Ο οργανισμός του ΟΗΕ, IPC (Ολοκληρωμένη Ταξινόμηση Φάσεων Επισιτιστικής Ασφάλειας, μία ομάδα διεθνών οργανισμών που συλλέγει και αναλύει δεδομένα για την επισιτιστική ασφάλεια) που εδρεύει στη Ρώμη ανακοίνωσε ότι ο λιμός έχει πλήξει την περιοχή της Γάζας και είναι ο πρώτος λιμός στη Μέση Ανατολή. Πρόκειται για μία κατάσταση, για την οποία οι ειδικοί προειδοποιούν εδώ και 22 μήνες.

Από τον Ιούλιο, αρκετές φωνές ενημέρωναν για τον κίνδυνο του υποσιτισμού των χιλιάδων ανθρώπων που βρίσκονται στον παλαιστινιακό θύλακα. Υπενθυμίζεται ότι το Ισραήλ αμέσως μετά την κήρυξη του πολέμου περιόρισε την παροχή βοήθειας, αλλά η κατάσταση σταδιακά επιδεινώθηκε από τον πλήρη αποκλεισμό της προμήθειας τροφίμων για περίπου 80 ημέρες, μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου του 2025.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο λιμός θα μπορούσε να εξαπλωθεί στη νότια και την κεντρική Γάζα μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, όπως αναφέρει η ανακοίνωση του ΟΗΕ.

Πώς ορίζεται ο λιμός από τους ειδικούς;

Μία περιοχή πλήττεται από λιμό, κατά την IPC, όταν:

  1. το 20% των νοικοκυριών αντιμετωπίζει ακραία έλλειψη τροφίμων,
  2. το 30% των παιδιών πάσχουν από οξύ υποσιτισμό,
  3. 2 ή 4 θάνατοι δεν προέρχονται από τραυματισμό ανά 10.000 άτομα σε καθημερινή βάση, αλλά προέρχονται από την απόλυτη πείνα ή από τον συνδυασμό υποσιτισμού και ασθενειών.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του οργανισμού, πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι στη Λωρίδα της Γάζας αντιμετωπίζουν «καταστροφικές συνθήκες», οι οποίες κατατάσσονται σε επίπεδο λιμού και χαρακτηρίζονται από την πείνα, την ένδεια και το θάνατο. Όπως τονίζεται δε στην έκθεση, περίπου οι μισοί από τον πληθυσμό της πόλης της Γάζας βρίσκονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Πώς κηρύσσεται επίσημα ένας λιμός;

Η IPC συλλέγει δεδομένα από ομάδες βοήθειας που βρίσκονται επιτόπου, στη συνέχεια τα αναλύει και καταλήγει στα συμπεράσματά της. Μετέπειτα, η Επιτροπή Εξέτασης του Λιμού (Famine Review Committee), μία διεθνής επιτροπή, η οποία αποτελείται από επτά ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες στον τομέα της επισιτιστικής ασφάλειας, εξετάζει τα ευρήματα.

Ακόμα και αν η IPC διαπιστώσει ότι υπάρχει λιμός σε μία περιοχή, δεν μπορεί να εκδώσει από μόνη της επίσημη ανακοίνωση. Σύμφωνα με την ίδια την ομάδα του ΟΗΕ, οι αναλύσεις της επιτρέπουν σε κυβερνήσεις, διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς, αλλά και ανθρωπιστικές υπηρεσίες να εκδίδουν δηλώσεις λιμού. Το 2017, για παράδειγμα, η Σομαλία κήρυξε επίσημα λιμό σε διάφορα μέρη της χώρας, ενώ το 2022, ο πρόεδρος της Σομαλίας έδειξε απροθυμία να κηρύξει λιμό σε περιοχές που μαστίζονταν από την ξηρασία.

Ποιος μπορεί να κηρύξει το λιμό στη Γάζα;

Δεν είναι σαφές ποια ακριβώς αρχή θα μπορούσε να κηρύξει επίσημα το λιμό στη Γάζα.

Η Χαμάς κατηγορεί εδώ και καιρό το Ισραήλ ότι λιμοκτονεί τους κατοίκους της Γάζας. Ωστόσο, το Ισραήλ αρνείται ότι υπάρχει λιμός στον παλαιστινιακό θύλακα.

