Αυτή η χώρα, ως γνωστόν, δεν είχε ομαλή και ανέφελη ιστορία. Πέρασε φάσεις ανοιχτού αυταρχισμού, σκληρής κρατικής καταστολής και περιόδους όπου δρούσαν μηχανισμοί έτοιμοι να απαγορεύσουν πράγματα, να περιορίσουν τις επιλογές των ανθρώπων, να στιγματίσουν πραγματικά ή εικαζόμενα φρονήματα. Ολο αυτό το πλέγμα εξουσιών και νοοτροπιών άντεξε στον χρόνο. Μια ατμόσφαιρα αλλά και ορισμένες από τις κακές πρακτικές του διατηρήθηκαν και μετά το 1974, ιδίως σε ορισμένους θύλακες όπως ο στρατός και τα πιο ιεραρχικά περιβάλλοντα. Τι σχέση έχει όμως αυτός ο ιστορικός ορίζοντας αυταρχισμού και κοινωνικών φόβων για την εξουσία με το 2019;
Στην πρόσφατη, μάλλον κωμικοτραγική, ιστορία με την ταινία «Joker» και την παρέμβαση της Αστυνομίας για κάποιους ανηλίκους, εμφανίστηκε ξανά αυτός ο λόγος και μια αντίστοιχη φαντασίωση: ότι είμαστε μπροστά στην ανάδυση μιας νέας ακροδεξιάς κυριαρχίας, ενός νέου φασισμού. Μπορεί η λέξη «φασισμός» να μη λέγεται πάντα (παρά από τους πιο θερμόαιμους), όμως υπονοείται και τη βλέπουμε να ξεπροβάλλει στα πιο απίθανα σημεία. Ατομα ή σύλλογοι που βλέπουν στον αντικαπνιστικό νόμο δικτατορία, «τοπικές κοινωνίες» που αντιδρούν εγωιστικά και απάνθρωπα όταν πρέπει να συμβάλουν στην αποσυμφόρηση των νησιών από μετανάστες-πρόσφυγες, σχολιαστές των social media που θεωρούν ότι κάθε νόμος είναι καταστολή, όλοι τους καταφεύγουν καταχρηστικά στην αντιφασιστική καρικατούρα. Μέχρι και οι νεοναζί χρυσαυγίτες έφτασαν να καταγγέλλουν ως φασιστική την ποινική τους δίωξη και ανατρέχουν με τη σειρά τους στο ιδεώδες κάποιας, κατ’ επίφαση, «αντάρτικης ψυχής». Το πιο ανησυχητικό όμως με αυτόν τον φαντασμαγορικό κουρνιαχτό είναι ότι συσκοτίζει πραγματικά ζητήματα. Είναι, για παράδειγμα, αδιάψευστο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες πολλαπλασιάζονται οι υπερσυντηρητικές φωνές και όσοι πιστεύουν πως η αιτία όλων των δεινών είναι ο πολιτισμικός και κοινωνικός φιλελευθερισμός. Και στα καθ’ ημάς διαβάζει κανείς απόψεις υπέρ της επιστροφής της ποδιάς στα σχολεία ή υπέρ της παράκαμψης των δικονομικών εγγυήσεων για τους τρομοκράτες ή υπέρ των συλλήψεων στον σωρό κ.λπ. Υπάρχει, με άλλα λόγια, ένας κόσμος που παθιάζεται πλέον με την επιβολή της τάξης με όρους και συνθηματολογίες του παρελθόντος.
Αυτός όμως ο πραγματικός κοινωνικός συντηρητισμός δεν δικαιολογεί τον ευτελισμό του αντιφασισμού σε οπερέτα εξεγερμένων μεσηλίκων. Τα συναισθήματα αποστροφής, οι αναμνήσεις ή τα βιώματα δεύτερης και τρίτης γενιάς από την «Ελλάδα του χωροφύλακα» δεν δικαιώνουν το θέατρο σκιών γύρω από την καταπίεση που παίζεται, ανά τακτά διαστήματα, στη χώρα.
Διότι οι έφηβοι του 2019 δεν έχουν ως βασικό τους πρόβλημα την καταπίεση, τους μπάτσους ή τις απαγορεύσεις. Αλλες μορφές ψυχικής πίεσης και συναισθηματικού μπλοκαρίσματος απορρυθμίζουν κοινωνικές σχέσεις και δημιουργούν δυσφορία. Οικογενειακές ανασφάλειες και ένας μεγάλος φόβος για την απόρριψη από την ομάδα και τους κολλητούς δεν έχουν προφανώς σχέση με τα φαντάσματα που ανεμίζουν κάποιοι ενήλικοι. Με άλλα λόγια, αν σε συνθήκες ανασφάλειας μεγαλώνει το ποσοστό των τραμπούκων και όσων ασκούν εκφοβιστική βία, αυτό δεν έχει σχέση με τις προβολές των πενηντάρηδων και των εξηντάρηδων σε κόσμους όπου τα άτομα ήταν όμηροι ενός κράτους που δεν λογοδοτούσε.
Οι νταήδες των σχολείων δεν είναι «ο Γκοτζαμάνης» που υπερίπταται ως αιώνια ουσία του κράτους στη φαντασία πολλών ελλήνων αριστερών.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
