Αν θεωρήσουμε το άσυλο ως μια νησίδα ελευθερίας, τότε η ενδελέχεια του ασύλου, θα μας έλεγαν οι φιλόσοφοι, θα ήταν η αυτοκατάργησή του. Δηλαδή ο σκοπός μιας νησίδας ελευθερίας είναι η νησίδα αυτή να επεκταθεί τόσο έως ότου αγκαλιάσει όλη την κοινωνία. Και εφόσον όλη η κοινωνία γίνει άσυλο, τότε προς τι το πανεπιστημιακό άσυλο; Στην Ελλάδα είναι γεγονός ότι ουδείς διώκεται για ιδέες, αν και υπάρχουν πολλά και αρκετά στεγανά στα οποία η απαγόρευση δεν είναι επίσημη αλλά επιβάλλεται μέσω διακρίσεων. Το σημαντικότερο όμως είναι η δομή της διάδοσης των ιδεών και οι δυνατότητες πρόσβασης. Εδώ οι διακρίσεις και οι ανισότητες είναι πολλές, αλλά η έννοια του ασύλου μάλλον ανίσχυρη για να τις αντιμετωπίσει.
Ας περάσουμε όμως τώρα στις πραγματικότητες. Υπάρχει βία εντός του ασύλου; Μήπως μερικοί καταλαβαίνουν το άσυλο ως μορφή βίας; Ας μην κλείνουμε τα μάτια, υπάρχει και ασκείται. Με πολλούς τρόπους. Ακραίοι είναι οι βανδαλισμοί, η απαγόρευση εισόδου στα πανεπιστημιακά κτίρια, η απειλή για παρεμπόδιση εκδηλώσεων κτλ. Υπάρχουν όμως και άλλες μορφές καθημερινές. Εριδες ανάμεσα σε φοιτητές και καθηγητές για το πηγαινέλα στα αμφιθέατρα την ώρα του μαθήματος, αυθαίρετες καταλήψεις αιθουσών, οργάνωση εκκωφαντικών ροκ συναυλιών σε ώρα μαθημάτων, γενικά μια συμπεριφορά που λέει ότι δεν υπάρχουν στοιχειώδεις κώδικες συμπεριφοράς στα πανεπιστήμια. Επί 30 χρόνια διαρκεί αυτή η κατάσταση.
Ακούω αυτούς που λένε ότι πρέπει να μπει η Αστυνομία στα πανεπιστήμια. Αναρωτιέμαι όμως: Το ζήτημα είναι να μεταφέρουμε τις συγκρούσεις από τους δρόμους στους διαδρόμους; Τι νομίζουν ότι θα επιτευχθεί αν έχουμε περιπολίες αστυνομικών στα κτίρια και στις πανεπιστημιουπόλεις; Ποιος θα εξασφαλίσει ότι δεν θα μετατραπούν τα πανεπιστήμια σε χώρο βεντέτας αστυνομικών – αντιεξουσιαστών, όπως περίπου τα Εξάρχεια, όπου δεν υπάρχει άσυλο; Θα μπορούσε βέβαια το πανεπιστήμιο να οργανώσει το δικό του σώμα φύλαξης υπό την εποπτεία των πανεπιστημιακών αρχών. Κάπως ορθολογικότερη λύση, αλλά ανεπαρκής. Γιατί θεωρώ απίθανο αν μπορούν να διώξουν οργανωμένες και αποφασισμένες ομάδες. Επομένως;
Εκείνο που χρειάζεται είναι η αλλαγή κλίματος. Το πανεπιστήμιο πρέπει να πάρει στα χέρια του την ασφάλειά του και αυτό θα το κάνει αν οι πρυτανικές, κοσμητορικές και τμηματικές αρχές δεν εξαρτώνται από την ψήφο των φοιτητικών παρατάξεων με τα παρεπόμενά τους. Η αλλαγή της νομοθεσίας για το άσυλο δεν πρέπει να έχει τιμωρητικό χαρακτήρα. Ασφαλώς πρέπει να γίνει αποτελεσματικότερη. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Η δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία στο πανεπιστήμιο δημιουργεί κλίμα αδιαφορίας και ανευθυνότητας. Πώς αυτό μπορεί να ξεπεραστεί χωρίς μια πολιτική, έστω αντιδημοφιλή και ασφαλώς αντιδημαγωγική, αλλά υπεύθυνη από μέρους του καθηγητικού σώματος; Εκείνο όμως που χρειάζεται πάνω από όλα είναι να δημιουργηθεί μια κουλτούρα διαλόγου.
Αλλά κουλτούρα διαλόγου σημαίνει δημιουργία ακαδημαϊκού κλίματος. Η βία τρέφεται στα αμφιθέατρα όπου οι φοιτητές και οι καθηγητές δεν γνωρίζονται, δεν κουβεντιάζουν, βλέπουν οι μεν τους δε από μακριά, ανάμεσα σε εκατοντάδες. Χρειάζεται το αμφιθέατρο να γίνει χώρος όπου φοιτητές και διδάσκοντες κουβεντιάζουν, όπου δουλεύουν με τους υπολογιστές τους σε συνθήκες αμοιβαιότητας. Χωρίς να στρατολογούν εκατοντάδες φοιτητές για να πουλήσουν συγγράμματα. Οσο το πανεπιστήμιο είναι αιχμάλωτο των μαζικών αμφιθεάτρων και της έλλειψης σχέσεων πρόσωπο με πρόσωπο, όσο δεν εγκαθιδρύεται μια ακαδημαϊκή νοοτροπία, τότε καμία αλλαγή νομοθεσίας για το άσυλο δεν θα βελτιώσει τα πράγματα. Ενδεχομένως μάλιστα από τη σημερινή επαναστατική καρικατούρα να περάσουμε στον πολυδωρικό ή παγκαλικό αυταρχισμό της μπαρούφας.
Ο κ. Αντώνης Λιάκος είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
