Τραπεζίτες σε νευρική κρίση

Δεν αρνούνται όμως ότι προγράμματα «στοχευμένης αναδιάρθρωσης» για όσους αποδεδειγμένα αδυνατούν να εξυπηρετήσουν δάνεια ενδέχεται να αποφασιστούν στο μέλλον. Το «μέλλον» όμως είναι ήδη παρόν αφού κατά την προσεχή προεκλογική περίοδο θα είναι δύσκολο για τον κ. Ευ. Βενιζέλο και τον κ. Αντ. Σαμαρά να διεκδικήσουν την ψήφο των πολιτών χωρίς να αναφερθούν σε αυτό το κρίσιμο θέμα.

Δεν είναι λίγοι όσοι εκτιμούν ότι οι τραπεζίτες εθελοτυφλούν. Δέσμιοι των πρωτοφανών στα χρονικά κακών προσωπικών σχέσεων που διατηρούν μεταξύ τους, αδυνατούν να οργανώσουν μια ενιαία και τολμηρή απάντηση στην κρίση. «Την τελευταία δεκαετία οι τραπεζίτες συναγωνίζονται τους πολιτικούς στην ικανότητά τους να βρίσκονται πίσω από τα γεγονότα» λέει πολιτικός.

Οι τράπεζες χρηματοδότησαν με προθυμία το γιγαντιαίο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών εισάγοντας και διοχετεύοντας φθηνό χρήμα στη φούσκα της κατανάλωσης και της κατοικίας (2002-2007). Στη συνέχεια συσσώρευσαν κρατικά ομόλογα αξιοποιώντας τη φθηνή ρευστότητα της ΕΚΤ (2008-2009). Αργότερα εκτίμησαν ότι η αναδιάρθρωση του χρέους θα είναι καταστροφική (2010-2011) και προετοιμάστηκαν ελλιπώς γι’ αυτή. Σήμερα επιμένουν ότι η αναδιάρθρωση των ιδιωτικών χρεών σε συνθήκες κατοχικής ύφεσης αποτελεί… «εγκληματικό λάθος».

Η ΕΚΤ έχει προσφέρει ρευστότητα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα ύψους 100 δισ. ευρώ με ενέχυρο κρατικά ομόλογα και ιδιωτικά δάνεια ύψους 140 δισ. ευρώ. Με κατάλληλη διαπραγμάτευση θα μπορούσε να περικοπεί ποσοστό των ενέχυρων χωρίς να χρειαστεί να μειωθεί το ύψος της παρεχόμενης ρευστότητας – ό,τι ακριβώς θα γίνει με το PSI.

Πάντως ήδη ποσοστό 11% των ιδιωτικών δανείων που, σύμφωνα με την BlackRock, είναι «σάπια» (δηλαδή, δεν εξυπηρετούνται) θα αφαιρεθούν από την «αποθήκη ενεχύρων» της ΕΚΤ.

Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ανακοινώθηκε ότι θα πραγματοποιηθεί με κοινές μετοχές, χωρίς όμως το κράτος να διατηρεί δικαίωμα ψήφου παρά μόνο στις στρατηγικές αποφάσεις. Η απόφαση αυτή δεν είναι σαφής. Δεν καθορίζει ποιος θα ελέγχει πραγματικά τις τράπεζες, ενώ δεν έχει θεσμοθετηθεί διαδικασία με την οποία οι σημερινοί μέτοχοι θα έχουν προτεραιότητα στη μελλοντική επαναγορά των κοινών μετοχών. Το αποτέλεσμα είναι οι τραπεζίτες να μην έχουν καθαρό μυαλό για να το αφιερώσουν στην… ανάπτυξη.

Το τραπεζικό σύστημα θα ενισχυθεί τώρα με 23 δισ. ευρώ για να καλυφθούν οι ζημιές του PSI. Οι ζημιές της BlackRock θα καλυφθούν σταδιακά από το φθινόπωρο και μετά, ενώ μια «τρίτη ένεση» προγραμματίζεται για τις αρχές του 2013 προκειμένου να ανέλθει η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών στο 10% από το σημερινό 9%.

Είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι ο στόχος της ΕΚΤ δεν είναι η δραστική και άμεση ενεργοποίηση των τραπεζών στη μάχη κατά της ύφεσης. Εκείνο που απασχολεί τη Φραγκφούρτη είναι οι κρυμμένοι σκελετοί στις ντουλάπες των ελληνικών τραπεζών και αυτοί είναι το μεγάλο ύψος του δανεισμού τους από ξένες πηγές. Ενδιαφέρεται λοιπόν η ΕΚΤ να διαχειριστεί τα «ανοίγματα» του ελληνικού τραπεζικού συστήματος για να αποφύγει απρόβλεπτα ντόμινο και όχι να το ενεργοποιήσει στη μάχη κατά της ύφεσης.

Πρόσφατη έρευνα της Goldman Sachs υπογραμμίζει ότι μετά το PSI μόνο 40 δισ. ευρώ ελληνικού χρέους θα ανήκουν σε ξένους ιδιώτες επενδυτές, άρα η Ελλάδα δεν θα απειλεί το ευρώ. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τις ελληνικές τράπεζες. Το ευρωσύστημα μπορεί να προετοιμάζεται για την αποχώρηση χώρας, αλλά δεν είναι ακόμη έτοιμο για την αποχώρηση ενός εθνικού τραπεζικού συστήματος από την ευρωζώνη. Κατά συνέπεια, ισχύει το παράδοξο ότι οι τράπεζες συγκρατούν προς το παρόν την Ελλάδα εντός της ευρωζώνης, όχι όμως χάρη στην «επενδυτική μαχητικότητά» τους αλλά λόγω των πολλών σκελετών στις ντουλάπες τους…