Την περασμένη Τρίτη βρέθηκα στο Πεδίον του Αρεως, όπου στο πλαίσιο του 53ου Φεστιβάλ Βιβλίου παρουσιάστηκε το βιβλίο «Μες στην Ελλάδα των Τεμπών» (εκδόσεις ΚΨΜ). Στην όμορφη έκδοση (τα έσοδα της οποίας αποδίδονται στον Σύλλογο Συγγενών Θυμάτων «Τέμπη 2023») συμμετέχουν 20 καλλιτέχνες του σκίτσου και της γελοιογραφίας εικονογραφώντας την εθνική μας ντροπή.
Δυσκολίες
Στην εκδήλωση, όσοι σκιτσογράφοι μίλησαν αναφέρθηκαν στη δυσχέρεια που είχαν να «αναμετρηθούν» με αυτό το αδιανόητο γεγονός. Οση προσπάθεια κι αν κατέβαλε το κοινό, πιθανότατα δεν κατάφερε να νιώσει πλήρως την κάπως «κλαδική» δυσκολία των σκιτσογράφων. Αλλά όσο καλά κι αν τα πήγε όσον αφορά τους καλλιτέχνες, εκεί που έγινε εμφανής η αδυναμία ταύτισης (αλλά όχι ενσυναίσθησης) των παρισταμένων ήταν όταν πήρε τον λόγο ο γιατρός Ηλίας Παπαγγελής, πατέρας της Αναστασίας, ενός εκ των 57 θυμάτων εκείνης της μοιραίας νύχτας.
Αυτό που μας καθήλωσε όλες και όλους δεν ήταν μόνο ότι είχαμε μπροστά μας έναν άνθρωπο που είχε χάσει τόσο άδικα την κόρη του. Ηταν ότι είδαμε να μιλάει ένα άτομο που βρισκόταν πέρα από τη σφαίρα του πένθους. Σωστότερα, ίσως, ήταν κάποιος που είχε εσωτερικεύσει τόσο πολύ την απώλειά του που τη μετέτρεψε σε αποστολή: την αναζήτηση της αλήθειας. Χωρίς να υψώσει ούτε μία φορά τη φωνή του, μπόρεσε με ψυχραιμία και με χειρουργική ακρίβεια να καταγράψει τα εμπόδια που αντιμετώπισαν οι συγγενείς των Τεμπών στην προσπάθειά τους να μάθουν όσα έγιναν ή δεν έγιναν πριν από το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023 και οδήγησαν στην τραγωδία.
Ηταν μια ευκαιρία να «κάνουμε μια επανάληψη» για τους τρόπους με τους οποίους διάφοροι φορείς εξουσίας προσπαθούν να εμποδίσουν κάθε συγγενή να μάθει ποιοι ευθύνονται που εδώ και δυόμισι χρόνια θρηνεί τον άνθρωπό του. Από τη διαβεβαίωση του Πρωθυπουργού, λίγες ώρες μετά το δυστύχημα, ότι ήταν ένα ανθρώπινο λάθος του σταθμάρχη και το βιαστικό μπάζωμα του πεδίου (κυριολεκτικό κουκούλωμα) έως την πρόσφατη εσπευσμένη ολοκλήρωση ανακριτικών διαδικασιών, που αφήνουν εκτός κρίσιμα στοιχεία. Από τις μονταρισμένες συνομιλίες μεταξύ των σιδηροδρομικών και τα εξαφανισμένα βίντεο της διέλευσης των συρμών έως τις μεθοδεύσεις για να μη γίνει ποτέ πραγματική εξέταση μαρτύρων στις προσχηματικού χαρακτήρα επιτροπές της Βουλής (μεταφορικό κουκούλωμα).
Στην ίδια εκδήλωση, ένας σκιτσογράφος παραπονέθηκε ότι η ανάρτησή του για την παρουσίαση του βιβλίου δεν είχε ανάλογη ανταπόκριση με άλλες δικές του, επειδή περιείχε τη λέξη «Τέμπη». Ομολογώ ότι ενεργοποιήθηκαν κάποιες εγκεφαλικές συνάψεις μου, σχηματίζοντας τη φράση «θεωρία συνωμοσίας». Μέχρι που είδα πόσες μελέτες καταγράφουν το πώς οι αλγόριθμοι, βασισμένοι σε λέξεις-κλειδιά, μπορούν να αυξομειώσουν την ορατότητα περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (θεωρητικά για την αποτροπή ρητορικής μίσους, πρακτικά όμως για οποιονδήποτε σκοπό). Για κάποιον λόγο οι εγκεφαλικές συνάψεις μου σχημάτισαν τελικά τη φράση «χειραγώγηση της πληροφορίας».
Συμπαράσταση
Ενα συγκινητικό σημείο της παρουσίασης ήταν, τέλος, και η έκκληση του κ. Παπαγγελή για συμπαράσταση στον Πάνο Ρούτσι, πατέρα του Ντένι. Ο κ. Ρούτσι στις 15 Σεπτεμβρίου ξεκίνησε απεργία πείνας στο Σύνταγμα με αίτημα την εκταφή της σορού του γιου του, ώστε να διενεργηθούν περαιτέρω εξετάσεις πέραν των πλημμελών – όπως καταγγέλλουν οι συγγενείς των θυμάτων – αρχικών ενεργειών.
Ισως αυτή η λέξη, η «συμπαράσταση», να αποτελεί μισή αχτίδα αισιοδοξίας. Διότι σε αυτή την καφκική συνθήκη που ζουν και παλεύουν, οι οικογένειες των θυμάτων δεν είναι μόνες τους. Και αυτή η μη μοναξιά τους, οι συγκεντρώσεις, οι χειραψίες από ανώνυμους, τα αμήχανα χτυπήματα στην πλάτη, μπορεί να είναι το μοναδικό τους εφόδιο στον δρόμο προς την αλήθεια. Ας φροντίσουμε να μην τους λείψει στον δύσκολο αγώνα τους.
