Οτι η ανώτατη εκπαίδευση στον τόπο μας, εδώ και πολύ καιρό, περνά κρίση δεν είναι άγνωστο. Αν δεν έχουμε περάσει ακόμη στο στάδιο της θεραπείας, αυτό, κατά ένα μεγάλο μέρος, οφείλεται στο ότι τα πολιτικά κόμματα δεν συμφωνούν στη χάραξη μιας εκπαιδευτικής πολιτικής. Προτιμούν τα μικρά και πρόσκαιρα κέρδη που τους αποφέρει η κρίση αυτή, όταν βέβαια βρίσκονται στην αντιπολίτευση. Θα αναφερθώ εδώ σε ορισμένους ισχύοντες νόμους, οι οποίοι, αν και αναφέρονται σε μάλλον ήσσονος σημασίας ζητήματα, εν τούτοις έχουν μια σαφώς αρνητική επίδραση στο χώρο της Παιδείας.


Θα μπορούσα να πω ότι μοιάζουν με σαράκι που κατατρώγει εκ των έσω το Πανεπιστήμιο. Και ενώ η κατάργησή τους μπορεί να γίνει χωρίς εσωτερικούς κομματικούς κλυδωνισμούς και πολιτικό κόστος από την εκάστοτε κυβερνητική πλειοψηφία, κάποιοι τους προστατεύουν ως κόρη οφθαλμού. Ετσι μας κάνουν να υποθέτουμε ότι είτε η εκάστοτε ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας δεν γνωρίζει αρκετά καλά το χώρο δικαιοδοσίας της είτε ότι δεν θεωρεί τις παρενέργειες που δημιουργούνται εξαιτίας των νόμων αυτών σημαντικές και επομένως άξιες να αποσπάσουν την προσοχή της.


* Σχετικοί και άσχετοι


Εχω και άλλες φορές αναφερθεί στον απαράδεκτο θεσμό της κλήρωσης, που εδώ και πολλά χρόνια έχει ριζώσει στις διαδικασίες εκλογής μελών διδακτικού προσωπικού (ΔΕΠ) των AEI και TEI της χώρας. Αν επανέρχομαι σ’ αυτόν, το κάνω επειδή ευελπιστώ ότι κάποιος αρμόδιος, τώρα που ετοιμάζονται αλλαγές στο οικοδόμημα της Παιδείας, θα επιληφθεί του θέματος. Πιο συγκεκριμένα: αν ένα πανεπιστημιακό Τμήμα είναι πολυμελές, διαθέτει δηλαδή περισσότερα από 30 μέλη διδακτικό προσωπικό (αριθμός που απαιτείται για τα εκλεκτορικά σώματα), τότε, προκειμένου να συγκροτηθεί εκλεκτορικό σώμα που θα προχωρήσει στην κρίση υποψηφίων για μια θέση συγκεκριμένης ειδικότητας στη βαθμίδα π.χ. του λέκτορα, γίνονται κληρώσεις!