Παρόλα αυτά, οι ομάδες ανθρωπιστικής βοήθειας θεωρούσαν εδώ και αρκετό καιρό, ότι μία επίσημη κήρυξη λιμού, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη διεθνή προσοχή, βοήθεια και υποστήριξη. Κάποιοι ειδικοί, όμως, τείνουν να λένε ότι υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό.

Τι προκαλεί το λιμό στη Γάζα, σύμφωνα με την IPC;

Η IPC αναφέρει στην έκθεσή της ότι αρκετοί παράγοντες μπορούν να έχουν μετατρέψει την πείνα στη Γάζα σε λιμό, όπως:

  • η εντεινόμενη σύγκρουση,
  • οι αυστηροί ισραηλινοί περιορισμοί στην παροχή βοήθειας,
  • ο συχνός εκτοπισμός πληθυσμών.

Το σωρευτικό αποτέλεσμα «έχει ωθήσει τη Γάζα σε μία άνευ προηγουμένου καταστροφή», σημειώνεται στην έκθεση.

Σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού της Γάζας δεν τρώει για πολλές συνεχόμενες ημέρες, δήλωσε τον Ιούλιο το Πρόγραμμα Τροφίμων του ΟΗΕ, συνδέοντας την ακραία πείνα με τον αποκλεισμό τροφίμων που επέβαλε το Ισραήλ, την άνοιξη.

Credits: AP Photo/Jehad Alshrafi

Τι συμβαίνει με τη διανομή βοήθειας στη Γάζα;

Το Ισραήλ έχει κατηγορήσει τη Χαμάς ότι καταστρέφει τη βοήθεια. Ωστόσο, ο ΟΗΕ και ορισμένοι ισραηλινοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι έχουν αμφισβητήσει τον ισχυρισμό ότι η βοήθεια του ΟΗΕ εκτρέπεται συστηματικά από τη Χαμάς.

Υπενθυμίζεται ότι πριν τον Μάρτιο, τα τρόφιμα διανέμονταν από εκατοντάδες σημεία σε ολόκληρη τη Γάζα υπό την επίβλεψη των Ηνωμένων Εθνών.

Τον Μάιο, το Ισραήλ ήρε εν μέρει τον αποκλεισμό και δημιούργησε ένα σύστημα που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και διαχειρίζονται Αμερικανοί, ισχυριζόμενο ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να διασφαλιστεί η διανομή βοήθειας στους αμάχους.

Ωστόσο, τα σημεία που δημιουργήθηκαν είναι ελάχιστα. Οι Παλαιστίνιοι πρέπει να περπατήσουν αρκετά χιλιόμετρα, προκειμένου να φτάσουν στα σημεία διανομής, τα οποία «φυλάγονται» από ισραηλινούς στρατιώτες. Το γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ έχει δηλώσει ότι εκατοντάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από ισραηλινά πυρά σε κοντινές περιοχές από τα αυτά σημεία.

Υπό έντονη διεθνή πίεση, το Ισραήλ επέτρεψε την είσοδο περισσότερης βοήθειας τις τελευταίες εβδομάδες. Μάλιστα, ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι περίπου 300 φορτηγά με είδη πρώτης ανάγκης και εμπορικά αγαθά εισέρχονται, πλέον, καθημερινά στη Γάζα. Οι ίδιοι έχουν αναφέρει επίσης, ότι έχει μειωθεί σημαντικά το κόστος ορισμένων τροφίμων στις αγορές, ωστόσο είναι γεγονός ότι παραμένει αρκετά υψηλό συγκριτικά με την προπολεμική περίοδο.

Αξιωματούχοι των Ηνωμένων Εθνών δήλωσαν ότι πολλά φορτηγά εξακολουθούν να αναχαιτίζονται από απελπισμένους ανθρώπους και ενόπλους, πολύ πριν φτάσουν στον προορισμό τους.

Υπάρχουν και άλλες χώρες που πλήττονται από τον λιμό;

Η IPC έχει ανακοινώσει και άλλες χώρες που πλήττονται από τον λιμό μεταξύ αυτών είναι:

  • Τμήματα του Σουδάν,
  • το Αφγανιστάν,
  • η Συρία,
  • η Υεμένη.