Αναρωτιέμαι συχνά αν ο πολιτισμός μας είναι περισσότερο αυτό που θέλουμε, επιδιώκουμε και καλλιεργούμε ή αυτό που είμαστε, όλα όσα εκ των πραγμάτων διαθέτουμε και συνθέτουμε ως εποχή, κοινωνία και άτομα. Χωρίς καθόλου να παραγνωρίζω τη σημασία που έχει η διατύπωση στόχων και σχεδίων, ακόμη και διακηρυκτικών ή προγραμματικών δηλώσεων, γνώμη μου είναι ότι έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον να σκύψει κανείς στον πολιτισμό και στην κουλτούρα της καθημερινής ζωής και να θέσει το παραπάνω ερώτημα αναζητώντας έμμεσες αλλά πιο παραγωγικές απαντήσεις. Το πολιτισμικό πεδίο της καθημερινής ζωής ανοίγει τον ορίζοντα μιας σειράς ζητημάτων που συνήθως παραγνωρίζονται ή υποβαθμίζονται. Είναι εκείνα που προκύπτουν σε όλες τις μικρές στιγμές κατά τις οποίες λιώνουν οι πάγοι (της ιεραρχίας των κοινωνικών και αισθητικών αξιών, του ναρκισσισμού, του πλατωνικού ιδεώδους εν τέλει) και αναδύονται σε όλη τους τη συνθετότητα οι σχέσεις (ανάμεσα στους ανθρώπους, τη μνήμη, τους φόβους και τις προσδοκίες τους αλλά και απέναντι στην Ετερότητα και στο πώς φαντασιώνονται τον εαυτό τους).

Εκεί, στις χωρίς πόζα καθημερινές στιγμές, στους ρυθμούς και στις ανάσες της συλλογικής ή ατομικής ζωής, όπου οι πολιτιστικές πρακτικές δεν προβάλλονται και δεν επιδεικνύονται αλλά βιώνονται και καταναλώνονται στην αντιφατικότητα και στον πλούτο τους, επιτελούνται οι διαδικασίες της επιλογής, της συμμετοχής και της απόλαυσης της κουλτούρας. Εκεί αφήνουν τα ίχνη τους όσα μπορούμε, θέλουμε, φαντασιωνόμαστε ως πολιτισμό στις στιγμές που εκφραζόμαστε και λειτουργούμε χωρίς κανονιστικούς περιορισμούς. Αναζητώντας αυτά τα ίχνη μπορεί κανείς να πάρει πολλές απαντήσεις όχι μόνο για το τι πολιτισμό θέλουμε αλλά και για την απόσταση αυτού που θέλουμε από αυτό που είμαστε, για τις αιτίες αυτής της απόστασης και του τραύματος που δημιουργεί, για τις δυνατότητες να τη γεφυρώσουμε. Αυτός είναι ένας τρόπος να νομιμοποιήσουμε και να απολαύσουμε τη διαφορετική μας πολιτισμική προσωπικότητα αλλά και την κοινοτική μας κουλτούρα, να επιτρέψουμε στους Αλλους να κάνουν το ίδιο χωρίς σκανδαλισμό και προκατάληψη, να βγούμε από τον επικό ή νεορομαντικό εντυπωσιασμό και την παγερή ακαμψία και να περάσουμε το κατώφλι της πολιτισμικής δημοκρατίας για να απολαύσουμε τη βιοποικιλότητα, που είναι γεμάτη εκπλήξεις και ηδονές.

Η κυρία Μυρσίνη Ζορμπά είναι πρώην διευθύντρια του ΕΚΕΒΙ, πρώην ευρωβουλευτής, συγγραφέας του βιβλίου «Η πολιτική του πολιτισμού» (εκδόσεις Πατάκη).

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