσιογραφική, από ιστορική ευθύνη, διερεύνηση ζητούσα µιαν απάντηση στο αν η εθνική οµάδα έλαβε (επίσηµα) µέρος στους Ολυµπιακούς του 1952 στο Ελσίνκι.

***

Εκρηξη του ηφαιστείου χωρίς προειδοποίηση: Προσωπικές – και κάθε άλλο παρά ευχάριστες για τα δρώµενα της εποχής – αναµνήσεις: εφηµερίδες, ταυτότητα συµµετοχής ως αθλητή του µπάσκετ, φωτογραφίες, έγγραφα ξένα ξεχύθηκαν από τον υπερασπιστικό του λόγο. Προσωπικά µένω στο «απόντων φίλων µέµνησο» (λεχθέν από τον Μεγάλο Θαλή τον Μιλήσιο), όχι από συναισθηµατικούς φιλικούς λόγους αλλά βασικά από καταβολή στην ιστορία του ελληνικού αθλητισµού.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