Η Αθήνα το 2050

Η αφετηρία της σύγχρονης ιστορίας της Αθήνας όπως τη σηματοδοτεί ο ορισμός της ως πρωτεύουσας του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους το 1834 συμπίπτει με τη στιγμή του νεοκλασικισμού και του ρομαντισμού. Το συμβολικό φορτίο της επιλογής θα εκφραστεί φιλόδοξα τόσο με τη μνημειακή (η «τριλογία» Ακαδημίας, Πανεπιστημίου, Βιβλιοθήκης) όσο και με τη θεσμική πλαισίωσή της (από το Αθήνησι Πανεπιστήμιο αναμένεται εξαρχής ο φωτισμός της Ανατολής), ασχέτως αν οι ξένοι επισκέπτες της θα διαμαρτύρονται επί δεκαετίες για τα σύννεφα σκόνης των δρόμων, ιδίως το καλοκαίρι. Σε σχέση ωστόσο με τις μητροπόλεις της Δυτικής Ευρώπης, και παρά το γεγονός ότι θα περάσει αλώβητη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αθήνα πολεοδομικά παρουσιάζει στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα μάλλον μια όψη ασυνέχειας παρά συνέχειας. Χάρη στο αττικό φως και στην Ακρόπολη θα διατηρήσει την ξεχωριστή της θέση ως ταξιδιωτικός προορισμός, η απότομη, πλήρης αστικοποίησή της όμως θα επιφέρει μαζική συσσώρευση πληθυσμού και θα μειώσει σε μεγάλο βαθμό κοινά χαρακτηριστικά των ευρωπαϊκών ομολόγων της (πράσινο, δημόσιους χώρους).

Ο διάλογος γύρω από αιτήματα και προτάσεις ανάπλασης είναι συνεχής στη δημόσια σφαίρα εδώ και τέσσερις δεκαετίες τουλάχιστον – και πρόκειται για διάλογο ζωηρό που υπερβαίνει κατά πολύ τα θέματα αισθητικής, διατυπώνοντας ουσιαστικά ερωτήματα γύρω από την αλληλεπίδραση πολιτών και αστικού ιστού. Είναι δόκιμος επομένως ένας προβληματισμός ως προς το κοντινό μέλλον της Αθήνας: ποια μπορεί να είναι η εικόνα της πόλης το 2050; Υπάρχουν παράθυρο δραστηριοποίησης, ευκαιρίες δράσης, περιθώρια συστηματικών παρεμβάσεων που θα μπορούσαν να δώσουν λύσεις σε δεδομένα προβλήματα; Απαιτείται αλλαγή νομικού πλαισίου ή το υπάρχον αρκεί; Από την πλευρά των πολιτών, είναι εφικτή η μεταβολή της τρέχουσας πρόσληψης των εννοιών του δημόσιου και του ιδιωτικού;