Ναι, σωστά διαβάζετε. Σε πρώτη φάση, αν ο τομέας στον οποίο ανήκει η προκηρυχθείσα θέση έχει περισσότερα από 15 μέλη, τότε γίνεται κλήρωση ανάμεσά τους για να επιλεγούν 15 εξ αυτών, που αποτελούν και το ήμισυ του υπό συγκρότηση εκλεκτορικού σώματος. Ακολουθεί μια δεύτερη κλήρωση ανάμεσα στα υπόλοιπα μέλη ΔΕΠ του Τμήματος για την πλήρωση του σώματος, στην οποία συμμετέχουν και τα μέλη του τομέα που δεν κληρώθηκαν κατά την πρώτη κλήρωση. Ωστόσο, και στις δύο αυτές κληρώσεις ο παράγων τύχη είναι δυνατόν να αποκλείσει τους πιο ειδικούς σε σχέση με το περιεχόμενο της προκηρυχθείσης θέσης, και επομένως είναι δυνατόν να προκύψει ένα εκλεκτορικό σώμα που να απαρτίζεται από τους λιγότερο σχετικούς. Και αναρωτιέμαι τί είναι προτιμότερο: να έχουμε ένα εκλεκτορικό σώμα το οποίο να απαρτίζεται από όλα τα μέλη του Τμήματος (ή έστω του οικείου Τομέα), και επομένως σ’ αυτό να συμμετέχουν πάντοτε και οι καθ’ ύλην αρμόδιοι, ή ένα ολιγομελές εκλεκτορικό σώμα που να απαρτίζεται και από μη ειδικούς ή ακόμη και από εντελώς άσχετους; Αν οι εμπνευστές των παραπάνω νόμων είχαν καταλήξει στα ολιγομελή εκλεκτορικά σώματα από αγαθή πρόθεση, θα είχαν ορίσει ότι στα υπό συγκρότηση εκλεκτορικά σώματα οι σχετικές κάθε φορά ειδικότητες συμμετέχουν σ’ αυτά αυτοδίκαια και μόνο για τυχόν συμπλήρωσή τους γίνεται κλήρωση ανάμεσα στα μέλη των συγγενέστερων ως προς το περιεχόμενο της προκηρυχθείσης θέσης ειδικοτήτων. Και ας μη νομίσει κανείς ότι η διαδικασία της λοταρίας είναι η μόνη παραφωνία στις εκλογές μελών ΔΕΠ.


* Ειδικευμένοι εκλογομάγειροι


Υπάρχουν και άλλες πονηρές διατάξεις που τις επηρεάζουν, διατάξεις που θεσμοθετήθηκαν προφανώς για να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένες περιπτώσεις. Αν κάποιο μέλος ΔΕΠ βρίσκεται σε εκπαιδευτική άδεια, δεν έχει δικαίωμα να τη διακόψει για να συμμετάσχει σε διαδικασίες εκλογής νέων μελών ΔΕΠ. Προφανώς για τους εγκεφάλους που «σκαρώνουν» τέτοιους νόμους η εκπαιδευτική άδεια δεν αποτελεί μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, και επομένως οι χρήστες της χάνουν την πανεπιστημιακή τους ιδιότητα! (Για να γίνει πιο κατανοητό το… πνεύμα του παραπάνω νόμου αναφέρω ότι οι αδειούχοι πανεπιστημιακοί έχουν το δικαίωμα να διακόψουν την άδειά τους για να λάβουν μέρος σε άλλες πανεπιστημιακές διαδικασίες, όπως π.χ. οι πρυτανικές εκλογές).


H κλήρωση παίζει σημαντικό ρόλο και στις διαδικασίες εκλογής μελών διδακτικού προσωπικού των νέων πανεπιστημίων, όπως και των AEI εκείνων που δεν διαθέτουν ακόμη μεγάλο αριθμό ΔΕΠ, στις οποίες διαδικασίες συμμετέχουν μέλη ΔΕΠ άλλων πανεπιστημίων. Συχνά στα ενδεκαμελή εκλεκτορικά σώματα, που συγκροτούνται πάντα με κλήρωση – το αν γίνεται σωστή κλήρωση είναι ένα άλλο θέμα – την πλειοψηφία την έχουν οι μη ειδικοί, ενώ οι καθ’ ύλην αρμόδιοι αποτελούν μειοψηφία. Μια εντελώς παρανοϊκή διάταξη είχα περιγράψει από τις στήλες της εφημερίδας αυτής στις 31.10.1999, που πρέπει να ισχύει ακόμη. Οι παραπάνω νόμοι δεν πιστεύω ότι έχουν παρεισφρήσει τυχαία στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας μας. Είναι μελετημένες πράξεις ειδικευμένων… εκλογομαγείρων.


Δεν προτίθεμαι να επιχειρηματολογήσω για τα αυτονόητα. Θα ήθελα μόνον να ρωτήσω τους «σοφούς» που μηχανεύονται τέτοιους νόμους αν επιλέγουν με κλήρωση το γιατρό κάθε φορά που οι ίδιοι ή μέλη της οικογένειάς τους αρρωσταίνουν.


Ο κ. Μιχάλης A. Τιβέριος είναι καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.