Κώστας Φωτάκης: «Η Ελλάδα είναι ψηλά στη διεθνή επιστημονική ατζέντα»

Βασική μας στόχευση είναι η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και η άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων ώστε να διαμορφωθεί μια «οικονομία της γνώσης με αξιώσεις», λέει στο «Βήμα» ο αναπληρωτής υπουργός Ερευνας κ. Κώστας Φωτάκης αναλύοντας τις σκέψεις του για τον τομέα της πολιτικής του ευθύνης το επόμενο χρονικό διάστημα. «Με τον όρο αυτόν αναφέρομαι στη γνώση και στην καινοτομία που απορρέουν από την επιστημονική έρευνα, οι οποίες συχνά οδηγούν σε προϊόντα και υπηρεσίες μεγάλης προστιθέμενης αξίας» εξηγεί.

«Οικοδομώντας την οικονομία της γνώσης, η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει σημαντικό κέντρο καινοτομίας και ανάπτυξης, και μάλιστα πληροί τα εχέγγυα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Κατ’ αρχάς, υπάρχει μια σημαντική παρακαταθήκη για τον σκοπό αυτόν: είναι οι άνθρωποι! Το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης που διαθέτει η χώρα, κυρίως τους νέους επιστήμονες και ερευνητές» αναφέρει.

«Επιπλέον, η Ελλάδα βρίσκεται ήδη στη διεθνή επιστημονική ατζέντα, και μάλιστα σε υψηλή θέση. Αυτό αποδεικνύεται από τον μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων και την επιτυχία στη διεκδίκηση ευρωπαϊκών ανταγωνιστικών προγραμμάτων που έχει να επιδείξει το ερευνητικό και ακαδημαϊκό προσωπικό της χώρας. Δεν είναι τυχαίο ότι η χώρα τα τελευταία χρόνια καταλαμβάνει σταθερά τη 11η ή τη 12η θέση από πλευράς χρηματοδότησης στο σύνολο του ανταγωνιστικού ευρωπαϊκού προγράμματος «Ορίζοντας 2020″ και κατατάσσεται ανάμεσα στις πρώτες 25 μεταξύ 186 χωρών ως προς τις επιστημονικές επιδόσεις, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ».

Τι λείπει όμως από τη χώρα; «Αυτό που έλειπε, και ήδη υλοποιείται» λέει ο κ. Φωτάκης. «Η ανάπτυξη των κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων, προσαρμοσμένων στις επιπτώσεις που αφήνει η κρίση στη χώρα, αλλά και θεσμικών παρεμβάσεων για την αξιοποίηση της καινοτομίας, όπου υπάρχει και μεγάλο χάσμα το οποίο ανακλάται στην κρίση ανταγωνιστικότητας που επικρατεί για δεκαετίες».

Ποια είναι αυτά;

–Ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτει η χώρα και αναβάθμιση των επιστημονικών υποδομών. Κινητήριος άξονας για την υλοποίηση αυτού του στόχου, λέει ο κ. Φωτάκης, αποτελεί το Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), που ιδρύθηκε το 2016. Θυμίζει δε ότι σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη (R&D) στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν το 2016 στο 1,01% του ΑΕΠ και σε καθαρούς αριθμούς σε 1,75 δισ. ευρώ. Η σημαντικότερη πηγή για τις δαπάνες αυτές, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΚΤ, λέει ο υπουργός Ερευνας, παραμένουν οι κρατικές πιστώσεις, οι οποίες διαμορφώθηκαν σε 946 εκατ. ευρώ το 2016. Στον επιχειρηματικό τομέα οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη αυξήθηκαν το 2016 κατά 31,9% σε σχέση με το 2015 –κυρίως από ίδια έσοδα -, γεγονός που κατά τον κ. Φωτάκη «σηματοδοτεί με τρόπο απτό την εμπιστοσύνη που επιδεικνύεται στο οικονομικό περιβάλλον που διαγράφεται και στις προοπτικές που διανοίγονται».

