Αυτό που συμβαίνει στις εφετινές εκλογές στις ΗΠΑ δεν έχει προηγούμενο. Παρότι έχει ξεκαθαρίσει από πολύ νωρίς (όσο ποτέ άλλοτε) το εσωκομματικό τοπίο για τα προεδρικά χρίσματα των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικανών, ο ένας από τους δύο βασικούς υποψήφιους, ο 77χρονος Ντόναλντ Τραμπ, παραμένει μακράν ο μεγαλύτερος παράγοντας αβεβαιότητας και διχασμού.

Γιατί ο Τραμπ περιλαμβάνει στην εμπρηστική ρητορική του κάτι που δεν έχει κάνει κανένας άλλος πρώην πρόεδρος στην αμερικανική Ιστορία: υπόσχεται ότι θα επιστρέψει στον Λευκό Οίκο ως… τιμωρός του «συστήματος» που του «έκλεψε» μια δεύτερη θητεία πριν από τέσσερα χρόνια. Το χειρότερο είναι ότι με βάση τα έργα και τις ημέρες του στον Λευκό Οίκο, λίγοι αμφιβάλλουν πως ο Τραμπ θα επιχειρήσει να υλοποιήσει τις απειλές εφόσον νικήσει τον Δημοκρατικό νυν πρόεδρο Τζο Μπάιντεν που στα 81 του έβαλε πάλι υποψηφιότητα αναδεικνύοντας συν τοις άλλοις τη γύμνια του στρατοπέδου των Δημοκρατικών.

Τέσσερις υποθέσεις, δεκάδες κατηγορίες

Στις αρνητικές πρωτιές του Τραμπ, ξεχωρίζει ότι είναι ο πρώτος πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ που αντιμετωπίζει δεκάδες κατηγορίες σε τέσσερις ποινικές υποθέσεις. Αντιμέτωπος με πρόστιμα άνω των 460 εκατ. δολαρίων για φορολογικές απάτες στη Νέα Υόρκη, εφεσιβάλλει όλες τις αποφάσεις ώστε να μεταθέσει την οριστική κρίση για μετά τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, ελπίζοντας ότι θα «ξεπλυθεί» στη λαϊκή ετυμηγορία.

Κερδίζοντας χρόνο, ο Τραμπ κλιμακώνει παράλληλα τις επιθέσεις κατά δικαστών και εισαγγελέων, δηλώνοντας «αθώος για όλα» και θύμα πολιτικής πλεκτάνης που τον οδηγεί σε δίκες-παρωδία σταλινικού τύπου. «Για τους σκληρά εργαζόμενους Αμερικανούς, η 5η Νοεμβρίου θα είναι η ημέρα της νέας απελευθέρωσης» διακήρυξε ο Τραμπ σε πρόσφατη ομιλία του ενώπιον υπερσυντηρητικού ακροατηρίου χρηματοδοτών στο Μέριλαντ. «Ομως για τους ψεύτες, τους απατεώνες, τους λογοκριτές που έθεσαν υπό τον έλεγχό τους την κυβέρνησή μας, θα είναι η ημέρα της κρίσεως» πρόσθεσε, ενώ εξήγγειλε πάταξη της παράτυπης μετανάστευσης με τις πιο μαζικές απελάσεις στην αμερικανική ιστορία.

Πολιτικός εξτρεμισμός κατά δημοκρατίας

Ισως η χειρότερη μέχρι σήμερα πρωτιά για τον Τραμπ (και τη δημοκρατία στις ΗΠΑ) αποτυπώνεται στα ευρήματα νέας δημοσκόπησης που δείχνει ότι το 21% των Αμερικανών θεωρεί πως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα είναι «ο πολιτικός εξτρεμισμός ή οι απειλές για τη δημοκρατία». Ακολουθούν η οικονομία (19%) και η μετανάστευση (18%). Η δημοσκόπηση (Ipsos/Reuters) φανέρωσε επίσης τον βαθύ διχασμό της κοινωνίας καθώς 9 στους 10 Δημοκρατικούς εγκρίνουν το έργο του προέδρου Μπάιντεν ενώ το απορρίπτουν 9 στους 10 Ρεπουμπλικανούς. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι για τον χειρισμό των κρίσεων στο εξωτερικό, οι ερωτηθέντες προτιμούν τον Τραμπ με 36% έναντι 30% του Μπάιντεν, αν και ελάχιστοι Αμερικανοί θεωρούν ότι πρόκειται για ζητήματα εθνικής προτεραιότητας, όπως σημείωσε στην ανάλυσή του το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο.

