Από την ίδρυση του το νέο Ελληνικό Κράτος ταλανίζεται από μια πανθομολογούμενη αδυναμία εύρυθμης λειτουργίας των κρατικών θεσμών. Αυτό οδηγεί σε πολιτικές κρίσεις, οικονομικές πτωχεύσεις και επιφέρει γενικευμένη απογοήτευση στους πολίτες – αποδέκτες των υπηρεσιών τους.
Ο θεσμός του Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών (ΑΔΑ) αποτέλεσε την απάντηση της πολιτικής εξουσίας στη μεγέθυνση των νέων εξουσιών (γραφειοκρατία, επιστήμη, τεχνολογία, οικονομία). Ο νομοθέτης δεν επιθυμεί ή διαπιστώνει ότι δεν δύναται να ρυθμίζει με επάρκεια αυτούς τους ευαίσθητους τομείς το Κράτος με την κλασσική του μορφή και αναθέτει αυτήν την αρμοδιότητα σε αυτές στις Αρχές.
Ο Έλληνας νομοθέτης με καθυστέρηση, άρχισε το 1989 να υιοθετεί στην ελληνική έννομη τάξη τα αλλοδαπά πρότυπα των ΑΔΑ. Οι ΑΔΑ ιδρύονται εφεξής με τις ευλογίες της κάθε φορά κυβερνητικής πλειοψηφίας ανεξαρτήτου χρώματος στο Κοινοβούλιο, η οποία επαίρεται για την πρωτοβουλία. Ήταν τέτοια η σπουδή για την ίδρυση ΑΔΑ που όποτε εμφανιζόταν ένα πρόβλημα δυσλειτουργίας της κρατικής δράσης ή ευθύνη της εκάστοτε Κυβέρνησης η απάντηση ήταν: θα ιδρύσουμε μια ΑΔΑ! Οδηγηθήκαμε στην κατάσταση να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια.
Οι ΑΔΑ δεν έλαβαν τις τελευταίες δεκαετίες από το Κράτος τους αναγκαίους πόρους και το απαραίτητο προσωπικό, ώστε να εκτελέσουν την αποστολή τους με επάρκεια. Η κατάστασή τους επιδεινώθηκε λειτουργώντας σε ένα περιβάλλον πολυνομίας, νομοθετικής αβελτηρίας (ο Κανονισμός λειτουργίας του ΕΣΡ κυρώθηκε το 2002, 13 (!) χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας του) και βραδύτητας απονομής της δικαιοσύνης επί των εκτελεστών διοικητικών πράξεων που εκδίδουν. Αποκορύφωμα όλων των δεινών η συνταγματική αναθεώρηση που προέκρινε τότε ορθά, απαιτώντας συναίνεση, την επιλογή των μελών των ΑΔΑ από τα 4/5 των μελών της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής. Τα Κόμματα δεν στάθηκαν στο ύψος της συνταγματικής επιταγής για επιλογή των μελών των ΑΔΑ με ευρεία πλειοψηφία. Νέος Γολγοθάς για τις Αρχές.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού αρμόδια αρχή για τη εύρυθμη λειτουργία της αγοράς βρίσκεται σε χειμερία νάρκη. Το μαρτυρεί η ακρίβεια στην αγορά, οι στρεβλώσεις στις σχέσεις βιομηχανίας και διανομής,. Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) απουσίαζε από τον κρίσιμο ρόλο της, η δε ύπνωση της συνέβαλε καθοριστικά στην τραγική κατάληξη της τραγωδίας των Τεμπών. Το ΑΣΕΠ εγκαλείται για βραδυπορία, η ΑΔΑΕ βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα από τις σφοδρές επιθέσεις της εκτελεστικής και της δικαστικής εξουσίας.
Αποκορύφωμα της αρρυθμίας των ελληνικών ΑΔΑ το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ). Ευρισκόμενο σε μακροχρόνια αβελτηρία άσκησε πρόσφατα την κυρωτική του αρμοδιότητα με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργήσει μια ευρεία πεποίθηση στο νομικό κόσμο, όσο και στους πολίτες, ότι η απόφασή του κατά του MEGA δεν θίγει μόνον την ελευθερία της πληροφόρησης, αλλά και την ανεξαρτησία του ιδίου του οργάνου. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η απόφαση του ΕΣΡ θα ακυρωθεί στα διοικητικά δικαστήρια, αλλά η βλάβη στην κορωνίδα της Αρχής, που είναι η ανεξαρτησία της, καταστεί ίσως ανήκεστος.
Η πρόσφατη απόφαση του ΕΣΡ κατά του έγκριτου τηλεοπτικού σταθμού MEGA θέτει μείζονα ερωτήματα στον τρόπο που τα μέλη του οργάνου ερμηνεύουν και σταθμίζουν το αγαθό της ενημέρωσης των πολιτών απέναντι στην ενδεχόμενη προσβολή της προσωπικότητας ενός προσώπου. Η ελευθερία της έκφρασης κατακλύζει την κοινωνία και τη θωρακίζει, όταν υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα να αναδεικνύονται θέσεις, κρίσεις και γεγονότα από τους λειτουργούς της δημοσιογραφίας. Δεν είδαμε αντανακλαστικά – αντίθετα απραξία – των μελών του ΕΣΡ στα θέματα παρουσίασης των διαφημίσεων, παρέμβασης του σε θέματα ποιότητας των τηλεοπτικών προγραμμάτων. Ως γνωστόν, στην αρμοδιότητα του ΕΣΡ είναι να ελέγχει και να εξασφαλίζει την ποιοτική στάθμη των προγραμμάτων στη τηλεόραση και το ραδιόφωνο, το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου, την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας. Δεν είδαμε κανονιστικές αποφάσεις του ΕΣΡ που να συμβάλλουν στην ανύψωση της ποιότητας του ραδιοτηλεοπτικού πεδίου.
Η εύρυθμη λειτουργία των ΑΔΑ, προφανώς και του ΕΣΡ έχει και την ευρωπαϊκή της διάσταση. Όλες εφαρμόζουν και το κοινοτικό κεκτημένο και τα μέλη τους συμμετέχουν στις συνεδριάσεις όλων των αντίστοιχων ΑΔΑ των κρατών – μελών. Ας αναλογιστούμε τη δυσφήμηση της Χώρας.
Είναι λυπηρό, εμείς οι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, οι διδαχές των οποίων ενέπνευσαν στην αρχή τους λαούς της Μεσογείου, στη συνέχεια τη Δύση και τέλος το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη και στα θέματα της πολιτικής φιλοσοφίας και των θεσμών, να αδυνατούμε να προστατεύσουμε ως κόρη οφθαλμού τους κρατικούς θεσμούς, μια έκφανσή τους, τις ανεξάρτητες διοικητικές αρχές. Όταν οι θεσμοί ναυαγούν οι πολίτες πνίγονται.
Ο Μανώλης Γ. Αντωνόπουλος είναι Δικηγόρος – DEA στο δημόσιο δίκαιο Παν. René Descartes (PARIS V)