–Στήριξη της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Αναφέρει εδώ την πρόσφατη ανακοίνωση από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης της Γενικής Γραμματείας Ερευνας και Τεχνολογίας για την επικείμενη κατανομή δημόσιων πόρων συνολικού ύψους 393,7 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα «Ερευνώ –Δημιουργώ –Καινοτομώ» σε 685 ερευνητικά έργα, από τα οποία τα 488 αφορούν συνεργασίες επιχειρήσεων με δημόσιους ερευνητικούς φορείς. «Επιπλέον, το 2016 και με πρωτοβουλία της Πολιτείας, ιδρύθηκε το Υπερταμείο Επιχειρηματικών Συμμετοχών EquiFund που είναι κατάλληλα προσαρμοσμένο στις σημερινές απαιτήσεις της ελληνικής οικονομίας και πρόσφατα άρχισε ήδη να λειτουργεί για τη στήριξη των αξιοποιήσιμων ερευνητικών αποτελεσμάτων. Το Υπερταμείο Συμμετοχών περιλαμβάνει τρία Ταμεία: το «Παράθυρο Καινοτομίας» για τη δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων και startups και δύο Ταμεία για τη στήριξη της λειτουργίας καινοτόμων επιχειρήσεων σε πρώιμο στάδιο, αλλά και κατά τη μεγέθυνσή τους, αντίστοιχα» τονίζει.

–Ανάληψη πρωτοβουλιών σε θέματα κοινωνικής απήχησης. Οταν προσπαθούμε να στηρίξουμε την «κοινωνία να σταθεί όρθια μέσα σε ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, θα πρέπει να είναι διακριτό το αποτύπωμα της έρευνας στην προσπάθεια αυτή» λέει ο κ. Φωτάκης. Και αναφέρεται ακόμα και στον τομέα της Υγείας και στην πρωτοβουλία για τη δημιουργία Εθνικού Δικτύου στον τομέα της Εξατομικευμένης Ιατρικής ή Ιατρικής Ακριβείας, που θεωρείται η ιατρική του μέλλοντος. «Στόχος, σε πρώτη φάση, είναι η έρευνα και οι κλινικές εφαρμογές της για την πρόληψη και θεραπεία του καρκίνου με σύγχρονες προσεγγίσεις μοριακής Ιατρικής να είναι, σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας, προσβάσιμες από όλους τους πολίτες στο δημόσιο σύστημα υγείας» αναφέρει. «Σε επόμενη φάση, προβλέπεται και η προοπτική επέκτασης δράσης του Δικτύου ώστε να καλύπτει και τις νευροεκφυλιστικές και καρδιαγγειακές ασθένειες. Μια άλλη πρωτοβουλία, σε συνεργασία με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, εστιάζει στην εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών στην Αγροδιατροφή, προκειμένου να αναδειχθούν τα ιδιαίτερα εκείνα χαρακτηριστικά της ελληνικής αγροτικής παραγωγής που θα δημιουργήσουν σημαντική προστιθέμενη αξία στα ελληνικά αγροτικά προϊόντα».

«Υπάρχουν άλλες μεγάλες εταιρείες που συζητούν να ανοίξουν παραρτήματα στη χώρα μας;» είναι η επόμενη ερώτηση. «Είναι αλήθεια ότι η πρόσφατη ίδρυση της Tesla Greece, η οποία κατ’ αρχάς θα εστιάσει σε δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης, οριοθετεί την απαρχή ενός νέου τύπου επενδύσεων στη χώρα, οι οποίες βασίζονται στην έρευνα, στην καινοτομία και στην ένταση γνώσης μέσω της ώσμωσης αντίστοιχων τμημάτων εταιρειών με τα δημόσια ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα» λέει ο κ. Φωτάκης. «Επόμενος στόχος λοιπόν είναι να προσελκύσουμε στην Ελλάδα τμήματα έρευνας και ανάπτυξης εταιρειών υψηλής τεχνολογίας» τονίζει.

«Οσον αφορά τα δημόσια πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα της χώρας, που συστηματικά αποπειράται η απαξίωσή τους, παρέχουν υψηλού επιπέδου εκπαίδευση και κατάρτιση, γεγονός που αποτελεί και το βασικό κίνητρο για την προσέλκυση έρευνας και ανάπτυξης τμημάτων εταιρειών» αναφέρει ο κ. Φωτάκης και θυμίζει ότι «μετά το πρώτο αυτό βήμα απαιτείται συστηματική προσπάθεια με συνέχεια, συνέπεια και σοβαρότητα, χωρίς επάρσεις και μυθεύματα».