«Η μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα μας προέρχεται από το εσωτερικό, όχι από το εξωτερικό» ισχυρίζεται ο Τραμπ ανεβάζοντας το πολιτικό θερμόμετρο σε νέα ύψη, την ώρα που ορισμένοι αναλυτές διερωτώνται για τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει στις ΗΠΑ και στον κόσμο ο συνδυασμός ενός τραμπικού απομονωτισμού στην οικονομία και στην άμυνα με έναν συγκαλυμμένο μακαρθισμό στο εσωτερικό που θα στοχεύει τη διαφορετικότητα.

Οι εκβιασμοί Τραμπ προς νατοϊκούς εταίρους τού τύπου «πληρώστε για να έχετε αμερικανική προστασία», τους οποίους επανέφερε προεκλογικά, καθώς και η προθυμία του για ένα απευθείας παζάρι με τον Ρώσσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν που θα έφερνε ένα «γρήγορο τέλος» στον πόλεμο της Ουκρανίας, προκαλούν ρίγη ανησυχίας στην Ευρώπη, καθώς είναι νωπές οι μνήμες από τις μονομερείς αποχωρήσεις των ΗΠΑ από τη Συμφωνία για το Κλίμα και από τη διεθνή συνθήκη για τα πυρηνικά του Ιράν, από την περικοπή κονδυλίων προς τον ΟΗΕ καθώς και τη μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, επί προεδρίας Τραμπ.

Μέσα στον πυρετό της εφετινής προεκλογικής εκστρατείας και τις υποσχέσεις του Τραμπ ότι θα ξανακάνει μεγάλη την Αμερική («Make America Great Again») κάποιοι θυμούνται ότι το σύνθημα με το οποίο κέρδισε τις εκλογές το 2016 ήταν το «Πρώτα η Αμερική» («America First») που εξακολουθεί να έχει μεγάλη απήχηση στους ψηφοφόρους του. Ισως ακόμα λιγότεροι γνωρίζουν ότι αυτό ήταν το σύνθημα του κινήματος κατά της εμπλοκής της Αμερικής στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εναντίον της χιτλερικής Γερμανίας, ενός κινήματος που αριθμούσε 800.000 μέλη, κατηγορήθηκε ως Πέμπτη Φάλαγγα του Αξονα και διαλύθηκε τέσσερις ημέρες μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ. Ανατρέχοντας ακόμη πιο πίσω, θα συναντήσουμε το «Πρώτα η Αμερική» στην εκστρατεία επανεκλογής του Δημοκρατικού προέδρου Γούντροου Γουίλσον το 1916, όταν υποσχέθηκε ουδετερότητα και έναν χρόνο αργότερα έβαλε τις ΗΠΑ στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Από πού προήλθε το «Πρώτα η Αμερική»

Ο Τραμπ δεν χρειάστηκε να ανατρέξει τόσο για να βρει το αμφιλεγόμενο σύνθημα. Το «ξεσήκωσε» από τον υπερσυντηρητικό Ρεπουμπλικανό σχολιαστή Πατ Μπιουκάναν το 2000, όταν ήταν συνυποψήφιοι για την ηγεσία του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος, που είχε ιδρύσει ο επιχειρηματίας Ρος Περό. Ο Τραμπ βγήκε από την κούρσα, το εγχείρημα για τρίτο πολιτικό πόλο τελικά ναυάγησε. Ομως 15 χρόνια αργότερα, προσάρμοσε το σύνθημα στο δικό του πολιτικό σχέδιο με το οποίο άλωσε το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και τον Λευκό Οίκο. Υπό αυτή την έννοια, ο Ντόναλντ Τραμπ πέτυχε ακόμη μία ιστορική αρνητική πρωτιά.